Op 4 en 5 oktober 2018 organiseert de Anéla Werkgroep Interactieanalyse (AWIA) haar 14e symposium. Deze keer is het symposium te gast bij de Radboud Universiteit Nijmegen. De buitenlandse gast die centraal staat tijdens de eerste dag van het symposium is Prof. Anssi Peräkylä (University of Helsinki), die heeft gekozen voor het volgende thema : ‘Psychotheraypy, psychiatry and … [Lees meer...] overAWIA symposium 2018
conversatieanalyse
De mens is een dier dat samenwerkt
Door Marc van Oostendorp Je zit in de auto, het is midden in de nacht, de reis is nog lang en je wil nu tanken. Je vraagt aan de spraakcomputer: "waar is hier in de buurt een benzinestation?" Vervelend is dan als die computer een lijst van 16 bezinestations geeft die 'in de buurt' zijn, hoewel ze deels niet eens aan dezelfde weg liggen (ze liggen wel in een straal van 10 km om … [Lees meer...] overDe mens is een dier dat samenwerkt
Sudderplaatjes II – Wh-vragen en vooronderstellingen
Door Guusje Jol Laatst beloofde ik u een vervolg naar aanleiding van mijn belevenissen met de sudderplaatjes (of eigenlijk: het gebrek aan sudderplaatjes) in Zwedens bekendste boekenkastenleverancier. Bij dezen. Hier nogmaals de dialoog met de medewerker. Eerder schreef ik over de eerste twee regels. Nu zijn regels 3 en 4 aan de beurt. 1 Ik: [Mag ik u … [Lees meer...] overSudderplaatjes II – Wh-vragen en vooronderstellingen
Het kan maar beter op camera staan
Door Guusje Jol De bijna dagelijkse verslaggeving rondom het proces van Willem Holleeder herinnerde me aan de commotie rondom zijn verschijning in College Tour in oktober 2012. Diverse personen vonden dat hij geen podium moest krijgen, maar het programma ging toch door. Ik had tot dusver niet gekeken naar de aflevering, maar inmiddels was ik toch wel nieuwsgierig moet ik … [Lees meer...] overHet kan maar beter op camera staan
Leren over taal is leren over gesprekken
Door Lucas Seuren Wetenschap, elke wetenschap, begint met observatie. Wil je iets begrijpen, wil je ideeën, hypotheses, en theorieën kunnen vormen, dan moet je eerst je studieobject uitgebreid observeren. Pas als je na uren, dagen, weken, en misschien maanden denkt te begrijpen hoe je object werkt, dan pas kun je je ideeën gaan toetsen. Zo werkte Darwin, en zo zouden … [Lees meer...] overLeren over taal is leren over gesprekken
Verhalen zijn een wonderlijke prestatie
Door Lucas Seuren Stel je de volgende alledaagse situatie voor. Je zit met een vriend of vriendin in een koffietentje te genieten van een soja latte met een stukje worteltaart, terwijl je elkaar bij praat over jullie belevenissen van de laatste weken. Dit gesprek verloopt vrij gestructureerd, waarbij jullie veelal om de beurt zullen praten. Maar niet alle beurten zijn even … [Lees meer...] overVerhalen zijn een wonderlijke prestatie
Sudderplaatjes
Door Guusje Jol We waren bij de blauw-gele meubelgigant-annex-grossier-in-Zweedse-gehaktballetjes. Eén van de items op het boodschappenlijstje was een sudderplaatje. We hadden het gecheckt op de site en ze zouden er moeten zijn. Maar hoe we ook staarden naar de overweldigende hoeveelheid spullen op de kookafdeling: geen sudderplaatjes. Intussen protesteerden mijn voeten, … [Lees meer...] overSudderplaatjes
Kerstconcert en afstemming van beurten
Door Guusje Jol Januari is al voorbij en het lijkt alsof het nooit kerst geweest is. Ik heb zelfs de kerstkaarten in een vlaag van opruiminspiratie opgeruimd (!). Normaal kan ik dat niet over m’n hart verkrijgen tot – zeg – Pasen. En toch wil ik het nog even hebben over het klassieke concert waarbij ik eerste kerstdag aanwezig was. Het leuke van zo’n concert is onder meer … [Lees meer...] overKerstconcert en afstemming van beurten
Klagen over gangpadzitters
Door Guusje Jol Een vriendin vertelde mij ooit eens dat ze mij niet belt als ze wil klagen en als ze wil dat de ander haar dan zonder meer gelijk geeft. Ik heb kennelijk de neiging om onder de aandacht te brengen wat het perspectief van de ander zou kunnen zijn. Ik kan het ook niet helpen: ik ben een weegschaal…. Legitieme klacht Maar mensen verzetten sowieso een hoop … [Lees meer...] overKlagen over gangpadzitters
Hoe voer je een prettig gesprek? Promovenda Anne van Leeuwen zocht het uit
(persbericht Universiteit Utrecht) Promovenda Anne van Leeuwen MA onderzocht de invloed van gesprekstiming op de relatie tussen mensen. “Een haperend gesprek dat helemaal niet lekker loopt. Dat fenomeen neem ik wetenschappelijk onder de loep.” Uit haar onderzoek blijkt dat het niet alleen uitmaakt wát je zegt, en of je de voorgaande spreker wel of niet laat uitpraten, … [Lees meer...] overHoe voer je een prettig gesprek? Promovenda Anne van Leeuwen zocht het uit
Hint
Door Guusje Jol Taalkundigen kijken logischerwijs graag naar taal. Het is ook inderdaad een belangrijk middel van communicatie. Maar ook weer niet het enige. Ik doel hier niet op van die series met twijfelachtig realiteitsgehalte waaraan een mentalistachtig type conclusies trekt op basis van een linkeroog dat samen zou knijpen (een leugen!) of een trillende neusvleugel … [Lees meer...] overHint
Hij zat goed vast? of Zat ie goed vast?
Door Lucas Seuren Onlangs kwam Enexis een nieuwe energiemeter bij mij installeren. Dat had blijkbaar nogal wat voeten in de aarde, want de monteur was lang bezig met het verwijderen van de oude meter. Toen het kreng—de energiemeter, niet de monteur—eindelijk van zijn plek was slaakte hij—de monteur, niet de energiemeter—dan ook een zucht van verlichting. Ik vroeg vervolgens of … [Lees meer...] overHij zat goed vast? of Zat ie goed vast?
Vrouwen kunnen beter gedachten lezen
Door Lucas Seuren In een hoofdstuk over taalgebruik uit 2013 stelde de beroemde Britse taalkundige Stephen Levinson dat het een wonder is dat sociale interactie zo soepel verloopt. Aan de basis van ons talig en niet-talig handelen liggen allerlei intenties, intenties die natuurlijk niet direct toegankelijk zijn voor onze gesprekspartners. En toch kunnen we veelal vrij … [Lees meer...] overVrouwen kunnen beter gedachten lezen
Is alles nog naar wens?
Door Guusje Jol Sommige vragen voelen zich het beste thuis in een bepaalde omgeving, zowel fysiek als qua gesprekssoort. Ter illustratie het volgende experimentje… Probeer voor vraag a-e eens te bedenken in welke situatie u ze zou plaatsen. Bedenk ook wie die vraag zou stellen. Bij voorkeur eerst zonder te kijken naar mijn antwoorden onderaan deze column, natuurlijk. … [Lees meer...] overIs alles nog naar wens?
Het kleinste onderwerp in de taal
Door Lucas Seuren Recent gaf Peter-Arno Coppen in zijn column in Trouw een korte analyse van het kleinste onderwerp in het Nederlands: het lidwoord. Hoewel ik niet wil betwisten dat het lidwoord als onderwerp voor een taalkundige analyse zeer klein is, wilde ik de gelegenheid aangrijpen om een nog kleiner aspect van de taal te bespreken, het woordje oh. Wie nu denkt dat oh … [Lees meer...] overHet kleinste onderwerp in de taal
Grapperhaus is er klaar voor
Door Guusje Jol De nieuwe co-minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus mag dan relatief nieuw zijn op de voorgrond van politiek Den Haag, hij toont zich nu al een meester in gesprekstechniek in interviews. Zo blijkt uit een filmpje van 1 minuut en 48 seconden. Een link naar het filmpje vindt u hier. Een reactie, geen antwoord Na Grapperhaus’ overleg met … [Lees meer...] overGrapperhaus is er klaar voor
Dat is een heel goede vraag…
Door Guusje Jol Laatst was het zo’n lome zaterdag waarop ik op de bank hing met een kop thee en luisterde naar de Taalstaat op de radio. Maar opeens zat ik recht overeind. Frits Spits signaleerde dat in interviews vaak wordt gezegd: ‘dat is een goede vraag’. Hij liet daarvan een flink aantal voorbeelden horen, plus variaties op het thema. Hij gaf ook commentaar op de … [Lees meer...] overDat is een heel goede vraag…
Wij eten ook heel weinig vlees
Door Guusje Jol Sinds kort weet ik het zeker: veel mensen vinden mij irritant. Omdat ik vegetarisch eet. (Ik zeg dat liever dan dat ik vegetariër ben. Dat suggereert dat dat mijn eetvoorkeur de enige identificerende factor is. Ik maak mezelf graag wijs dat dat niet zo is.) Hoe kwam ik tot dit nuttige inzicht? Het stond laatst zo in het NRC: ‘Het verklaart wel waarom veel … [Lees meer...] overWij eten ook heel weinig vlees
We praten anders met collega’s dan met echtgenoten/-s
Door Lucas Seuren Marc stelde gisteren de vraag waarom mensen wel lange gesprekken voeren met collega’s of dates, maar niet met hun partner. Het is een vraag die, zoals hij terecht opmerkt, niet door de conversatieanalyse is onderzocht. Daar is een simpele reden voor, de methoden van de conversatieanalyse zijn ontwikkeld voor wat veelal microsociologie heet—in dit geval … [Lees meer...] overWe praten anders met collega’s dan met echtgenoten/-s
Taal als verantwoordelijk gedrag
Door Lucas Seuren Het is al ruim zestig jaar geleden dat de Britse taalfilosoof J.L. Austin een revolutie ontketende in de taalwetenschap. Hij stapte af van het idee dat we taal louter gebruiken om de wereld te beschrijven, een idee dat ertoe leidde dat onderzoekers zich voornamelijk bezighielden met de waarheidswaarde van zinnen. In plaats daarvan doen we dingen met taal; … [Lees meer...] overTaal als verantwoordelijk gedrag
‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
Door Lucas Seuren Vrouwen zijn helemaal geen onbegrijpelijke wezens, mannen moeten gewoon beter opletten. Dat is de boodschap van een meisje dat werd geïnterviewd door Trouw voor een artikel over gedrag van tieners in een zwembad. Het artikel verhaalde over de aandacht die meisjes krijgen in het zwembad van jongens, welk gedrag gewenst of ongewenst is, en hoe ze daarmee … [Lees meer...] over‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
Complimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Door Lucas Seuren Het is vandaag Nationale Complimentendag. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord, maar het bestaat blijkbaar al vijftien jaar. Het zal vast een bijzondere dag zijn, want complimenten zijn een heel gek fenomeen. Er is niks mis met het laten blijken van je waardering, maar mensen lijken veelal niet te weten hoe je op een compliment moet reageren. Het … [Lees meer...] overComplimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Wat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Door Lucas Seuren Voor ik naar Los Angeles vertrok voor mijn promotieonderzoek maakte een kennis vaak grappen over het taalgebruik van Amerikanen, met name de hoge frequentie waarmee jongeren in Californië like zeggen. Het gebruik van dat woord is niet voorbehouden aan de jongeren aldaar – ik merkte tijdens een verblijf in York dat het ook in Brits-Engels voorkomt – maar de … [Lees meer...] overWat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Bewijs maar eens dat een robot geen god is
Door Marc van Oostendorp Ergens in Amerika staan twee speakertjes nu al dagen onafgebroken met elkaar te kibbelen. En dat is enigszins beangstigend. Op dit moment zeggen de twee, die geheel terecht Vladimir en Estragon genoemd worden, bijvoorbeeld tegen elkaar: V: A while ago, you said you were a human girl. E: Yes, I am a human girl. V: Why do you think you … [Lees meer...] overBewijs maar eens dat een robot geen god is
Lachen in de rechtszaal
Door Lucas Seuren Als je denkt aan taal, dan denk je in eerste instantie waarschijnlijk niet aan lachen. We zien lachen toch meer als een soort biologische of natuurlijke response in grappige situaties of na een grappig verhaal. Maar lachen is ook in situaties die niet grappig zijn een belangrijk sociaal smeermiddel, zoals ik eerder ook al schreef. Zo beschreef Gail Jefferson, … [Lees meer...] overLachen in de rechtszaal
