Ik durf het nauwelijks te bekennen, maar ik begrijp niet wat mensen beweegt om te keer te gaan tegen het digitale boek. Wie een echte lezer wil zijn, moet zweren bij papier. Oké, stukkies kun je lezen van een scherm, is de redenering. Maar het echte lezen, het geconcentreerd opgaan in een tekst, een kunstwerk van hogere allure, dat kan toch echt alleen met teksten die iemand heeft ingebonden, ingenaaid of eventueel gelijmd.
Zo luidt nog steeds de communis opinio, en dat verbaast me.
In het laatste stukje dat Gerrit Komrij schreef voor de NRC bespotte hij Francisco van Jole die had gezegd dat hij zijn papieren boeken de deur uitdeed. Vorige maand stond er in De Groene een merkwaardig artikel van een hoogleraar Boekgeschiedenis die beweerde dat elektronische boeken slecht zijn voor het milieu omdat de servers van Google energie verslinden. En nu begon Paul Dijstelberge, hier op Neder-L, er ook al over.
Paul gebruikt, toegegeven, een knock-out argument: hij kent managers die heel enthousiast zijn over digitaal lezen. Dat maakt het inderdaad lastig om er dan voor te zijn. Maar toch.
Ik lees af en toe nog wel een boek op papier, maar eerlijk gezegd, zijn dat alleen nog boeken die ik niet digitaal kan krijgen. Verder lees ik van een reader, of van een iPad, of zelfs, o gruwel, van mijn telefoon. Ik geef toe, de bladspiegel is vaak lelijk en altijd saai. Mijn iPad ruikt niet lekker. Mijn telefoon geeft geen bijzondere sensatie als ik de bladzijde omdraai. Maar ik heb nu altijd en overal een heleboel boeken bij de hand, ik kan de lettergrootte lekker naar eigen voorkeur instellen. En als ik eenmaal lees vergeet ik waar ik naar kijk.
Een boek is voor mij in de eerste plaats een tekst, eerder iets abstracts dan iets dat je in de hand kunt houden. Zoals ik vroeger net zo gemakkelijk goedkope pockets las (ja, als ik dan toch ga bekennen, dan moet alles er ook maar uit), zo stoor ik me nu ook niet aan het grijze van mijn readersscherm.
Het is zo erg met mij, ik begrijp de bezwaren niet eens die de goegemeente kennelijk koestert. Het is ook niet zo dat ik andere mensen wil bekeren. Wie liever boeken leest die door een professionele drukker op papier zijn gezet, ga zijn of haar gang.
Er is maar één reden waarom ik de opkomst van het digitale boek zou betreuren: dat de boekwinkel zou verdwijnen uit het centrum van de stad. Boekwinkels zijn al zo lang als ik me herinner de belangrijkste magneet van ieder bezoek aan een stad. Ik moet wel heel weinig tijd hebben, wil ik niet even een winkel ingaan om hier eens een nieuwe roman in te kijken, en daar een stukje te lezen in mooie essaybundel.
En als het me dan bevalt, type ik ter plekke de titel in in mijn telefoon om te zien of ik het boek ook elektronisch kopen kan.
Geef mij maar, om allerlei redenen, een kakelvers boek. Het is voor jou te hopen dat de stroom nooit uitvalt als je lekker in bed ligt te lezen.
Dit lijkt me niet het sterkste argument. Tenzij u alleen op klaarlichte dag in bed ligt, hebt ook u een lichtbron nodig bij het lezen.
Het gaat mij niet alleen om de informatie/tekst maar om het boek als geheel. De band, de typografie, de illustraties en de provenance, de geur en het gevoel van perkament of oud leer. Het gaat kortom om het boek als totale ervaring. Luisteren naar muziek in een concertzaal is toch ook niet vergelijkbaar met dezelfde muziek op een CD?
Ik ben bang dat een deel van onze cultuur verloren gaat omdat de teksten van deze tijd niet meer op houdbaar papier staan. Wat ooit op een bandrecorder opgenomen is, kunnen we nu ook niet meer, tenzij met veel moeite, weergeven. Hoe gaat dat over 200 jaar met de toegang tot de e-boeken?
Je hoort de vreemdste argumenten tegen het elektronische boek. Met stip op nummer één die van filosoof Alain de Botton, die serieus beweert dat wat je van een scherm leest minder goed onthoudt dan wat je van papier tot je neemt.
Eigenlijk is er maar één goede reden om geen afscheid van papier te nemen, en dat is omwille van de nostalgie. Daar kan ik niets verkeerds in zien, maar gek genoeg nemen de nostalgici zelf daar geen genoegen mee.
Paul heet Dijstelberge. Tast digitaal lezen het leesvermogen aan?
Geluid op een band is analoog en aan bederf onderhevig (overigens net als papier). E-boeken zijn digitaal, en dat maakt alle verschil. Ongetwijfeld zullen de apparaten (tablets, e-readers en telefoons) waarmee wij elektronische boeken lezen verouderen en verdwijnen, maar de "platte" tekst van een e-boek is eindeloos reproduceerbaar en aan te passen aan toekomstige dragers. Het is niet voor niets dat er veel moeite wordt gestoken in de digitalisering van ons erfgoed: hoeveel teksten zijn niet voorgoed verdwenen na de brand in de beroemde bibliotheek van Alexandrië? Iets dergelijks is nu ondenkbaar. Tenzij de Apocolyps zich voordoet, maar dan zijn er geen mensen meer over om de teloorgang van onze cultuur te betreuren.
Ik ben helemaal niet tegen elektrisch lezen: vrijheid blijheid. Maar ik ben heel erg tegen het opleggen van elektrisch lezen. En dat is wat bibliotheken doen onder het mom van vooruitgang. En Alain de Botton baseert zijn 'vreemde argument' op wetenschappelijk onderzoek. Men leze mijn wijze artikel over deze materie in het laatste nummer van de Gulden Passer!
De mening van Peter Hoffman laat in een notendop zien wat er fout is. De Botton is een gek en wie liever een boek leest een nostalgicus. Tja.
Een Parabel.
Lang geleden had ik thuis een heel dure bank van Da Padova waar ik flink voor heb moeten sparen. Een goede vriendin troonde mij mee naar een meubelparadijs in de bekende wijk Bos en Lommer, waar een bank in de etalage stond die inderdaad wel wat had van mijn bank.
'Voor tien procent van wat jij hebt betaald' – zei ze triomfantelijk.
Mijn antwoord was: 'Lieve Marian, jij bent een gezegend mens en voorbestemd voor een gelukkig leven.'
Als ik een digitaal boek lees, vergeet ik vaak dat ik geen papieren boek lees. Met enige regelmaat probeer ik dan de bladzijde om te slaan alsof ik een papieren boek lees. Ik ben helemaal om sinds ik mijn e-reader heb, ik zweer bij het digitale boek.
Wat voor een is dat er? Ik wil graag een goede e-reader hebben.
Ben helemaal gewonnen voor electronische tekstdragers…maar…volgens mij werkt tekst helemaal anders op je in, naargelang de positie van je lichaam. Hel ik enigszins achterover (kijkend naar een film bijvoorbeeld), dan ben ik veel ontvankelijker, passiever ook. Zit ik rechtop (kijkend naar een beeldscherm), dan gedraag ik me al wat kritischer (is ook de manier hoe we meestal andere mensen tegemoet treden…eye to eye)…en buig ik me werkelijk over een tekst (papier, een tablet) dan vernauwt mijn wereld, kan ik me duizend keer zo goed concentreren. Als je naar beneden kijkt, sluit je automatisch de wereld wat van je af. Al naar gelang de hellingsgraad van mijn bovenlichaam val ik vlugger of minder vlug in slaap. Leg je maar eens helemaal plat, en probeer dan een proefschrift wiskunde te analyseren…succes! 😉
Tja, raar hè dat er straks geen boekwinkel meer is om binnen te lopen:
Ik moet wel heel weinig tijd hebben, wil ik niet even een winkel ingaan om hier eens een nieuwe roman in te kijken, en daar een stukje te lezen in mooie essaybundel.
En als het me dan bevalt, type ik ter plekke de titel in in mijn telefoon om te zien of ik het boek ook elektronisch kopen kan.
Mensen als Van Oostendorp? Fijne klanten!
Ach, als Paul in zijn stukje de prachtige naam Fritzi ten Harmsen van der Beek verkracht, dan hoef je met hem geen medelijden te hebben
Je kunt ook zeggen: fijne boekhandels, waar je boeken wel in gebonden en pocketuitvoering, maar niet in elektronische uitvoering kunt kopen (dat kan trouwens wel, maar alleen voor een klein deel van het assortiment).
Mag ik hier ook nog even opmerken dat ik blij zou zijn met een wereld waarin iedereen zich mengt in deze vurige discussie over de voor- en nadelen van lezen op een e-reader of in een papieren boek? Want dat is tenminste een wereld waarin iedereen leest. Als ik me niet vergis is het eerste punt dat mensen meer aan het lezen gekregen moeten worden.