Van 6-8 april 2016 wordt in Groningen Achter de Verhalen, het zesde congres over de moderne Nederlandse letterkunde, gehouden. Eerdere succesvolle bijeenkomsten waren in Leuven (2006), Nijmegen (2008), Gent (2010), Utrecht (2012) en Brussel (2014). Het thema, ‘Het belang van de literaire cultuur’, zal in enkele plenaire lezingen en in parallelsessies van verschillende kanten worden benaderd.

Elke congresdag begint en eindigt met een keynote lezing. De sprekers zijn: Geert Buelens (Universiteit Utrecht), Yra van Dijk (Universiteit Leiden), Jane Fenoulhet (University College London), Kris Humbeeck, (Universiteit Antwerpen), Lut Missinne (Westfälische Willems- Universität Münster), Ann Rigney (Universiteit Utrecht).

Toelichting op het centrale thema

De literatuur verkeert in crisis en haar einde zou nakende zijn. Dergelijke analyses zijn niet nieuw, maar lijken zich in de huidige culturele context met een bijzondere urgentie op te dringen.

De oorzaken die daarbij naar voren worden gebracht zijn velerlei: literaire instituties als de kritiek en het literatuuronderwijs boeten in aan belang, het boek ondervindt in toenemende mate concurrentie van andere media, traditionele literaire waardehiërarchieën verliezen hun relevantie, enz. De symptomen zijn bekend en werden uitvoerig, vanuit verschillende invalshoeken becommentarieerd, maar desondanks blijft het moeilijk om die ontwikkelingen in een ruimer historisch perspectief te plaatsen. Wat betekent een notie als ‘het einde’ eigenlijk als dat einde (van de literatuur, de cultuur, de geschiedenis) al minstens een eeuw lang met een zekere regelmaat wordt voorspeld? Als veel van de ten dode opgeschreven fenomenen bij nader toezien hooguit enkele decennia tot twee eeuwen oud blijken te zijn? En, belangrijker nog, wat betekent zoiets als de literatuur?

Op Achter de Verhalen 6 willen we de kwestie van het ontstaan en vergaan van de literatuur benaderen vanuit de vraag naar het belang van de literatuur (zowel vroeger als nu). Om die vraag te kunnen beantwoorden lijkt het ons essentieel om het perspectief te verruimen van de literatuur naar de literaire cultuur in de meest brede zin, waarbij aandacht wordt geschonken aan allerlei discoursen en praktijken (van ‘hoog’ tot ‘laag’) zoals ze functioneren binnen institutionele contexten en deel uitmaken van een ruimere mediacultuur. Deze verruiming impliceert tevens dat we oog hebben voor de meervoudige functionaliteit van het literaire spreken, en dus voor de hele waaier aan functies en betekenissen van literaire teksten – het bijdragen aan de (culturele) geletterdheid, het aanleren van een savoir-vivre, het bieden van ontspanning, enz.

Achter de verhalen wil junior- en senioronderzoekers bij elkaar brengen om over het belang van de literaire cultuur in de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw te discussiëren en in presentaties bij te dragen aan een verkenning van dit thema. Het thema is ambitieus, de uitwerkingen in lezingen en papers kunnen niet anders dan bescheiden zijn. Voor alle duidelijkheid, het gaat er minder om een legitimatiedebat te voeren dan om in kleine deelonderzoeken een of meer aspecten van het congresthema aan de orde te stellen. Het centrale onderwerp moet daarbij in principe open worden opgevat, zowel qua object als qua benadering en de reflectie erover kan vele vormen aannemen, gaande van algemeenstructurele analyses met oog voor grote institutionele, mediahistorische en maatschappelijke ontwikkelingen tot case studies over concrete literaire teksten. De hier voorgestelde lijst met topics vormt dan ook slechts een greep uit de vele mogelijkheden en kan ongetwijfeld nog worden uitgebreid.

1. Het belang van de literaire cultuur

• Literatuur en de markt
• Literatuur en de literaire infrastructuur
• Literatuur en andere/nieuwe media
• Literatuur en journalistiek
• Literatuur en culturele/sociale hiërarchieën
• Literaire socialisatie (oude en nieuwe genootschappen)
• Literatuurbemiddeling
• Literatuur en vrijetijdscultuur (toerisme, lifestyle, sport)
• Literatuur en specifieke lezersgroepen
• Transnationale circulatie van literatuur
• Vormen van auteurschap

2. De literatuur en haar functies

• Literatuur als model voor het praktisch handelen
• Literatuur en (culturele) geletterdheid
• Literatuur en cultureel geheugen
• Literatuur en kennis/wetenschap
• Literatuur en entertainment
• Literatuur en therapie
• Literatuur en haar kritisch potentieel
• Literatuur en emancipatie
• Literatuur en maatschappelijk debat
• Literatuur en onderwijs

Praktisch

Achter de verhalen 6 verwelkomt voorstellen voor lezingen van twintig minuten, die tijdens het congres gevolgd worden door een discussie van tien minuten. Voorstellen omvatten de titel van de lezing, een samenvatting van max. 500 woorden en een cv van enkele regels. De voorstellen dienen voor 1 september 2015 gericht te worden aan info@achterdeverhalen.nl.

Organisatie
Meriel Benjamins, Petra Boudewijn, Erica van Boven, Gillis Dorleijn, Ryanne Keltjens, Mary Kemperink, Pieter Verstraeten, Sandra van Voorst, Janneke Weijermars.