Door Willem KuiperTegen de tijd dat u dit leest, is de voltooiing van deel I van de Gulden legende-editie weer een paar weken dichterbij gekomen. De editie zelf is al af, nu alleen de inleiding nog. En de registers ... In de inleiding nemen wij, de drie editeurs, een legende op die ontbreekt in het handschrift KB Brussel 15140, dat aan de basis van de editie ligt. Dit is het … [Lees meer...] overColumn 95: Google en de Gulden legende
columns Willem Kuiper
Column 94 : Zwarte Piet
Door Willem KuiperNog niet zo heel erg lang geleden, als de R in de maand kwam, dan ging het mosselseizoen van start. Wat er met die mosselen, of mossels zo u wilt, gebeurd is, Joost mag het weten. Feit is dat een 2 kg. zak Prins en Dingemanse – beter bestond er niet – nu € 11,99 moet kosten, terwijl er amper volgroeide mosselen in de schelpen te vinden zijn ... Heel … [Lees meer...] overColumn 94 : Zwarte Piet
Column 93: een ondergeschoven kindje
Door Willem Kuiper Naarmate een mens ouder wordt, gaat hij of zij zich storen aan het taalgebruik van anderen, en dan met name aan dat van jongeren. Vermoed dat dit al sinds Adam en Eva het geval is. Ik vorm hierop geen uitzondering, maar probeer mild in mijn ergernis te zijn. Dus als ik op Radio 1 een vraaggesprek beluister, waarin de gast m/v elk antwoord op elke vraag … [Lees meer...] overColumn 93: een ondergeschoven kindje
Column 92 : Tekstkritiek
Momenteel, geachte lezer, werk ik samen met collega Ludo Jongen aan een vertaling in hedendaags Nederlands van “Dat es tspel vanden heiligen sacramente vander nyeuwer vaert”, een mirakelspel geschreven door iemand die ondertekende met “Smeken fecit”. Het is verleidelijk om in deze Smeken de Brusselse dichter Jan Smeken te herkennen. Jan Smeken is de nom de plume van Jan de … [Lees meer...] overColumn 92 : Tekstkritiek
Column 91: het dieet van Karel de Grote
Vorige week woensdag, 30 januari 2013, presenteerde De Wereld Draait Door (DWDD) de herontdekking van een schild gesneden uit het gewei van een eland. Het curiosum was in 1952 door de Duits-Nederlandse bankier Mannheimer aan het Rijksmuseum cadeau gedaan, waar het sindsdien in de kelder bewaard werd. Aan het schild kleefde een verhaal: het zou afkomstig zijn uit de abdij van … [Lees meer...] overColumn 91: het dieet van Karel de Grote
Column 90: 100 % DNA match Jacob van Maerlant
Door Willem KuiperElke woensdagmiddag werken Hella Hendriks en ik een aantal uren aan het Repertorium van Eigennamen in Middelnederlandse Literaire Teksten (REMLT). Verspreid over de week editeer, lees, of excerpeer ik teksten die tot het corpus behoren of eraan kunnen bijdragen. Jan van Stijevoorts refreinenbundel uit 1524 bijvoorbeeld. In die refreinen lees je zinnen als: ik … [Lees meer...] overColumn 90: 100 % DNA match Jacob van Maerlant
Willem Kuiper: Voorspelbretels (Column 89)
Een kleine 20 jaar geleden werd ik gebeld door iemand van het computergebeuren binnen het PC Hoofthuis UvA. Zijn naam kon ik mij nog herinneren: Harm van Beek. (Voorlopig hoef ik mijnheer Altzheimer geen hand te geven.) Hij was mijn naam tegengekomen in een nieuwsbrief die op Internet verspreid werd. Of ik geïnteresseerd was? Nou dat was ik. Dankzij de inmiddels … [Lees meer...] overWillem Kuiper: Voorspelbretels (Column 89)
Column 88: Gratis onderwijs
Toen het Japanse leger onder opperbevel van Hideki Tojo in juli 1937 het hart van China binnenviel, realiseerde men zich in militaire kringen te Washington DC dat Amerika vroeg of laat door de Japanse agressie in een oorlog in de Pacific betrokken zou raken. De ontwikkelingen in Europa namen dat gevoel van onrust geenszins weg. De aanvankelijk ‘vreedzame’ expansie van … [Lees meer...] overColumn 88: Gratis onderwijs
Column 87: ‘de moraal van die tijd’
Toen ik vanochtend – 9 mei 2012 – de voorpagina van de Volkskrant omsloeg, zag ik een plaatje dat ik kende en een kop die mij aansprak. De kop luidde: 'Digitale bibliotheek wordt nieuw leven ingeblazen'. Het plaatje was een miniatuur uit het zogeheten Evangelarium van Egmond (KB Den Haag, 76 F 1). Een link naar een hoge resolutie foto van fol. 214 verso en 215 recto vindt u in … [Lees meer...] overColumn 87: ‘de moraal van die tijd’
Column 86: ‘middeleeuws’
Op de voorpagina van de Volkskrant van vandaag, 30 april 2012, viel mij het vetgedrukte woord “middeleeuws” op. Het bleek de ‘kop’ te zijn van de dagelijkse Voetnoot van Arnon Grunberg. Hoewel je dat niet kon afleiden van die vette kop handelde deze over economie. Grunberg verdeelt de experts in twee groepen: “Zij die menen dat fiscale discipline en bezuinigingen de weg uit de … [Lees meer...] overColumn 86: ‘middeleeuws’
Column 85: Anna Bijns
Voor een bevriende mogendheid kijk ik een lijst van eigennamen na voor een boek dat dit najaar zal verschijnen. Zij helpt mij bij het maken van een diplomatische editie van: Les faitz et proesses du noble et vaillant chevalier Jourdain de Blaves, filz de Girard de Blaves, lequel conquesta plusieurs royaulmes barbares, comprenant les incredibles peines qu'il eut a obtenir … [Lees meer...] overColumn 85: Anna Bijns
Column 84: Voer voor boekhistorici #2
In de Russische Nationale Bibliotheek te Sint Petersburg wordt een boek bewaard dat in 1657 te Amsterdam gedrukt werd door Jan Jacobszoon Bouman, “boeckverkooper op ’t Water inde Lelye onder de Doornen.” Dat moet geweest zijn waar nu de rondvaartboten in het Damrak aangemeerd liggen. In de schitterende online versie van Sub Rosa, "Het naslagwerk zoals het behoort te … [Lees meer...] overColumn 84: Voer voor boekhistorici #2
Column 83: “Comet van achter die versche wint”
Een jaar geleden gaf vrouwe Fortuna een onverwachte draai aan haar rad van avontuur en stond ik weer oog in oog met een jeugdliefde: Der vrouwen heimelijcheit. In 1974 verscheen een vertaling van deze veertiende-eeuwse Middelnederlandse tekst in een smaakvol uitgegeven boekje van de hand van de Gentse medicus Leon Elaut (1897-1989), die naast zijn beroepspraktijk … [Lees meer...] overColumn 83: “Comet van achter die versche wint”
Column 82: Haar rode gezicht
In de eerste hoofdstukken van de Historie van Valentijn ende Oursson lezen wij hoe keizer Alexander van Constantinopolen hoort van de grote naam en faam van Bellissante, de (jongere) zuster van koning Pepijn van Vranckrijck. Zo lovend zijn de kritieken dat hij met een select gezelschap scheep gaat en naar Vranckrijck zeilt. Daar aangekomen geeft hij ambassadeurs … [Lees meer...] overColumn 82: Haar rode gezicht
Column 81: Voer voor boekhistorici
Alweer een kleine drie jaar geleden maakte ik kennis met de Historie van Valentijn ende Oursson, een van oorsprong laat-middeleeuwse prozaroman, vertaald uit het Frans, maar niet overgeleverd in een vijftiende- of zestiende-eeuwse druk. Met als gevolg dat de roman genegeerd wordt door zowel mediëvisten, omdat er geen middeleeuwse druk van bestaat, alsook door … [Lees meer...] overColumn 81: Voer voor boekhistorici
Column 80: De veren van Lodewijc van Velthem
Toen Jacob van M(a)erlant in 1288 te ziek was om nog verder te kunnen schrijven aan zijn vertaling / bewerking van het Speculum historiale van broeder Vincent, liet hij zijn opdrachtgever graaf Florens (de vijfde) van Holland en Zeeland een onaffe historische encyclopedie na. Jacob had -- met wie weet hoeveel moeite -- de geschiedenis van de Eerste Kruistocht beschreven, maar … [Lees meer...] overColumn 80: De veren van Lodewijc van Velthem
Column 79: Een nieuw liedeken
In een vorig leven heb ik als onderzoeker aan het Meertens Instituut (KNAW) meegewerkt aan het Repertorium van het Nederlandse Lied tot 1600. Ik bewaar daar dierbare herinneringen aan. Dankzij dit repertorium heb ik onder anderen kennis gemaakt met Aefgen Claesdochter van Giblant en Ariaenken Ariens dochter de Gyselaer en de albums die hun minnaars, vrienden en familieleden … [Lees meer...] overColumn 79: Een nieuw liedeken
Column 78: Een Aesopische fabel
Volgens mondelinge overlevering leefde er in de zesde eeuw voor Christus op het Griekse eiland Samos een slaaf die Aesopus heette. Hij zou oorspronkelijk uit Thracië gekomen zijn en grote bekendheid genoten hebben als bedenker en verteller van fabels. Omdat hij 'maar' een slaaf was, mocht hij geen mensen in zijn verhalen opvoeren [Willem Kuiper en Rob Resoort, Het ongelukkige … [Lees meer...] overColumn 78: Een Aesopische fabel
Column 77: “na sire swarthede”
In het negende hoofdstuk van Die Queeste vanden Grale vervolgt het verhaal met de belevenissen van Bohort. In het hoofdstuk ervoor waren Walewein en Hestor in beeld. In 'normale' Arturromans is Walewein een absolute held en een voorbeeldig ridder, maar in de Zoektocht naar de Graal zijn de bordjes verhangen. Dit keer gaat het niet om wereldlijke normen en waarden, om 'amour' en … [Lees meer...] overColumn 77: “na sire swarthede”
Column 76: Abilant
Je vindt bijna nooit waar je gericht naar zoekt, maar al zoekend vind je vaak iets waar je óók naar zocht. Treffender laat zich het leven van een onderzoeker moeilijk typeren.Afgelopen week overkwam het mij weer.Nadat ik via An Smets (Tabularium, Centrale Bibliotheek, KU Leuven) scans ontvangen had van het "Fragment van een onbekende ridderroman" – waarover ik eerder schreef in … [Lees meer...] overColumn 76: Abilant
Column 75: Een digitale knekelput
Afgelopen woensdag ontving ik van een bevriende mogendheid uit Utrecht – wier naam ik in een eerdere versie van dit stukje om reden van discretie verzwegen had, maar het is Ingrid Biesheuvel – een e-mail met daarin de vraag of ik op de hoogte was van een fragment van een onbekende Middelnederlandse ridderroman in de universiteitsbibliotheek van Leuven. Als u mij maar … [Lees meer...] overColumn 75: Een digitale knekelput
Column 74: Graf van Karel de Grote onvindbaar
Hoorde ik op de radio. Was drie jaar naar gezocht, maar niet gevonden.Ik citeer het NOS nieuwsoverzicht van dinsdag 18 mei jl.:In de dom van Aken is een speurtocht van drie jaar naar het graf van keizer Karel de Grote zonder succes beëindigd. Zijn stoffelijk overschot ligt sinds de 12e eeuw in de dom, maar het graf is nooit teruggevonden.Er is uitgebreid gezocht in de voorhal … [Lees meer...] overColumn 74: Graf van Karel de Grote onvindbaar
