Wouter Godijn is zo’n vertrouwde verschijning in de Nederlandse literatuur dat ik over zijn boeken heen begin te kijken. Dus begin ik bij zijn recentste bundel poging een luchtig gedicht te schrijven (2022) opnieuw, aan de buitenkant. Dan is het gelijk hommeles met de flaptekst, een tekstsoort waarin ChatbotGPT al jaren ondergronds actief is en die hier net iets te opzichtig … [Lees meer...] overLuidkeels hahahaënd
poëzie
Mark van Tongele (1956-2023)
Op 23 maart is Mark van Tongele onverwacht overleden, ‘de componist met het ruimste klankregister onder de Vlaamse dichters’, zoals Paul Demets hem noemde. Als je het volgende gedicht uit Roeivlucht leest, kun je dit niet anders dan beamen: Uit het ongetemde wordt schoonheid geboren Daar waar de gedachten bruisen, de bodem van het bewustzijnrusteloos is, komen na het … [Lees meer...] overMark van Tongele (1956-2023)
Poëzievertaalgeheimtip
De tip is: verknal het niet in de laatste regel. Verknallen kun je het beter in de eerste regel. Dat scheelt de lezer weer werk. En met een eerste verknalde regel zadel je die niet-verder-lezer op met de knagende vraag: ben ik misschien te vroeg gestopt met lezen? Had ik het misschien toch moeten uitlezen? Die eerste tegen de … [Lees meer...] overPoëzievertaalgeheimtip
de voordelen van de elektrische bakfiets
Waarom gedichten van Gerda Blees lezen? "Je zou niet zeggen dat ik voor mijn taalbeheersing wordt geprezen", schrijft Gerda Blees in gedicht 33 van haar bundel Week. Het is een bundel die 41 gedichten lang is – zo lang als een zwangerschap, gemeten in weken. Dat het gedichten zijn, in Week, is in eerste instantie eigenlijk alleen duidelijk doordat er, behalve Week en … [Lees meer...] overde voordelen van de elektrische bakfiets
‘Anders ben ik met jou’ in vele talen
Het Boekenweekgedicht van dit jaar, van Tsead Bruinja, wás al tweetalig: de dichter zorgde zelf voor een Friese en een Nederlandse versie: Maar de dichter riep mensen op het gedicht ook in hun eigen taal te vertalen. Inmiddels stromen die vertalingen binnen. Bas Visscher in het Urkers: Suze Sanders in het Drents: Japans door Fumiko Miura: Koerdisch door … [Lees meer...] over‘Anders ben ik met jou’ in vele talen
Vanuit de Tellegen-hemel
Waarom Toon Tellegen lezen? Wie het raadsel van stijl wil bestuderen in de Nederlandse literatuur, moet Toon Tellegen lezen: een schrijver met een heel divers oeuvre, waarvan je iedere pagina kunt herkennen als geschreven door Tellegen: of het nu proza of poëzie betreft, voor volwassenen of voor kinderen geschreven is, grappig is of ernstig. Je kunt dat allemaal trouwens … [Lees meer...] overVanuit de Tellegen-hemel
Verschenen: Gert de Jager, De revolutie van de Vijftigers. Een theoretische exercitie
Tussen 1949 en 1954 voltrok zich een heuse revolutie in de Nederlandse poëzie. Hoe kun je zo’n machtsgreep van ambitieuze jongemannen het beste begrijpen? Wat gebeurt er als het literaire wereldje in een crisis lijkt te verkeren? Om die vragen te beantwoorden bespreekt Gert de Jager aspecten van de kunstsociologie van Bourdieu, theorieën over beeldvorming en meer traditionele … [Lees meer...] overVerschenen: Gert de Jager, De revolutie van de Vijftigers. Een theoretische exercitie
Wat het bloeivermogen van woord en syntaxis vermag
Toen ik nog recensieredacteur bij Meander was, kreeg ik eens een bundel met daarbij een uitgebreide toelichting van de dichter over zijn bedoelingen. Ik vroeg mij af of hij het niet beter bij dat stuk proza had kunnen laten, want dat had hem veel tijd en moeite bespaard. Kennelijk begreep hij niet dat het gedicht zelf de bedoeling is, ook als het autobiografisch is, of een … [Lees meer...] overWat het bloeivermogen van woord en syntaxis vermag
‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Waarom Antjie Krog lezen? De laatste regels van Antjie Krogs nieuwe bundel Plundering luiden: ek vysel soos ek wilen fok julle In de vertaling van Robert Dorsman en Jan van der Haar is dat: ik vijzel taal zoals ik wildus fok julle Helemaal aan het eind wordt er dus niet meer vertaald. Het laatste gedicht van de bundel is dan ook een verdediging van de … [Lees meer...] over‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Eén dodendans in twee sonnetten van Martinus Nijhoff
In Nijhoffs debuutbundel De Wandelaar (1916) en in de dialoog Pierrot aan de lantaarn (geschreven in 1916, gepubliceerd in 1919) vinden we gedichten waarin Nijhoff iets laat doorschemeren van zijn visie op het leven na de dood. De mens blaast een keer zijn laatste adem uit, maar daarna krijgt hij een nieuw leven toebedeeld. ‘God heeft ons op de wereld gezet, Het leven kan niet … [Lees meer...] overEén dodendans in twee sonnetten van Martinus Nijhoff
Er bestaan geen goede of slechte schrijvers
Waarom Lamia Makaddam lezen? Is het volgende een Nederlands gedicht? Ik bedoel nu even niet: is het een gedicht, laten we dat aannemen, maar is het een Nederlands gedicht? Er bestaan geen goede of slechte schrijvers en er bestaan geen modernistische schrijvers of schrijvers van de oude school. Alleen lezers bestaan. Als je meer te weten wilt komen over wat er wordt … [Lees meer...] overEr bestaan geen goede of slechte schrijvers
Al die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
Wie zichzelf net na de Poëzieweek toch nog even een cadeau voor het leven wil schenken, moet vandaag nog Zo worden jaren tijd van Cees Nooteboom kopen, de bundeling van gedichten geschreven tussen 1955 en 2022 of, zoals het op het omslag staat, tussen '2022-1955'. Want alles gaat over de tijd, in dit dikke boek. In zijn voorwoordje lijkt de dichter zich vooral druk te maken … [Lees meer...] overAl die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
schaduw was schaars
Waarom het poëziegeschenk 2023 lezen? Poëzie is hoog spel. Aan een gedicht dat niet héél goed is, heeft de lezer niet zo veel. Je kunt de goede bedoelingen zien, maar tenzij de dichter een goede bekende is, is er weinig reden om het te willen lezen. Met name als je de allernieuwste gedichten leest, kom je natuurlijk af en toe gedichten waar net iets mee is. Het nieuwe … [Lees meer...] overschaduw was schaars
Precies! Ik vind het prachtig!
Het huis van de poëzie heeft (net als dat van de Heer) vele kamers, en een heleboel van die kamers laten Lies Van Gasse en Laurens Ham zien in hun Toon de stad, het nieuwste deel in de succesvolle reeks Woorden temmen van boeken die tegelijkertijd bloemlezingen zijn en uitnodigingen aan (jonge) mensen om binnen of buiten de klas de poëzie te ontdekken. Volgens mij worden de … [Lees meer...] overPrecies! Ik vind het prachtig!
Als je zo lang wachten moet en u gaat ook nog zitten zingen
Waarom Judith Herzberg lezen? Mensen kunnen elkaar tegenspreken. Ik zeg dat het lekker weer is, en jij zegt 'Nee, hoor, helemaal niet'. Maar in dit eenvoudige dialoogje heeft een van ons twee gelijk. Interessanter zijn de gesprekjes waarbij geen van beiden gelijk heeft, ook al doen beiden volkomen verifieerbare uitspraken. Een goed voorbeeld is het … [Lees meer...] overAls je zo lang wachten moet en u gaat ook nog zitten zingen
Beeldspraak: Miriam Vanhee en Hester Knibbe
Deze aflevering van de podcast Beeldspraak werd gemaakt in het kader van Poëzieweek 2023 en is een samenwerking tussen Poëziecentrum en Poetry International. In deze aflevering praat dichter en (oud-)programmator van Poetry International, Jan Baeke met de twee dichters Miriam Van hee en Hester Knibbe over het Poëziegeschenk 2023, 'Er staat te gebeuren', dat ze samen … [Lees meer...] overBeeldspraak: Miriam Vanhee en Hester Knibbe
Woorden temmen: Toon de stad met Lies Van Gasse en Laurens Ham
Na het succes van de eerdere bundels in de reeks woorden temmen, 24 uur in het licht van Kila&Babsie en Van kop tot teen met Charlotte Van den Broeck en Jeroen Dera, verschijnt deze Poëzieweek: Toon de stad met Lies Van Gasse en Laurens Ham Lies Van Gasse en Laurens Ham verwelkomen je in hun imaginaire stad. Ze nodigen je uit op … [Lees meer...] overWoorden temmen: Toon de stad met Lies Van Gasse en Laurens Ham
Over de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
De recensiedokter (12 en slot) In twaalf afleveringen diagnosticeerde Recensiedokter Evi Aarens de literaire kritiek. Vandaag haar laatste bijdrage over de triviale poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant. ‘Laten we beginnen met de niet gestelde nulde vraag. Waarom dichters/kritici lastig gevallen met elf ernstige, misschien wel saaie vragen over de poëzie en het … [Lees meer...] overOver de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
29 januari 2023: Opening Poëzieplaats De Gruitberg, Nijmegen
De Gruitberg is getransformeerd tot Poëzieplaats. Ter ere van de 9 stadsdichters die Nijmegen kent zijn teksten van een ieder van hen aangebracht op de muren van de Gruitberg. Gedichten zijn ook via de VERS-app te lezen/ luisteren. Tijdens de opening van deze Poëzieplaats in Nijmegen zal ook de gloednieuwe stadsdichterswebsite worden gelanceerd, die de huidige stadsdichter … [Lees meer...] over29 januari 2023: Opening Poëzieplaats De Gruitberg, Nijmegen
Rook een saffie onder de hazelaar
Waarom gedichten van Elmar Kuiper lezen? Ik lees misschien wel het liefst gedichten die taalbonbons zijn. Gedichten van Elmar Kuiper bijvoorbeeld, van wie vandaag de negende bundel verschijnt, Blauwe hanen. Het is Kuipers derde bundel in het Nederlands, de overige zijn geschreven in het Fries. Tegelijkertijd lijkt de bundel wel een debuut, zo fris en enthousiast als Kuiper … [Lees meer...] overRook een saffie onder de hazelaar
Louis Couperus, dichter
Als je aan het eind van de 19e eeuw gevraagd was wie Louis Couperus was, was er een grote kans dat je 'oh, dat is die artistieke dichter' als antwoord zou krijgen. Zijn verzen werden regelmatig besproken in literaire tijdschriften en kranten, meestal welwillend, soms kritisch over zijn archaïsche en iets te overdadige taalgebruik. Uit zijn debuut Een lent van vaerzen, de titel … [Lees meer...] overLouis Couperus, dichter
Ontembaar leed / dat pandemie heet
Over de nieuwe Herzberg Covid en de lockdown hebben intussen al een heus stapeltje letterkunde opgeleverd (naast overigens het nodige andere, zoals de prachtige Netflix-special ‘Inside’ van Bo Burnham). Het is lang niet allemaal goed, maar soms ook heel erg wel, zoals Slot van Octavie Wolters. Een aparte vermelding in deze rij verdient Sneller langzaam de nieuwste bundel … [Lees meer...] overOntembaar leed / dat pandemie heet
Moet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
Waarom de poëzie van Esther Jansma lezen? Εen van de eigenaardigheden van moderne poëzierecensies is dat ze meestal geheel en al bestaan uit uitleg: deze beeldspraak betekent dit, de dichter heeft die en die vorm gekozen vanwege dat. Mij verbaast dat altijd een beetje. Voor zover een recensie bedoeld is om lezers te informeren of ze iets wel of niet moeten kopen, is het … [Lees meer...] overMoet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
(Anti-)Oorlogsgedichten van Antheunis en Aafjes
Op 1 januari 1871 schreef de Vlaamse dichter Gentil Theodoor Antheunis een dramatisch gedicht tegen oorlogvoering. Een hele familie is in de war als de vader naar het front moet. Ironisch genoeg is de enige die het spannend vindt dat het oorlog is het zoontje, dat het ziet als een spelletje om met paard en zwaard op de vijand af te gaan. Ondertussen lezen we hoe het met de … [Lees meer...] over(Anti-)Oorlogsgedichten van Antheunis en Aafjes
Poëzie met ChatGPT
De afgelopen weken stond menig neerlandicus versteld van de mogelijkheden van de nieuwe chatbot ChatGPT. Ook mijn mond viel op zijn minst een beetje open toen ik de bot vroeg om te reflecteren op de vraag of de literaire canon diverser zou moeten worden. Dat wordt nog interessant, met de tentamenweken in januari in aantocht. Maar toch: hoe fraai gecomponeerd de teksten van … [Lees meer...] overPoëzie met ChatGPT
