• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ton Harmsen

Horatius en Tacitus op drie oktober

15 november 2024 door Ton Harmsen Reageer

Het is voortdurend feest in Leiden: vorige maand is drie oktober gevierd, 450 jaar na Leidens ontzet, en nu nadert de 450ste dies natalis van de universiteit op acht februari. Dat was nog eens boter bij de vis: vier maanden nadat er haring en wittebrood werd uitgedeeld opende de Academie haar poort. Een hoofdrol in beide gebeurtenissen speelt de Noordwijkse edelman Janus Dousa … [Lees meer...] overHoratius en Tacitus op drie oktober

Reynaert de Vos in het Latijn

22 december 2023 door Ton Harmsen 4 Reacties

Op twaalf mei, tijdens het afscheidscollege van Frits van Oostrom, vroeg ik me af of de beide zeventiende-eeuwse volksboeken met Reynaerts historie en de Middeleeuws-latijnse vertaling van Van den vos Reynaerde al op het internet te vinden waren. Nee dus. Inmiddels staan ze alle drie op de site van de opleiding Nederlands in Leiden. Zij bevinden zich in de periferie van de … [Lees meer...] overReynaert de Vos in het Latijn

Sappho in de zeventiende eeuw

11 augustus 2023 door Ton Harmsen 5 Reacties

Landkaart van de poëzie, met de rivieren de Rijm en de Reeden(Gemengelde Parnas-loof, 1693) Je kan je ogen niet geloven: de literaire genres visueel in kaart gebracht. Met de gekroonde lier als wapen staat deze zeventiende-eeuwse word cloud in het Gemengelde Parnas-loof van François van Bergen en Samuel van der Heiden (Amsterdam, 1693) als illustratie bij hun beschrijving … [Lees meer...] overSappho in de zeventiende eeuw

Reynaert in de zeventiende eeuw

21 juli 2023 door Ton Harmsen 2 Reacties

Geïmponeerd door Reynaerts verhalen laat Koning Leeuw hem van de galg komen.Reynaert de Vos (Delft 1603), p. 31 Ook in het zeventiende-eeuwse Holland zijn de avonturen van Reynaert de Vos stukgelezen: slechts van twee gedrukte edities is een exemplaar overgeleverd. We hebben hier dan ook te maken met efemeer drukwerk: bibliofielen, geleerden en bibliotheken bewaarden … [Lees meer...] overReynaert in de zeventiende eeuw

Pikante raadsels en een bibliografische oplossing

28 april 2023 door Ton Harmsen 1 Reactie

Als ik er zin in heb ga ik naar mijn geliefde, ik omhels hem en ik maak zijn snaar stijf met mijn hand. Als hij zover is spreid ik mijn benen, ik leg hem ertussen en je zou denken dat wij één lichaam zijn. Ik beweeg me naar links en naar rechts, zodat hij het toppunt van genot kan bereiken. Een raadselgedicht in drie talen: het oorspronkelijke Frans en vertalingen in het … [Lees meer...] overPikante raadsels en een bibliografische oplossing

De Aeneïs in twaalf maanden

4 november 2022 door Ton Harmsen 1 Reactie

Komend jaar is de Imagokalender van het Nederlands Klassiek Verbond gewijd aan de Aeneïs van Vergilius. Elke maand krijgen we afbeeldingen met ruimschoots toelichtingen te zien bij één van de twaalf boeken. Weinig klassieke teksten zijn in de Nederlandse literatuur, van de middeleeuwen tot heden, zo vaak nagevolgd als Vergilius’ epos over de stichting van Rome. Het verhaal over … [Lees meer...] overDe Aeneïs in twaalf maanden

‘Maer deze maeght gaet al de mans te boven’

21 oktober 2022 door Ton Harmsen Reageer

Een ideale klassieke tragedie is Sofocles’ Koning Oedipus. Vondel vertaalt dit spel in 1660, en in de opdracht aan Joan Huydecoper schrijft hij: ‘Aristoteles, in zijn tooneelonderwijs, voert het in, als een voorbeelt, waer in de twee hoofdcieraden, herkennis en staetveranderinge, krachtigh uitschijnen.’ In een aristotelische tragedie treedt een held op met wie het publiek zich … [Lees meer...] over‘Maer deze maeght gaet al de mans te boven’

Salmoneus: de koning die dacht dat hij Jupiter was

1 juli 2022 door Ton Harmsen Reageer

De rei van priesters van Jupiter zingt in Salmoneus:             Aertsvader, wou Jupijn u spaeren,            En uwe grijze hairen,            Om out en stram te lijen            De tempelschenderyen?            Om deze … [Lees meer...] overSalmoneus: de koning die dacht dat hij Jupiter was

Een ruime boekzaal voor Hubert Meeus

24 juni 2022 door Ton Harmsen Reageer

Vorige week, vrijdag 17 juni 2022, nam Hubert Meeus afscheid van de Universiteit Antwerpen. Bij de feestelijke bijeenkomst, met geestige toespraken, een album amicorum en innemende muziek, werd – grote verrassing voor de emeritus – in het gebouw aan de Prinsstraat een tentoonstelling van boeken en prenten geopend. Alle getoonde exemplaren komen uit Antwerpse bibliotheken: de … [Lees meer...] overEen ruime boekzaal voor Hubert Meeus

Saul vallt en David klimmt bij de Catharinisten van Aalst

10 juni 2022 door Ton Harmsen Reageer

Op 11 en 12 juni vieren de Catharinisten in Aalst het zeshonderdjarig bestaan van hun toneelvereniging, voorheen rederijkerskamer. En aan het filmpje waarin zij de activiteiten bij dit imposante jubileum aankondigen te zien ontbreekt het de zeshonderdjarige niet aan humor en energie. Er is een congres, een feestelijke bijeenkomst met theateroptredens, een tentoonstelling in … [Lees meer...] overSaul vallt en David klimmt bij de Catharinisten van Aalst

Vondel, Lucifer en de kerkeraad

25 maart 2022 door Ton Harmsen Reageer

Frontispice van de Lucifer (1654): Michaël verslaat Lucifer en Adam en Eva worden uit het paradijs verjaagd. In veel van Vondels toneelstukken zijn de reien het meest indrukwekkende gedeelte. Zo ook in de Lucifer. Halverwege het vijfde bedrijf zingt de Rey van Engelen een loflied op Michael, de overwinnaar in de strijd met Lucifer en zijn opstandige engelen. De kracht van … [Lees meer...] overVondel, Lucifer en de kerkeraad

In memoriam

20 februari 2022 door Ton Harmsen Reageer

‘En dan 100.000 jaar collationeren.’ Piet Verkruijsse (27 januari 1943 - 20 februari 2012) Het is al tien jaar geleden. Als Piet Verkruijsse nu kon kijken naar de stand van zaken in zijn vak, wat zou hij enthousiast zijn over de nieuwe mogelijkheden die de automatisering biedt! De analytische bibliografie is met ruim 250.000 titels in de STCN een sprong verder gekomen. … [Lees meer...] overIn memoriam

Byblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (2)

1 oktober 2021 door Ton Harmsen Reageer

Van den Burgs heldinnenbrief – geciteerd in het eerste deel van dit tweeluik – is geen letterlijke vertaling van de brief die Byblis aan Caunus schrijft in boek 9 van de Metamorfosen, maar hij volgt de tekst wel op de voet. Het bijzondere van deze brief van Ovidius is dat hij afwijkend van de 21 andere heldinnenbrieven onderdeel uitmaakt van een uitgebreid verhaal. Deze keer … [Lees meer...] overByblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (2)

Byblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (1)

24 september 2021 door Ton Harmsen Reageer

Olga van Marion laat in haar proefschrift zien hoe belangrijk de heldinnenbrieven van Ovidius zijn geweest voor de Nederlandse letterkunde. Renaissance-auteurs fingeerden alle mogelijke brieven van personages uit de bijbel, de mythologie en de geschiedenis die direct of indirect teruggaan op de 21 Epistulae heroïdum van Ovidius, brieven van of aan Medea, Helena, Penelope en … [Lees meer...] overByblis, de tweeëntwintigste heldin van Ovidius (1)

De klucht van Half-backen Fop met nog een schep erbovenop

3 september 2021 door Ton Harmsen 1 Reactie

‘Why Michelangelo did not paint the Last Supper’: Monty Python heeft een sketch waarin Eric Idle in vier minuten glashelder uitlegt en demonstreert hoe mooi je het kan maken als je gebruik maakt van je artistieke vrijheid. En tegelijkertijd laat John Cleese zien wat de grenzen daarvan zijn. Hun discussie over schilderkunst is net zo goed van toepassing op de … [Lees meer...] overDe klucht van Half-backen Fop met nog een schep erbovenop

We moeten de klucht wel ernstig nemen

20 augustus 2021 door Ton Harmsen Reageer

De zeventiende-eeuwse klucht is een amusant genre – denk alleen al aan de Klucht van de koe –  dus een goed boek erover is een welkom geschenk. Vorige week verscheen Hekelen met humor van Johanna Ferket, over maatschappijkritiek in het zeventiende-eeuwse komische toneel in de Nederlanden. Zij beschrijft de middelen waarmee de kluchtschrijvers hun … [Lees meer...] overWe moeten de klucht wel ernstig nemen

Hugo de Groot en zijn laatste kist

13 augustus 2021 door Ton Harmsen Reageer

Het derde deel van de trilogie van Fredrik Duim heet Huig de Groot in Delft. Het geeft de gesprekken weer in de salon van Alida (Aaltje) van Overschie die wacht op de kist met het lijk van haar zoon. In het eerste bedrijf zit zij aan tafel met haar zoon Willem en haar kleinzoon Pieter. Haar schoondochter Maria van Reigerbergen arriveert pas in het tweede bedrijf. Het is … [Lees meer...] overHugo de Groot en zijn laatste kist

Hugo de Groot en zijn ambitieuze koningin

6 augustus 2021 door Ton Harmsen Reageer

Meteen na zijn toneelstuk over de ontsnapping uit Loevestein schreef Fredrik Duim een trilogie, drie korte spelen over drie plaatsen waar in 1645 het einde van Hugo de Groot zich afspeelt: het hof in Zweden waar hij zijn ontslag neemt, de herberg in Rostock waar hij overlijdt, en de huiskamer van zijn moeder in Delft waar zeven familieleden zijn begrafenis voorbereiden. Die … [Lees meer...] overHugo de Groot en zijn ambitieuze koningin

Het zwarte varken van Hugo de Groot

16 juli 2021 door Ton Harmsen 1 Reactie

Fredrik Duim was een productief en is een vergeten dramaturg. Zelfs Jan te Winkel (Ontwikkelingsgang ²1924 deel V, p. 295) schuift hem met een snier terzijde. Toch geven zijn toneelstukken een helder en duidelijk beeld van hoe men over klassieke en vaderlandse geschiedenis dacht in de achttiende eeuw. Een functie van literatuur is het bewaren van herinnering aan bijzondere … [Lees meer...] overHet zwarte varken van Hugo de Groot

De dokter en de rederijker

9 juli 2021 door Ton Harmsen Reageer

Die historie van Fortunatus borse in de bewerking van Bernard Fonteyn (3, slot) Soms komen de toneelstukken (1643) over Fortunatus inhoudelijk overeen met het volksboek (1610) , maar geregeld gaat Barend Fonteyn ook zijn eigen weg. Een groot verschil is de reactie van de sultan wiens wenshoed gestolen is. In het volksboek van 1610 kiest de sultan eieren voor zijn geld: hij … [Lees meer...] overDe dokter en de rederijker

Een altijd volle geldbeurs: een zegen of een vloek?

2 juli 2021 door Ton Harmsen Reageer

Die historie van Fortunatus borse in de bewerking van Bernard Fonteyn (2) De twee toneelstukken over Fortunatus (1643) die Gerrit van Uitert uitgaf sluiten in grote lijnen aan bij het volksboek (1610) waarvan Willem Kuiper de editie verzorgde. Maar aan de grote en kleine verschillen zien we wat een ander genre, een andere tijd en een ander publiek voor een literaire tekst … [Lees meer...] overEen altijd volle geldbeurs: een zegen of een vloek?

Van volksboek naar renaissancetoneel

25 juni 2021 door Ton Harmsen 3 Reacties

Die historie van Fortunatus borse in de bewerking van Bernard Fonteyn (1) Door Ton Harmsen In precies honderd dagen heeft Willem Kuiper ons in Neerlandistiek de vijftig hoofdstukken van Een nieuwe historie van Fortunatus borse, ende van sijnen wunsch-hoet laten lezen, naar de Antwerpse druk van 1610. Dat is nu de oudst bekende bron, ruim dertig jaar … [Lees meer...] overVan volksboek naar renaissancetoneel

Kluchten van koetjes en kalfjes

26 februari 2021 door Ton Harmsen Reageer

Door Ton Harmsen Een van de aantrekkelijke kanten van de Klucht van de koe (1619) is dat de personages steeds uitbarsten in gloedvolle ontboezemingen. Die dragen efficiënt bij aan de typering van de sprekers: de boer laat zich kennen als een domme roddelaar, de optrekker als een desperate schuinsmarcheerder en de gauwdief als een slimme profiteur, van buiten gaaf van binnen … [Lees meer...] overKluchten van koetjes en kalfjes

Jeanine de Landtsheer overleden

22 januari 2021 door Ton Harmsen Reageer

Onlangs stuurde Jeanine ons nog een liefdevolle en geleerde brief over de bijzondere beschrijvingen van dieren in de Ilias. Wat hebben wij veel van haar genoten en geleerd! In de Nieuwsbrief Neolatijn staat de rouwkaart. De afscheidsplechtigheid voor Jeanine op vrijdag 22 januari is op YouTube terug te zien. De DBNL geeft een aantal van haar publicaties. Een … [Lees meer...] overJeanine de Landtsheer overleden

Vondels Kerstnacht: schooner dan de daegen en zo verschrikkelijk

25 december 2020 door Ton Harmsen 3 Reacties

Traditioneel zijn de laatste tien dagen van het jaar aan De Avonden gewijd, maar in de Kerstnacht gonst toch vooral de ‘Rey van Klaerissen‘ uit de Gysbreght door het hoofd. Een paar jaar geleden ging het gerucht dat men de Gysbreght zou opvoeren in een aan de hedendaagse smaak aangepaste versie, dat wil zeggen dat het zinloze geweld in volle glorie vertoond zou worden, maar dat … [Lees meer...] overVondels Kerstnacht: schooner dan de daegen en zo verschrikkelijk

Volgende »

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De taal

Die Taal sluit meer, meer ziel, meer wijsheid in,
Dan Platoos school, dan heel Atheen bevatten;
Houdt Waarheid, ja, en echten hemelzin,
En ’t inbegrip der ons verleende schatten.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1777 Nicolaas Anslijn
1910 Jo Daan
1941 Ton van der Geest
sterfdag
2013 Marijke Spies
➔ Neerlandicikalender

Media

Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

9 mei 2025 Door Arnoud Kuijpers Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact