Door Willem Kuiper

Het handschrift KB Brussel 15001 met daarin de voor Middelnederlandse begrippen uitzonderlijk rijk geïllumineerde oudste bewaardgebleven redactie van Jacob van M(a)erlants Scolastica, beter bekend onder de naam ‘Rijmbijbel’, en Jacobs Wrake van Jherusalem, een vooringenomen bewerking van Flavius Josephus’ De bello judaico (Over de Joodse oorlog) werd vermoedelijk net nog in de dertiende eeuw geschreven. Maurits Gysseling heeft dit handschrift integraal en diplomatisch uitgegeven in zijn ‘Corpus van Middelnederlandse tekten (tot en met het jaar 1300), reeks II: literaire handschriften’ als deel 3: Rijmbijbel. De Wrake wordt als titel enkel in de inleiding genoemd. Van Scolastica weten wij dat het werk voltooid werd op 25 maart 1271, dat is Maria Boodschap. Hoe veel jaar later de Wrake volgde is onduidelijk. Even onduidelijk als voor wie beide teksten bestemd waren. Jacob noemt zijn opdrachtgever een “goede vrient” (ed. Gysseling, r. 27082). Volgens Gysseling werd het handschrift omstreeks 1285 in een Brugse instelling geschreven.

Het afgelopen semester is dit handschrift uit de kluis gehaald, waarin het de afgelopen decennia bewaard werd omdat het bladgoud en de pigmenten loslieten. Het handschrift is gerestaureerd en in hoge resolutie gedigitaliseerd en de miniaturen zijn onderwerp van onderzoek geworden van studenten aan de universiteiten van Antwerpen en Utrecht, onder de bezielende leiding van prof. Frank Willaert en dr. Martine Meuwese. Over hun werkzaamheden is een film gemaakt, waarin ook prof. em. Jef Janssens en dr. Ann Kelders, de laatste namens de KB Brussel aan het woord komen. De kers op de taart is de voordracht van twee passages uit Scolastica door Frank Willaert. De film De Rijmbijbel van Maerlant, restauratie en digitale ontsluiting vindt u hieronder. Ga die film zien en verheug u bij voorbaat op de resultaten van dit intensieve kunsthistorisch onderzoek!