Door Hessel Yntema

De afgelopen week zijn op deze website de zeven ‘grote opdrachten‘ voor het schoolvak Nederlands van de toekomst behandeld door Marc van Oostendorp. Momenteel wordt ook voor de tweede officiële taal in de provincie Fryslân gewerkt aan een nieuwe visie voor de toekomst, namelijk die van het schoolvak Fries. Belangrijk hierbij is, hoe scholen ruimte behouden voor het invullen van hun programma, dat er duidelijkheid wordt verschaft aangaande de leerdoelen, dat er rekening wordt gehouden met verschillende taalachtergronden van leerlingen, en dat er ook rekening wordt gehouden met Europese verdragen aangaande het beschermen van het Fries.

Opzet

Net als voor het Nederlands is er ook voor het Fries een ontwikkelteam samengesteld, bestaande uit leraren uit zowel het primair als secundair onderwijs, schoolleiders en taalspecialisten. De opdracht om de kerndoelen en de eindtermen van het Fries aan te passen komt van de Provinsje Fryslân, die sinds 2014 de bevoegdheid voor het vak over heeft genomen van het ministerie van OCW. Het ontwikkelteam zal in totaal vier keer bij elkaar komen. Momenteel heeft het ontwikkelteam zijn eerste tussenproduct naar buiten gebracht. Hierin zijn vier visies geïmpliceerd. Deze sluiten aan op het doel van de herziening van het programma, namelijk het terugschroeven van overdadigheid in het programma zelf, een samenhang en doorlopende leerlijn creëren en toch ook ruimte geven aan de drie functies van het onderwijs.

De rol van de moedertaal in het algemeen

De eerste geformuleerde visie is die van de rol van de moedertaal. Taal is onmisbaar in de maatschappij. Voornamelijk het behouden van het kind zijn moedertaal is essentieel bij de ontwikkeling van het kind. Het kind moet dus altijd in staat worden gesteld zijn of haar moedertaal te gebruiken. Die moedertaal helpt een kind bovendien bij het ontwikkelen van meertaligheid.

Betekening van het Fries

De sterke positie van het Nederlands heeft invloed op het Fries. Kinderen in Fryslân groeien op in een tweetalige provincie en komen daardoor elke dag in contact met een meertalige maatschappij. Immers, het Fries mag door iedereen in de provincie gebruikt worden. Daarnaast heeft het Fries zich ook ontwikkeld door invloed van voornamelijk het Nederlands en het Engels. Hiervoor dient rekening te worden gehouden met het garanderen van de taalkwaliteit van het Fries in het onderwijs.

Een meertalig perspectief

Het Fries is één van de vele taalvariëteiten die in de provincie gesproken wordt. Het Fries moet aansluiten bij de taalrijkdom van de scholen in de provincie. De taal wordt daarom gezien als onderdeel van het taalonderwijs waarbij leerlingen zich ontwikkelen tot meertalige individuen.

Relevantie inhoud

Het gebruiken van een taal is pas noodzakelijk als er ook daadwerkelijk een noodzaak bestaat om die taal te gebruiken. Derhalve moet het Fries ook gebruikt worden bij andere vakken, waarbij de vier taalvaardigheden volledig zijn geïntegreerd. Zonder lezen kan er niet geschreven worden, en lezen nodigt leerlingen uit om over hetgeen dat behandeld is te praten. Naast het richten op de vier taalvaardigheden is kennis over het Fries ook belangrijk. Zo ontwikkelen leerlingen metalinguïstische vaardigheden die nodig zijn bij het leren van een zowel een vreemd alsook hun eigen taalvariëteit.

De tweede ontwikkelingssessie

Wie wil kan feedback geven op het concept. De tweede bijeenkomst staat gepland voor 21 november. Tijdens deze bijeenkomst staat kern van het vak Fries centraal. De vierde en tevens laatste bijeenkomst wordt gehouden in maart volgend jaar.