Gegroet, vrienden van de verscheiden neerlandici! In de week na de uitvaart van Jaap de Rooij, die natuurlijk meteen een plaatsje in onze eregalerij heeft gekregen, pakken wij de draad weer op met al die andere verscheiden neerlandici. Het wordt weer een drukke week, met hier en daar een dagje om op adem te komen, maar verder is het een en al gedenken geblazen.
Blijft u even de tijd nemen om een mooie anekdote over uw favoriete neerlandici op te schrijven en voor het nageslacht te bewaren. Gezamenlijk bouwen wij zo voort aan het monument dat al zo’n respectabele omvang heeft gekregen. Of als u een naam ziet van een neerlandicus die u niet kent, surft u dan eens naar zijn of haar levensbeschrijving!
| zondag | 03-09-1944 | geboortedag | Frans Broers (Jacq Vogelaar) |
| 03-09-1944 | geboortedag | Herman Verhaar | |
| 03-09-2017 | sterfdag | Pieter van Empelen | |
| maandag | 04-09 | Geen neerlandici geboren of gestorven | |
| dinsdag | 05-09-1866 | sterfdag | Joannes Schrant |
| 05-09-2002 | sterfdag | Gerard Huygens | |
| woensdag | 06-09-1899 | geboortedag | Piet Meertens |
| 06-09-1943 | geboortedag | Joris Gerits | |
| 06-09-2004 | sterfdag | Jan Kooij | |
| donderdag | 07-09-1756 | geboortedag | Willem Bilderdijk |
| 07-09-1919 | geboortedag | Maurits Gysseling | |
| vrijdag | 08-09-1902 | geboortedag | Nico Donkersloot |
| 08-09-2015 | sterfdag | Joost Zwagerman | |
| zaterdag | 09-09 | Geen neerlandici geboren of gestorven | |
Een toevoeging voor vandaag: Herman Verhaar, geboren 03-09-1944, overleden 28 mei 2010. Zie http://www.dbnl.org/tekst/_jaa004201101_01/_jaa004201101_01_0020.php
Dank! Ik heb hem toegevoegd (zoals je ziet). Heb je ook nog een anekdote?
Het levensbericht door Eep Francken laat zien dat Herman Verhaar veel verdiensten heeft voor de (letterkundige) neerlandistiek als criticus, als tijdschriftredacteur en redacteur van de reeks met letterkundige studies Synthese bij de Arbeiderspers – those were the days – en ‘adjudant’ van Gomperts en postuum bezorger van diens ‘Intenties’ en aantekeningen over het antisemitisme bij Ter Braak.
Francken vermeldt dat Verhaar een perfectionist was, en dat mag een uitval van Jeroen Brouwers verklaren in diens ‘Kroniek van een karakter’. Op 12 mei 1982 schrijft Brouwers aan Jaap Goedegebuure dat hij Martin Ros heeft gesproken over Goedegebuures studie over Brouwers voor de Synthese-reeks. Ros had verteld dat Verhaar ‘het erg goed vond’.
‘Al dat enthousiasme is toch prima’, vervolgt Brouwers. ‘Maar je weet zelf: wie zich met Verhaar inlaat, kan het beste zijn polshorloge afdoen en alle klokken in zijn huis stilzetten.’
Niettegenstaande deze fraai geformuleerde bedenking over Verhaars traagheid zou Goedegebuures ‘Tegendraadse schoonheid’ keurig nog in 1982 verschijnen in de Synthese-reeks.
Op het gevaar af te schrijven wat gemeenzaam bekend is, een anekdote over Bilderdijk:
Deze vertegenwoordiger van de Romantiek beweerde dat hij zich kon herinneren hoe hij als baby in de wieg lag en toen al gegrepen was door een intens doodsverlangen.
Van Maurits Gysseling zijn er tal van anekdotes.
Hij was zo mensenschuw en sociaal onaangepast dat hij zich lichamelijk niet erg verzorgde, en door het personeel van de archieven waar hij zijn leven placht door te brengen meermaals ’s ochtends slapend aangetroffen werd nadat hij er de nacht had doorgebracht. Uit medelijden, of omdat men de reuk die rond hem hing hinderlijk vond, achtte men het raadzaam dat hij in het huwelijk zou treden, zodat een vrouw zich over hem zou ontfermen. Dat was niet eenvoudig, want Gysseling was volstrekt niet in staat eigener beweging een vrouw te benaderen. Men haalde uit een nabijgelegen klooster een aantal gevallen vrouwen, en vroeg Gysseling of hij tussen deze vrouwen een keuze kon maken. (Ik hoop dat de vrouwen een veto-recht hadden). Dat kon hij. En zo is hij alsnog getrouwd. Overigens schijnt dit een zeer gelukkig huwelijk te zijn geweest, voor alle betrokken partijen.
Een ander krachtig staaltje van zijn teruggetrokken karakter was zijn afscheidsrede. Hij hield die voor een luisterrijk publiek van eminente collega’s. In zijn lezing had hij het bestaan kritiek te leveren op het werk van een hunner, en Gysseling had tot zijn ontzetting gemerkt dat die collega in de zaal zat. Na afloop werd de jubilaris bedacht met een receptie, maar Gysseling was nergens te bespeuren. Uiteindelijk bleek dat hij zich achter het gordijn had verschanst, om zo de confrontatie met zijn collega te vermijden.
Dank, Freek, voor deze mooie bijdrage! Als dit algemeen bekend is, dan toch zeker algemeen bekend binnen een beperkte kring van ingewijden denk ik. Dat van Bilderdijk had ik weleens gehoord, maar die anekdotes over Gysseling kende ik niet. Niet dat ik mijzelf als de maat der dingen beschouw, maar toch.
Een voetnoot. Vandaag is in het nieuws dat Pieter van Empelen, oprichter en pianist van cabaretgroep Don Quishocking, is overleden. In een bericht las ik dat de groep voortkwam uit een initiatief van George Groot op het Instituut voor Neerlandistiek te Amsterdam. Ik weet niet wie er allemaal Nederlands studeerde van dat clubje, maar Van Empelen studeerde in ieder geval Nederlands aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam.
(En dan lees ik dat de muziek van de klassieker De oude school (tekst Willem Wilmink) zou zijn geschreven door Van Empelen. Dat is volgens mij niet helemaal zeker en kan ook van Harry Bannink zijn geweest.)
Hebben we ergens iets wat voor een levensbericht kan doorgaan?
Er staat een heel beknopte biografie van Van Empelen (Jutphaas, 10 juni 1943 – 3 september 2017, Amsterdam) op de theaterwiki.. Don Quishocking is in 1967 opgericht.
http://theaterencyclopedie.nl/wiki/Pieter_van_Empelen
George Groot (Edam, 1942) en Jaques Klöters (Amsterdam, 16 juli 1946) van Don Quichoking hebben ook Nederlands gestudeerd, Klöters aan de Universiteit van Amsterdam. Verdere details kan ik niet zo snel vinden.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Don_Quishocking
Maar zoals gezegd, het zijn voor deze rubriek denk ik meer voetnoten.
Hmm, hij heeft wel Nederlands gestudeerd, zie ik, dus strikt genomen is hij neerlandicus. Ik houd tot nu toe een beetje aan dat ze ook over het Nederlands of tenminste over literatuur gepubliceerd moeten hebben, maar volgens mij zijn we daar in het verleden ook wat liberaler in geweest. Ook het feit dat Don Quishocking uit het instituut Neerlandistiek voortkwam is een overweging.
Weet je wat, ik neem hem gewoon op. Hij heeft in elk geval bijgedragen aan de Nederlandse taal en cultuur, én hij heeft Nederlands gestudeerd. Wat wil een mens nog meer.
Ik weet niet of je Pieter van Empelen zou moeten opnemen in de eregalerij van neerlandici. Het is ook niet duidelijk of hij daadwerkelijk is afgestudeerd, dat geldt ook voor de twee andere leden van Don Quishocking die je dan ook niet kan negeren.
Maar dit soort voetnoten vind ik wel heel geschikt voor bij de reacties, net als dat vandaag, precies 57 jaar geleden, Matthijs van Nieuwkerk in Amsterdam werd geboren. Hij studeerde ook Nederlands, maar heeft de studie niet afgemaakt. Wel was hij nog chef van de literatuurpagina van Het Parool en is hij met De Wereld Draait Door een warm pleitbezorger van schrijvers, dichters en boeken. Een vermeldingswaardige voetnoot.
Wie denk ik niet mag ontbreken is Seth Gaaikema, afgestudeerd neerlandicus, cabaretier, schrijver en vertaler. Hij heeft toch wel wat betekend. Na zijn dood schreef Henk van Gelder een lange necrologie in het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (2014-2015), maar die staat niet online. Dan kan een link naar Wikipedia volstaan:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Seth_Gaaikema
En terwijl ik dit schrijf herinner ik me dat journalist/schrijver Henk Spaan ook Nederlands heeft gestudeerd, even kijken, ja, afgerond aan de Universiteit van Amsterdam …
https://nl.wikipedia.org/wiki/Henk_Spaan
Hmm, tja, dat is inderdaad onduidelijk, maar goed: ook een eerstejaars is eigenlijk al een beetje een neerlandicus, en als je dan op latere leeftijd ook nog enigszins neerlandistische activiteiten ontplooit dan kun je erbij. Bij de discussie over Jan Blokker was die grens ook onduidelijk, en ik geef mensen graag het voordeel van de twijfel.
Wat Seth Gaaikema betreft: ja, die zit natuurlijk wat meer aan de neerlandistische kant. Ik heb hem er dus onmiddellijk bijgeseth (om een woordspeling in stijl te gebruiken).
En Henk Spaan is gelukkig nog niet dood.
Ok. de lat ligt laag, prima. Maar uitgerekend gisteren, 8 september, toen ik reageerde was ik vergeten dat dat de sterfdag van Joost Zwagerman was in 2015, Hij heeft ook nog enige tijd Nederlands gestudeerd.
Nou ja, ‘de lat ligt laag,’ dat klinkt meteen zo negatief. Bedenk dat de galerij een feest is van de neerlandistiek. Dat niet iedereen een even hardcore neerlandicus is, dat maakt alleen maar duidelijk hoe rijk het domein is en welke kanten je er allemaal mee op kunt! Ik ben het graag met je eens dat je ook striktere criteria kunt toepassen. Dat deed ik in het begin, maar daar kwam ook weer kritiek op. Ik zie het trouwens niet als een lat, maar als een deur die niet meteen met zeven sloten vergrendeld is. De deur van de neerlandistiek staat altijd op een kier.
en Zwagerman hoort er dan natuurlijk ook bij. Behalve dat hij nederlands gestudeerd heeft, schreef hij ook essayistisch werk dat je neerlandistisch zou moeten noemen.