(Hans Plomp 1944-2024) Op vrijdag 2 augustus kocht ik in Amsterdam weer eens Het Parool. Er stond een interview in met de schrijver en dorpskraker (Ruigoord) Hans Plomp. Plomp vertelt in het interview over liefde, vrienden, ziekte en dood. Vier dagen later, op 6 augustus overleed hij. Ik trok Het Amsterdams Dodenboekje (1970) uit de kast en herlas het ‘strooibiljet’ over … [Lees meer...] overHelemaal te gekke Titaantjes
Van Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Gerard (Kornelis van het) Reve verscheen in 2023 bij De Bezige Bij de zeventigste druk van De Avonden. C.J. (Kees) Aarts werkt aan de bibliografie van de Volksschrijver. Straf monnikenwerk. Alleen al de drukgeschiedenis van De Avonden is met alle varianten in taal, foutieve verwijzingen naar omslagontwerpers en fotografen van de … [Lees meer...] overVan Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Een en al literatuur
In memoriam Wim Hazeu (1940-2024) ‘Schrijversbiograaf Wim Hazeu overleden,’ luidde het bericht op nos.nl. De in literaire kringen – en vooral in de Vestdijkkring - alomaanwezige is nu voor altijd afwezig. Het is moeilijk voor te stellen, al was bekend dat het de laatste jaren niet goed ging met zijn gezondheid. Dat was ook de reden dat hij tijdens het Vestdijk-symposium op … [Lees meer...] overEen en al literatuur
Hanengekraai in een Kronkel
(Een verhaal van Belcampo door Carmiggelt verteld) Onlangs kreeg ik via een oud-lid van het voormalige Belcampo Genootschap, de exclusieve uitgave Groningen (1958) in handen, met cahiersteek. Belcampo schreef het verhaal in opdracht van Vroom & Dreesmann ter gelegenheid van de opening van een filiaal van V & D op de Grote Markt. We raakten aan de praat. De … [Lees meer...] overHanengekraai in een Kronkel
Nader Tot Hanny Michaelis
Door Nico Keuning Hanny Michaelis (1922-2007) was in de literatuur decennia lang vooral bekend als de ex-vrouw van Gerard Kornelis van het Reve. In de loop der jaren trad zij vanuit de achtergrond steeds meer naar voren. Niet alleen in haar commentaar op haar leven met de Volksschrijver, maar ook als dichteres en schrijver van het prachtige en onthullende … [Lees meer...] overNader Tot Hanny Michaelis
De vrije vlucht van het proefondervindelijke
Lucebert, 1924-1994 Als jongen viel Bertus Swaanswijk in Amsterdam al op door zijn uiterlijk. Zijn kleding en lange haren gaven hem iets exotisch, iemand van een andere wereld. Op straat werd hij nageroepen: ‘Hé jongens, daar komt Mozes!’ Iemand zag hem aan het werk als letter- en decoratieschilder en adviseerde hem een opleiding te volgen aan het Instituut voor … [Lees meer...] overDe vrije vlucht van het proefondervindelijke
Een sterk innerlijk vuur
Willem Witsen, een portret in brieven Jaren geleden bezocht ik op afspraak het Willem Witsenhuis, Oosterpark 82A in Amsterdam. Het atelier van Witsen (1860-1923) is in authentieke staat gebleven, met dank aan zijn tweede vrouw Marie Schorr. Ik herinner me de rode zware gordijnen aan de kant van het Oosterpark, de bruine wanden met schilderijen. Het decor van de man die de … [Lees meer...] overEen sterk innerlijk vuur
De zeggingskracht van Gerrit Krol (1934-2013)
In herinnering aan Gerrit Krol Het is 1978. Op schoot ligt De chauffeur verveelt zich (1973), van Gerrit Krol. De eerste roman die ik van deze schrijver lees. De roman is vol beelden, ideeën en gedachten. Geweldig, prachtig. Zoiets heb ik nog nooit gelezen. Ik loop naar het raam. Vanaf de zesde verdieping van de Bilderdijkkade in Amsterdam kijk ik neer op de gracht en de … [Lees meer...] overDe zeggingskracht van Gerrit Krol (1934-2013)
Belcampo en de kunst van hersenonderhoud
Over het verhaal ‘De achtbaan’ ‘De achtbaan’ is een van de drie verhalen in Liefde’s verbijstering (1953). Het verhaal is origineel, geestig en visonair, gezien de recente ontwikkelingen in de hersenchirurgie, de behandeling van PTSS, de toepassing van EMDR en de ontwikkelingen rond AI. Belcampo laat het verhaal rond 1950 beginnen. De medisch-historische aanloop doet, … [Lees meer...] overBelcampo en de kunst van hersenonderhoud
Een soort Tarzan in Denemarken
In de sporen van Belcampo (3) Een paar maanden na terugkeer van zijn zwerftocht van acht maanden door Frankrijk, Italië en de Balkan (De zwerftocht van Belcampo), vertrok Belcampo in de zomer van 1935 voor twee maanden naar Denemarken om daar liftend en lopend rond te trekken. Aan de hand van de brieven van 15 en 31 augustus aan zijn moeder is het spoor van de schrijver … [Lees meer...] overEen soort Tarzan in Denemarken
Een huis in Altea
In de sporen van Belcampo 2 Belcampo (Herman Pieter Schönfeld Wichers, 1902-1990) verbleef met enige regelmaat in Altea (Alicante, Spanje). Hij huurde er een huis en schreef er onder andere aan De filosofie van het Belcampisme (1972). In een brief van 20 maart 1970 schrijft ‘Amigo Herman’ aan zijn vriend Willem Bierens de Haan en diens vriendin Ike Verkerk in Aerdenhout, … [Lees meer...] overEen huis in Altea
‘Dit nummer gaat helemaal los op de dansvloer.’
Student en ChatGPT Tijdens een van mijn gastlessen Creatief Schrijven van het honoursprogramma aan de Hogeschool van Amsterdam kwam ChatGPT ter sprake. Een van de studenten, Stella, zei het programma te gebruiken voor het schrijven van de scriptie. ‘Als framework,’ lichtte ze toe. ‘Heel verstandig,’ zei ik. ‘Daarna kun je er je persoonlijke onderzoeksresultaten en … [Lees meer...] over‘Dit nummer gaat helemaal los op de dansvloer.’
Herenlandloper en levensgenieter
van Mézel naar Castellane. In de sporen van Belcampo (1) Als Belcampo (Herman Pieter Schönfeld Wichers, 1902-1990) in juni 1928 als jurist is afgestudeerd, dringt zijn vader, notaris in Rijssen, er bij hem op aan aansluitend de driejarige studie notarieel recht te doen. Na een innerlijke strijd van jaren tussen studeren, kantoorbaantjes, zakken en herkansen versus … [Lees meer...] overHerenlandloper en levensgenieter
Een nare juffrouw
Over een boekomslag van Belcampo De afbeelding op een boek is voor de lezer in het algemeen een gegeven. Voor de aanschaf van een boek volstaan de naam van de auteur en de titel. Voor de auteur is het een heel ander verhaal. Hij bemoeit zich vaak met de afbeelding op het boek (en schrijft zelf de flaptekst); soms levert hij een foto, of tekening, en stemt beeld en … [Lees meer...] overEen nare juffrouw
Een buitenstaander in Parijs
In de sporen van Willem Frederik Hermans Parijs is mooi als het regent. Door de regen verdwijnen de kleuren uit het straatbeeld. Het decor is grijs, zwart-wit als op foto’s en in films uit de jaren vijftig. Af en toe duikt er iemand met een paraplu op uit het trapgat van een metrostation. Een buitenstaander. Op de stoep liggen plassen. Auto’s passeren met slissende banden … [Lees meer...] overEen buitenstaander in Parijs
De student stelt zelf de leeslijst samen
Onlangs, tijdens een boekpresentatie bij uitgeverij Prometheus in Amsterdam, sprak ik met een aantal schrijvers over – hoe kan het ook anders – lezen en schrijven. Schrijvers zijn lezers. Wij hink-stap-sprongen van het ene boek naar het andere in een sfeer van leeftijdloze geestdrift en herkenning. Ja, zei ik met enige ironie, het lezen heeft ons veel gebracht. Schrijven … [Lees meer...] overDe student stelt zelf de leeslijst samen
Poëzie en dreiging van trekkers en landbouwmachines
De zomer komt er aan. Op het land wordt gewerkt met landbouwmachines. Mariken Heitman geeft in haar roman Wormmaan prachtige beschrijvingen van beestachtige machines met klauwen, messen en scharen die het land bewerken. Haar beschrijvingen roepen herinneringen op aan de ‘agrarische cyclus’ van Armando en aan gedichten van H.H. ter Balkt over de schoonheid van … [Lees meer...] overPoëzie en dreiging van trekkers en landbouwmachines
In Memoriam Jeroen Brouwers
Ter nagedachtenis van Jeroen Brouwers, schrijver, essayist en polemist, een terugblik op zijn geruchtmakende roman Bezonken rood die leidde tot een verhitte polemiek met Rudy Kousbroek, een pennenstrijd die duurde tot en met de vijftigste druk in maart 2020, een jubileumeditie met een ‘eenmalige nawoord’ van Brouwers, waarin hij na veertig jaar opnieuw uithaalt naar de dan al … [Lees meer...] overIn Memoriam Jeroen Brouwers
Reis naar de hel
(Arthur Rimbaud, 1854-1891) Wie door het provinciale Charleville slentert kan zich goed voorstellen dat de jonge, driftige, onrustige en intelligente Arthur Rimbaud al op zestienjarige leeftijd (op uitnodiging van Paul Verlaine) vertrok naar het echte leven in Parijs. ‘Ik wil hier weg!’ Al op de middelbare school droomde hij van ontdekkingsreizen. ‘Poète et explorateur’ … [Lees meer...] overReis naar de hel
Een veel te kleurrijk boek
Een van de eerste lessen die een schrijver van zijn of haar redacteur leert is: gebruik niet te veel adjectieven. M. Vasalis leerde het van Simon Vestdijk en Hella S. Haasse volgde in deze het advies op van neerlandicus A.L. Sötemann. De dichter of schrijver dient het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden te beperken, evenals herhaling van hetzelfde woord. Sholeh Rezazadeh lapt … [Lees meer...] overEen veel te kleurrijk boek
Terug naar Santpoort-Zuid
(In herinnering aan Menno Wigman en F. Starik) Vandaag, 1 februari, is het vier jaar geleden dat de dichter Menno Wigman (1966-2018) overleed. Op de begrafenis op Zorgvlied was ‘iedereen’ van de literaire grachtengordel aanwezig om afscheid te nemen van de jonggestorven dichter, die evenals de door hem bewonderde Rainer Maria Rilke, slechts 51 jaar was geworden. Toen we … [Lees meer...] overTerug naar Santpoort-Zuid
Sociaal pedagogisch biograaf
Verhalen van Anton Valens (1964-2021) Na het overlijden vorig jaar van de schrijver Anton Valens (57) ben ik op grond van enkele necrologieën en aanbevelingen in schrijverskringen met een inhaalslag begonnen. Inmiddels heb ik vier boeken van Valens gelezen. Een ontdekking. In tegenstelling tot veel andere schrijvers ligt in zijn werk het accent niet bij hem zelf, maar … [Lees meer...] overSociaal pedagogisch biograaf
De paardenstaart van Angela K. (slot)
Na de moord op Sheila slaat de hoofdpersoon in De weg naar Sacramento op de vlucht. Aan het eind van de epiloog verwoordt Krol het recht dat zijn loop zal krijgen, als rechtvaardiging: wie iemand vermoordt moet daarvoor evenredig gestraft worden: ‘Het recht. Een lange, lange geweerloop, waarin een kogel voortsuist. Eenmaal afgeschoten is hij niet meer tegen te houden; hij kent … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (slot)
De paardenstaart van Angela K. (2)
Een echte Krol-roman Krol is een schrijver met een geweten. De kerk en God, Goed en Kwaad, nemen in zijn werk een belangrijke plaats in. Als jongen uit een Nederlands Hervormd gezin, heeft hij zijn verhouding moeten bepalen tot de kerk en haar gemeenschap. Die gemeenschap was hem al gauw te klein. Hij wilde – man van de wereld – niet tot een, maar tot dé … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (2)
De paardenstaart van Angela K. (1)
Over de tweelingroman van Gerrit Krol ‘Een boek, eenmaal geschreven, is niet voorgoed onveranderlijk,’ schrijft Harry Mulisch in Voer voor psychologen (1961). Mulisch doelt op de context van het boek die verandert met elk nieuw boek van de schrijver. Elk nieuw boek zet het vorige in een ander licht. In die zin is in een groeiend oeuvre sprake van ‘voorlopigheid’ van wat de … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (1)
