Door Lieke van Deinsen en Ton van Strien

Op 13 oktober werden tijdens het namiddagsymposium ‘De literaire canon in de vroegmoderne tijd’ in het Rijksmuseum de website www.schrijverskabinet.nl en het boek The Panpoëticon Batavûm. The Portrait of the Author as a Celebrity gepresenteerd.

Het Panpoëticon Batavûm was een sierhouten kabinet uit de achttiende eeuw waarin de portretten van honderden Nederlandse dichters en dichteressen waren opgeborgen. Het was een unieke verzameling waarin het Nederlandse literaire verleden als tastbaar object werd gepresenteerd. 

Hoewel het Panpoëticon gedurende de achttiende eeuw bijzonder populair was en menig schrijver inspireerde tot het dichten van lofzangen, valt de verzameling in de negentiende eeuw uiteen. Tijdens de Leidse buskruitramp van 1807 raakte het houten kabinet zwaar beschadigd, en ging een deel van de portretten verloren. Na wat omzwervingen is ongeveer een kwart van de oorspronkelijke achttiende-eeuwse schilderijen momenteel te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Vanaf oktober 2016 is een digitale reconstructie van deze unieke verzameling te zien op www.schrijverskabinet.nl. De website is tot stand gekomen onder redactie van Lieke van Deinsen en Ton van Strien, en voorzien van computervisualisaties door Timothy De Paepe. De site bevat een korte geschiedenis van het Panpoëticon en een overzicht van alle auteurs die aanwezig waren in het ‘Pan’, en ruim 125 essays waarin de veelal onbekende auteurs opnieuw worden geïntroduceerd. Bijna vijftig onderzoekers uit Nederland en Vlaanderen leverden reeds bijdragen voor de site.

Zoals er de hele achttiende eeuw nieuwe portretten aan het Panpoëticon Batavûm werden toegevoegd, zo is ook de website nog work in progress. Nog bijna 200 dichters en dichteressen wachten op een enthousiasteling die hen uit de vergetelheid wil onttrekken. Wilt u zich in een kort essay (ca. 400 woorden) bijvoorbeeld ontfermen over dichter en topografisch tekenaar Abraham de Haen (1707-1748), enfant terrible Govert Bidloo (1649-1713) of ziet u ook met lede ogen aan hoe Adriaen van der Venne (1589-1662) nog altijd een onbeschreven bladzijde is op onze site, neem dan vooral contact op met Lieke van Deinsen (liekevandeinsen@gmail.com).

Ook zijn wij op zoek naar onbekende Pan-portretten. Heeft u nog een klein ovalen portretje van circa 11 x 9,5 cm op zolder liggen waarop een vroegmoderne dichter staat afgebeeld? Of kent u de verblijfplaats van ontbrekende portretten uit de verzameling? Neemt u dan vooral contact met ons op!