Willem Godtschalck van Focquenbroch hanteert een succesvolle stijl: burlesk en spottend. Hij trapt met verve de heilige huisjes van het decorum omver. Vaak werkte hij samen met zijn vriend Joannes Ulaeus, die een traditionele stijl hanteert. Juist als ze hun gedichten naast of achter elkaar afdrukken accentueert dat de platte grappigheid van meester Fok. Een voorbeeld is de … [Lees meer...] overDe krakende notenboom en de Loosduinse kindertjes
De eerste druk van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Van het derde pianoconcert van Beethoven kan je zo verschillende versies horen, dat je je afvraagt: wat is toch eigenlijk het concert dat Beethoven geschreven heeft? Voor literatuur geldt dat nog sterker: auteurs redigeren hun teksten opnieuw voor een heruitgave, zetters doen hun duit in het zakje, roofdrukkers pikken hun graantje mee, tijden veranderen, editeurs menen het … [Lees meer...] overDe eerste druk van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Krijn Onverstant: k.o. in acht klappen
Door Ton Harmsen Van de kluchten die in de zeventiende en achttiende eeuw geschreven zijn, is ongetwijfeld veel verloren gegaan. Kluchten die in de Amsterdamse Schouwburg vertoond zijn hebben een behoorlijke overlevingskans, maar veel dat op de markt in Deventer of in een schuur in Hoogmade werd gespeeld, is er gewoon niet meer. Toch zijn er nog ruim 500 bewaard. Gemiddeld zijn … [Lees meer...] overKrijn Onverstant: k.o. in acht klappen
De stof van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Vondels Palamedes is bedoeld als een aanklacht over de dood van Oldenbarnevelt, in Vondels ogen een politieke moord. Een gevaarlijk onderwerp dus. Volgens Het leven van Joost van den Vondel door Geeraerdt Brandt (1682) zocht hij op aanraden van de Amsterdamse magistraat Albert Burgh naar een verhaal dat hij om zou kunnen werken tot een allegorie hierop. Het moest iets uit de … [Lees meer...] overDe stof van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Plautus in Amsterdam: Bonjour, la Nuit
Door Ton Harmsen Wie Van Damme’s Amphitruo (1617) naast Peys’ Amphitrion (1670) leest (de eerste naar Plautus en de ander naar Molière), ziet een grote ontwikkeling in smaak. Valt over smaak te twisten? Stutterheim antwoordde een promovendus die zich bij zijn verdediging probeerde te redden met ‘de gustibus non est disputandum’: ‘Jawel! Daarvoor Zijn Wij Hier!’ Argumenten dus. … [Lees meer...] overPlautus in Amsterdam: Bonjour, la Nuit
Plautus in Parijs: toespraak tot de lantaarn
Isaac van Damme vertaalde de Amphitruo van Plautus in 1617; in 1635, toen hij twee keer zo oud was, maakte hij een nieuwe bewerking voor Amsterdamse rederijkers door er enkele elementen aan toe te voegen. Zijn nieuwe spel begint met een vergadering van de godenraad en dan volgen twee tableaux vivants: Jupiter ziet Alcmene afscheid nemen van Amphitruo, en de Thebanen vechten … [Lees meer...] overPlautus in Parijs: toespraak tot de lantaarn
Plautus in Leiden: Jupiter verwekt Hercules
Door Ton Harmsen De Thebaanse koning Amphitruo laat zijn hoogzwangere vrouw Alcumena thuis achter als hij ten strijde trekt tegen de Theleboërs, niet wetend dat Jupiter verliefd op haar is: . Dees’ stadt sal Theben sijn, Amphitruo woont daer . De welck’ ghelaten is van Griecksche ouders naer. . Hy … [Lees meer...] overPlautus in Leiden: Jupiter verwekt Hercules
Vondels Roskam: niet in de pas en niet in de maat
Door Ton Harmsen Ik hoor dat Nederlands het saaiste schoolvak is. Vroeger was dat niet zo: ik kreeg les van Piet Minnema. De broer van Sybren Polet, maar dat mochten wij niet weten omdat die iets over Piet zijn vrouw had geschreven dat niet door de beugel kon. Minnema kon prachtig vertellen over Hooft, Bredero en Vondel. Zijn Couperus-imitaties waren een daverend succes. Hij … [Lees meer...] overVondels Roskam: niet in de pas en niet in de maat
Handschrift van Spinoza’s klasgenoot ternauwernood gered
Door Ton Harmsen Dat je negen jaar later de opvolger van P.C. Hooft zal zijn als drost van Muiden, kan in 1657 niemand voorspellen. Maar voorspellen dat een burgemeesterszoon uit een van de rijkste families van Amsterdam, die als leerling van een privégymnasium in de schouwburg de hoofdrol speelt in een Latijns toneelstuk – voorspellen dat die jongen een flitsende carrière … [Lees meer...] overHandschrift van Spinoza’s klasgenoot ternauwernood gered
Vondels tweede toneelstuk: Hierusalem verwoest (1620)
Acht jaar eerder had Vondel zich in het Pascha doen kennen als een geëngageerd dichter. Intussen verscheen een gestage stroom van gedichten, onder andere twee bundels emblemata: Den gulden winckel en De vorsteliicke warande der dieren. In Hierusalem verwoest van 1620 is hij opnieuw een groot lyricus met een politieke boodschap. Zijn analyse van het ongeluk is helder: … [Lees meer...] overVondels tweede toneelstuk: Hierusalem verwoest (1620)
Vondel, Tasso: raadsels rond een handschrift
Dit is een bericht van interpol. Dick van der Mark schrijft een proefschrift (einde in zicht) over Vondels vertaling van de Gerusalemme liberata van Torquato Tasso, het romantiserende epos over de eerste kruistocht onder leiding van Godfried van Bouillon. Vondel heeft hiervan een kladvertaling in proza gemaakt. Van deze tekst bestaan drie moderne afschriften door Nora de … [Lees meer...] overVondel, Tasso: raadsels rond een handschrift
Kluchten van Jan Zoet en Jan Vos bij Ceneton
Een appel en een ei lopen door de Kalverstraat. Hoe is het nu, vraagt het ei gemeen, om geplukt te worden? Nou, zegt de appel, wacht jij maar tot je een kip bent. Net zo als de mop speelt de klucht een spelletje met aristotelische waarschijnlijkheid en logica. Het is een fictioneel genre, een gestileerde weergave van de realiteit, dus we moeten ons erbij neerleggen dat de … [Lees meer...] overKluchten van Jan Zoet en Jan Vos bij Ceneton
Vondels eerste toneelstuk: de tragikomedie Pascha
Vondel staat sinds de promotie van Marrigje Paijmans geboekstaafd als parrhesiast, vertolker van de waarheid. Hij zou liegen als hij dat zelf tegen zou spreken. Van meet af aan zoekt hij de grenzen van de dichterlijke vrijheid. De verhouding tussen waarheid en fictie is voor hem een gevoelig punt, en hij heeft er geen naieve gedachte over: “Want waerheyd (dat’s al oud) vind … [Lees meer...] overVondels eerste toneelstuk: de tragikomedie Pascha
Vondels Altaergeheimenissen in het Engels vertaald
Christopher Joby is een productief schrijver. Publicaties over Huygens’ veeltaligheid wisselt hij af met studies het Nederlands in de zestiende en zeventiende eeuw in Engeland, en met vertalingen van Hoofts Warenar, Vondels Zungchin en Michiel de Swaens Gecroonde leersse. Hij is van huis uit anglicaans theoloog, en heeft een fascinatie voor talen: hij kan Vlaams en Hollands … [Lees meer...] overVondels Altaergeheimenissen in het Engels vertaald
Heldinnenbrieven van Cornelis van Ghistele gedigitaliseerd
Door Ton Harmsen Tien jaar geleden promoveerde Olga van Marion in Leiden op Heldinnenbrieven: Ovidius’ Heroides in Nederland. Wat een klein genre leek, bleek veel te omvatten. Eerst waren er de vertalingen van Ovidius’ 21 brieven, en de drie apocriefe antwoordbrieven daarop. Daarna kwamen er brieven van eigen inventie door Nederlandse dichters, gesteld op de naam van heldinnen … [Lees meer...] overHeldinnenbrieven van Cornelis van Ghistele gedigitaliseerd
Vondels vertaling van Barlaeus’ Blyde inkomst van Maria de Medicis gedigitaliseerd
Door Ton Harmsen In 1638 werd Maria de Medicis, de moeder van Lodewijk de Dertiende, met grote eer en staatsie door de burgemeesters van Amsterdam verwelkomd. Hoewel de vorstin ruzie had met haar zoon en vooral met Richelieu, had zij groot aanzien. Zij was opgegroeid in het Palazzo Pitti in Florence, en bouwde in Parijs het Palais du Luxembourg. Zij was de moeder van de … [Lees meer...] overVondels vertaling van Barlaeus’ Blyde inkomst van Maria de Medicis gedigitaliseerd
Oude Erasmusvertalingen gedigitaliseerd
Het verzameld werk van Erasmus is alleen al door zijn omvang verbluffend. Hij moet dag in dag uit vellen vol geschreven hebben om dat gigantische oeuvre te scheppen. Zijn bijdrage aan politiek, pedagogiek, theologie, filosofie en filologie dreunt alle eeuwen door. Hij heeft in de Nederlanden, Frankrijk, Engeland, Italië en Duitsland gewoond en gewerkt, totdat hij in 1536 in … [Lees meer...] overOude Erasmusvertalingen gedigitaliseerd
Zeventiende-eeuwse vertalingen van de Ilias en de Odyssee gedigitaliseerd
Het grote wonder van de literatuurgeschiedenis is dat het eerste boek ook het beste is. Alle generaties dichters hebben geprobeerd het te overtreffen, maar het is niemand echt gelukt. Alle elementen van goede literatuur zijn bij Homerus aanwezig: spanning, avontuur, seks en politiek. Ethiek en etiquette. En daarbij een stijl om te zoenen: muzikaal en functioneel. Alle … [Lees meer...] overZeventiende-eeuwse vertalingen van de Ilias en de Odyssee gedigitaliseerd
Wieringa’s vertaling van Rabelais gedigitaliseerd
Door Ton Harmsen Gargantua en Pantagruel. Het is een van de meest komische en filosofische boeken die ooit geschreven zijn. Rabelais gebruikt een unieke denktrant, een fascinerend jargon en een fantasie die alleen in de eigen tijd helemaal begrepen kan zijn. Levenswijsheid en absurdisme gaan naadloos in elkaar over. De lof der zotheid speelt met de waan der wijsheid. Voor … [Lees meer...] overWieringa’s vertaling van Rabelais gedigitaliseerd
