Een Nederlandse dichter is iemand die Facebook-vrienden is met een andere Nederlandse dichter. Een Nederlandse poëzierecensent is iemand die op Facebook ontvriend is door een Nederlandse dichter. Facebook is een website waar alle dichters van Nederland mekaar uitschelden. Een Nederlandse poëzielezer is iemand die geen idee heeft van Facebook, maar lid is van de door Gerrit Komrij opgerichte Poëzieclub en braaf leest wat die club een paar keer per jaar per post opstuurt.

Deze maand bestaat het clubblad van de poëzie, Awater, tien jaar. Ik ben al tien jaar lid, maar het moet er maar eens uit. Het jubileumnummer is mat en slecht geschreven, en vertoont tekenen van grote haast. De recensies zijn soms zo vlak dat je er treurig van wordt (‘Ingmar Heytze schrijft in een opvallend herkenbare stijl. Toch is zijn poëzie in de loop der jaren ook veranderd’). En het interview met Gerrit Komrij waarmee het blad opent, lijkt in even weinig tijd geschreven als een column in Neder-L.

Hebben ze daar bij Awater geen eindredacteur? Of zat die net even op Facebook?

Jij was nogal tegen wil en dank Dichter des Vaderlands. Denk je dat Hij nog nodig is? vraagt Onno Blom bijvoorbeeld aan Komrij. Die hoofdletter zal wel op ironie duiden, maar eigenlijk is die tweede zin ongrammaticaal. Hij slaat terug op ‘Dichter des Vaderlands’, maar dat is in dit verband de aanduiding van een functie en heel duidelijk niet van een concrete persoon. Je kunt er daarom volgens mijn taalgevoel niet naar terugverwijzen met hij of Hij, zoals je ook niet kunt zeggen “Niemand wil nog boer worden. Hij moet de hele dag werken.”

Affijn, Komrij barst niet in lachen uit om deze malle vraag in deze malle vorm, maar zegt in plaats daarvan beleefd:

In de laatste tien jaar zijn de hermangorters gekrompen en de arieboomsma’s gegroeid in tal en last. Het hele cultuurlandschap wordt bestookt met de tactiek van de verschroeide aarde. De Dichter des Vaderlands bedient alleen nog een niche. Of zichzelf.

Ik kan hier geen touw aan vastknopen. Komrij kun je dat niet kwalijk nemen — die heeft het stuk niet geschreven, alleen geantwoord op wat onzinnige vragen. Maar de journalist in kwestie en zijn redactie hadden wat meer duidelijkheid moeten scheppen.

Ik weet niet waarom de namen van Gorter en Boomsma met kleine letters en aan elkaar geschreven worden: ja, omdat het archetypen zijn, maar van wat? De echte dichter en de tv-persoonlijkheid die ook mee wil doen? Wat zijn de aanwijzingen dat er inderdaad een dergelijke verandering aan de gang is? Was Gorter bijvoorbeeld niet ook met allerlei onpoëtische dingen bezig, zoals het socialisme? Gaat het daar misschien om? Sterven de socialisten uit en zijn de christenen in opkomst? Of is het gedaan met de heren die een hoed dragen en komen de mannen met baarden de samenleving binnendenderen? De dichter verwijst hier naar een gemeenschappelijke achtergrondkennis, maar ik ben geen Facebook-vrienden met Komrij, en ik heb die kennis niet.

Zoals ik ook niet weet wat ik me moet voorstellen bij een ‘cultuurlandschap’ dat ‘bestookt’ wordt met ‘verschroeide aarde’. Het is een rare mengeling van beelden, maar ik heb ook eigenlijk geen idee waar hier precies op gedoeld wordt. Die verschroeideaarde-tactiek verwijst naar een methode om alles af te breken zodat de vijand er niet aan kan komen. Wie is bezig met dat afbreken en wie is de vijand?

En tot slot: wat betekent die laatste toevoeging, die helemaal in een aparte zin gezet wordt? Vindt Komrij dat de huidige Dichter des Vaderlands ‘zichzelf’ bedient? Op welke wijze doet hij dat en is dat goed of slecht?

Het blijft allemaal in de lucht hangen. Nogmaals, de geïnterviewde kun je dat niet kwalijk nemen: er heerst een gemoedelijke sfeer en dan zeg je dingen die onder vrienden geen toelichting behoeven. Maar de verslaggever, Onno Blom, heeft geen tijd genomen om het voor de lezer van Awater uit te werken en ook geen tijd om verdere navraag te doen. Hij moest weer verder, door naar de volgende vraag. Over Facebook.

Marc van Oostendorp

Naschrift 10.00 Ik zie nu dat op weblog De Contrabas een bespreking staat van het essay van Herman Stevens in deze Awater. En wat zegt Chrétien Breukers? “de eindredactie van Awater is om te huilen”.