Taal is nooit schaars en daardoor onttrekt ze zich aan alle wetten van de economie. Of je nu een gedicht schrijft of óver een gedicht schrijft, of je nu staat te schelden of staat te oreren, altijd gebruik je materiaal dat niets kost. En als Ard van der Steur een woord gebruikt, betekent dat niet dat Adri van der Heijden voortaan meer moet betalen voor gebruik van hetzelfde woord.

Er zijn constructies bedacht om mensen toch te laten betalen voor taal of beter gezegd voor de toegang tot taal: het auteursrecht, bijvoorbeeld, en het leenrecht. Die stellen uitzonderlijke taalgebruikers (schrijvers, journalisten) hun gratis materiaal te rangschikken en daar dan toch voor betaald te krijgen. Er zouden andere manieren zijn om dat te doen – die schrijvers een maandelijkse toelage van de overheid geven, bijvoorbeeld –, maar we geven er kennelijk de voorkeur aan om op deze manier de wetten van de vrije markt te imiteren voor taal.

De vraag is of die wetten ook moeten gelden voor degenen die de taal en de letteren bestuderen en dáár dan over schrijven. Wij krijgen immers over het algemeen wél zo’n maandelijkse toelage, we zijn immers in dienst als onderzoekers. Als het dan te taalcommunistisch is om te willen dat alle taal gratis is, dan toch minstens die meta-taal die wij maken.

Initiatieven

Vanuit dat ideaal zijn er in de afgelopen decennia al verschillende initiatieven geweest. Al in de vroege jaren negentig begon de Nijmeegse neerlandicus Ben Salemans met zijn elektronische nieuwsbrief Neder-L die de afgelopen jaren door een groep anderen is voortgezet als weblog. En aan het begin van dit millennium namen Matthias Hüning en Johan Koppenol het initiatief tot Neerlandistiek.nl, dat de geschiedenis in zal gaan als het eerste peer reviewed, open access tijdschrift in ons vak.

Het nieuwe Neerlandistiek wil een voortzetting zijn van die initiatieven. De eerste stappen daarvoor zijn nu gezet: het oude Neder-L is opgegaan in Neerlandistiek, met medeneming van alle archieven van in ieder geval de periode van het weblog. Alle oude artikelen van het oude Neerlandistiek.nl zijn hier bovendien ook te vinden.
Dit alles draait op de servers van het Meertens Instituut in Amsterdam en wordt door onderzoekers zelf gedraaid.

Gemeenschap

Onze ambities zijn hiermee nog niet uitgeput. We willen naast de vrijplaats van het weblog ook graag voorzieningen terug voor meer wetenschappelijke publicaties. Wanneer zich een jonge ambitieuze redactie meldt kan dat gebeuren in de vorm van een herleving van het oude Neerlandistiek.nl; maar we denken ook aan het inrichten van een archief voor al dan niet eerder gepubliceerde wetenschappelijke manuscripten.

Ons belangrijkste doel is: te proberen de gemeenschap van neerlandici – of die nu aan de universiteiten werken, op school, in een tekstbureau, bij een uitgever of elders – elektronisch bij elkaar te brengen en bij elkaar te houden. Er is genoeg dat er iedere dag gebeurt en dat interessant is voor de leden van die gemeenschap. Dat willen we laten zien: dat niet alleen de taal niet schaars is, maar dat ook degenen die zich er iedere dag in verdiepen dat niet zijn.