Het toneelstuk Lucifer (1654) van de toen 67-jarige Joost van den Vondel (1587 -1679) is een schitterende uitbeelding van de verborgen, duistere wortels van de condition humaine: jaloersheid, begeerte en hebzucht. Een ietwat vreemde uitspraak misschien voor een toneelstuk dat zich afspeelt in … de hemel. Maar zoals in de betere … [Lees meer...] overHet eerste bedrijf van Vondels ‘Lucifer’ – de wortels van het kwaad
Lucifer
Vlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer
… dat God de mens – die natte bel, volgeblazen met wind en lucht – verheft omde engelen, Zijn zonnen te overheersen? (v. 846) Vondels Lucifer ontspannen lezen in de wachtkamer, op de trein of in bed. Het kan, dankzij de onlangs verschenen prozahertaling in hedendaags Nederlands. En de lezer die méér wil, hoeft maar even te spieken op de linkerpagina waar het hem vrijstaat … [Lees meer...] overVlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer
Lucifer en de Nederlandse taal
Als je over de taal van Vondels Lucifer schrijft, kun je niet om Petrus Leupenius heen. Ik begin daarom met het conflict tussen Vondel en Leupenius. Daarna kijk ik in meer detail naar Vondels taalgebruik in Lucifer. Petrus Leupenius (1607-1672) was een Amsterdamse predikant die er in de allereerste uitgave van Lucifer (1654) ongenadig van langs kreeg van de toen 67-jarige … [Lees meer...] overLucifer en de Nederlandse taal
Brenger van licht en stilte in een klas op maandagmiddag
Maandagmiddag 13.00 uur, V4b. Een grijnzende duivel is op het smartboard geprojecteerd. Tafels en stoelen zijn in een cirkel in de klas geplaatst, zodat iedereen elkaar aan kan kijken. De fragmenten van Lucifer die vandaag gelezen worden liggen klaar. De handgeschreven samenvattingen van de vorige les zijn uitgedeeld. De leerlingen komen binnen. De rollen voor die dag worden … [Lees meer...] overBrenger van licht en stilte in een klas op maandagmiddag
Regisseurs: aan het werk! Nu!
Vele jaren geleden zag ik de Gijsbreght van Aemstel in de Amsterdamse stadsschouwburg. Het waren de late jaren zestig, alles was aan het veranderen, we hadden het Maagdenhuis bezet, bij Neerlandistiek waren de hoorcolleges afgeschaft en we bepaalden de cijfers voor eindverslagen met de hele groep, de docent mocht ook meedoen. Het waren optimistische tijden, we dachten dat de … [Lees meer...] overRegisseurs: aan het werk! Nu!
Lucifer, nieuwe werelden, en de eerste mens
De populariteitsgraad van personages door de tijd heen, of in een bepaalde periode, is een prachtige indicatie voor wat er in een specifiek tijdsgewricht gaande is. Een mooi voorbeeld is het historisch wisselende belang van de personages Hector, Achilles, en Odysseus. De eerste behoort in de middeleeuwen tot de ‘neuf preux’; de negen grootste helden uit de geschiedenis, naast … [Lees meer...] overLucifer, nieuwe werelden, en de eerste mens
Lucifer, waar is uw glans gebleven?
Connie Palmen heeft er nooit een geheim van gemaakt dat haar werk wortelt in een diepe culturele en literaire traditie. Wie haar romans reduceert tot (auto)biografische documenten miskent hun literaire karakter en hun verwevenheid met talrijke verhalen en motieven die uit het verleden zijn overgedragen. ‘De roman dwingt zijn eigen waarheid af,’ zegt de verteller in het eerste … [Lees meer...] overLucifer, waar is uw glans gebleven?
Vondels Lucifer in de klas
Elk jaar wagen een paar dappere en nieuwsgierige leerlingen in de (voor)examenklassen zich aan Lucifer. Het werk staat op Lezen voor de lijst op niveau 6. Een werk op het hoogste niveau lezen is een uitdaging die sommige van mijn leerlingen vrijwillig aangaan, en waar ze onderling heerlijk over kunnen snoeven (‘Heb jij nog niks van niveau 5 en 6 gelezen? Ik al Advocaat van de … [Lees meer...] overVondels Lucifer in de klas
Kunst en wetenschap
Een sterke opening is het halve werk, maar van de opening moet Vondels Lucifer het niet hebben. Integendeel, de beginclaus van Lucifer is helemaal zo best niet. Het slot is echter ijzersterk. Vondels boodschap is in onze tijd misschien wel actueler dan ooit – daarover later meer. Eerst iets over een goede opening, want dat Vondel een toneelstuk fantastisch kon laten beginnen, … [Lees meer...] overKunst en wetenschap
Vondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Wie deed eenmaal ‘heilig’ in ‘veilig’ weerklinken?Heiligheid.... Veiligheid.... Vondel!Buiten God is het nergens veilig.... Uit: Eva (1927), Carry van Bruggen Waarom Liever luie lezers dan geen lezers - dit standpunt van Marita Mathijsen deel ik van harte. Als hoofddocent vroegmoderne letterkunde in Utrecht (2002-2011) en vervolgens in Groningen (tot mijn pensioen in … [Lees meer...] overVondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Vondels Lucifer – inleiding op een serie bijdragen
Vondel moet het hebben zien aankomen. Hij wist dat zijn werk controversieel was. Alleen al de aanduiding ‘Het tooneel is in den hemel’ om aan te geven waar de handeling zich afspeelde, zou op weinig bijval kunnen rekenen bij de calvinistische predikanten. Ze vonden toneel al op voorhand verdacht en ze wantrouwden de katholieke Vondel ten diepste. Lucifer stond in 1654 tweemaal, … [Lees meer...] overVondels Lucifer – inleiding op een serie bijdragen
