Persbericht Universiteit Utrecht
Literatuurwetenschapper Kila van der Starre, verbonden aan de Universiteit Utrecht, heeft voor het eerst op grote schaal in kaart gebracht welke gedichten te lezen zijn in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen. Met behulp van crowdsourcing is nu het 2000ste gedicht aangemeld op de door haar opgerichte site Straatpoezie.nl.
2000ste gedicht
Op 20 november 2018 is het 2000ste gedicht aangemeld op de interactieve kaart van Straatpoezie.nl. Literatuurwetenschapper Kila van der Starre lanceerde die site bijna twee jaar geleden, tijdens de Poëzieweek 2017. Ze deed dit in het kader van haar proefschrift aan de Universiteit Utrecht over ‘poëzie buiten het boek’. Op de kaart van Straatpoezie.nl staat ieder rood label voor een gedicht. Ook kan men in de database zoeken op titel van gedicht en naam van dichter.
Het 2000ste gedicht dat werd aangemeld is het gedicht ‘Herkenning’ van Ida Gerhardt, te lezen in de 1e Steeg in Hattem (Gelderland). Carmen Verhoeven voegde het gedicht toe aan de database, zonder te weten dat haar aanmelding het 2000ste gedicht was. Toeval wil dat Ida Gehardt al een bijzondere rol speelde op de site: met 36 aangemelde gedichten is zij de nummer één dichter op Straatpoezie.nl. Van geen enkele andere dichter zijn zoveel gedichten te lezen in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen. Gerhardts gedicht ‘Herkenning’ kwam nog niet eerder voor in de database.
Crowdsourcing
Het doel van Straatpoezie.nl is het maken van een inventarisatie van alle poëzie die dag en nacht gratis te lezen is in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen. Van der Starre gebruikt crowdsourcing om tot die inventarisatie te komen: iedereen die wil, kan voorbeelden van straatpoëzie aanmelden op de site. Dat gaat snel en makkelijk via een online formulier. ‘Iedereen kent wel een straatgedicht, maar niemand kent ze allemaal. Samen weten we meer.’ Dat is het idee dat Van der Starre ertoe aanzette om de site te lanceren.
Straatpoezie.nl zorgt ervoor dat dit deel van het literair erfgoed digitaal wordt gearchiveerd. Ook levert de site een grote hoeveelheid data op over het fenomeen ‘straatpoëzie’, die Van der Starre gebruikt voor haar proefschrift. Daarnaast is de site een manier om een breed publiek te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek (ook wel ‘citizen science’ genoemd).
Stand van zaken
Het 2000ste gedicht is een mijlpaal voor Straatpoezie.nl en vormt een moment om een blik te werpen op de stand van zaken. Wat kan er tot nu toe geconcludeerd worden?
De kaart van Straatpoezie.nl bevat 2000 gedichten van 983 verschillende dichters. Gedichten zijn te lezen op muren, gevels, daken, plakkaten, standbeelden, borden, posters, schuttingen, stoeptegels, ramen en veel meer dragers in de openbare ruimte. Verf, neonlicht, metaal, hout, glas, stickers, plastic, krijt en vele andere materialen worden gebruikt om de poëzie te presenteren.
Straatgedichten worden gerealiseerd door stichting en gemeentes (soms met behulp van een ‘leefbaarheidsbudget’), door buurtbewoners, scholen, winkeleigenaren, stadsdichters en anonieme auteurs. Er zijn in de openbare ruimte gedichten te vinden in het Nederlands, Fries, Drents, Schiermonnikoogs, Engels, Frans, Arabisch, Portugees, Chinees en vele andere talen en dialecten. Sommige gedichten zijn al sinds de 17e eeuw te lezen op gebouwen, anderen zijn veel recenter aangebracht of werden slechts tijdelijk gepresenteerd.
Cijfers
De site is sinds de oprichting (eind januari 2017) 35.079 keer bezocht door 27.892 unieke bezoekers, die samen zorgen voor 78.075 pageviews. De drukbezochtste maand was september 2017. De publicatie van Van der Starre’s onderzoeksrapport Poëzie in Nederland en een video van ‘NOS op 3’ zorgden er toen voor dat de site zelfs crashte onder de hoeveelheid bezoekers. De afdeling ‘ICT & Media’ van de Universiteit Utrecht, die de technische kant van de site beheert, zorgde ervoor dat de site snel weer in de lucht was.
Top 10
Van sommige dichters zijn meerdere gedichten te lezen in de openbare ruimte en sommige gedichten komen zelfs op meerdere plekken voor. De tien vaakst voorkomende dichters op Straatpoezie.nl zijn hieronder te vinden.
Top 10 dichters op Straatpoezie.nl
|
Rang |
Naam dichter |
Aantal gedichten op Straatpoezie.nl |
|
Onbekend |
135 |
|
|
1 |
Ida Gerhardt |
36 |
|
2 |
Pien Storm van Leeuwen |
24 |
|
3 |
Ina Stabergh / Nick J. Swarth |
22 |
|
4 |
Tine Hertmans / Straathaikoe |
21 |
|
5 |
Ingmar Heytze / Frits Criens |
18 |
|
6 |
J.J. Slauerhoff / Lucebert |
15 |
|
7 |
Ann Van Dessel / Jules Deelder |
14 |
|
8 |
Margreet Schouwenaar / Peter Holvoet-Hanssen / Hein Walter / Niels Blomberg / Joke van Leeuwen / Rutger Kopland |
12 |
|
9 |
Willie Verhegghe |
11 |
|
10 |
Willem Wilmink / Gerrit Achterberg / Harmen Wind / Paul Van Ostaijen / Judith Nieken |
10 |
Opvallend is dat deze top tien een mix is van levende en dode dichters, vrouwen en mannen en dichters met verschillende mate van bekendheid. Er staan canonieke overleden dichters in (zoals Gerhardt, Slauerhoff, Lucebert, Kopland, Achterberg en Van Ostaijen), bekende levende dichters (zoals Heytze, Deelder en Van Leeuwen), maar ook veel minder bekende dichters (zoals Stabergh, Criens, Schouwenaar en Wind) en een pseudoniem van een anonieme dichter (Straathaikoe). De top tien op Straatpoezie.nl laat een hele andere mix van dichters zien dan bijvoorbeeld de top tien vaakst gekozen gedichten in bloemlezingen of schoolboeken.
Vaakst bekeken
De tien vaakst bekeken gedichten op Straatpoezie.nl zijn:
- ‘Thuis’ van Judith Nieken, te lezen in Leeuwarden.
- ‘Klein’ van Bart Moeyaert, te lezen in Antwerpen.
- ‘Alles blijft’ van Jules Deelder, te lezen in Rotterdam.
- ‘Nacht: veilige overkapping’ van Hanny Michaelis, te lezen op Utrecht Centraal.
- ‘terugkomen is niet hetzelfde als blijven’ van Belle van Zuylen, te lezen in Amsterdam.
- ‘De hoofdige boer’ van A.C.W. Staring, te lezen in Almen.
- ‘Ik kom thuis’ van Henk Renting, te lezen in Eindhoven.
- ‘Heel de aarde is je vaderland’ van Erasmus, te lezen in Rotterdam.
- ‘Binnen de perken’ van Jules Deelder, te lezen in Rotterdam.
- ‘Als je goed om je heen kijkt’ van K. Schippers, te lezen in Boxtel.
Voor lange tijd stonden twee andere gedichten in de top tien van vaakst bekeken gedichten op Straatpoezie.nl, namelijk:
- ‘Nzm ftsr’ van een anonieme auteur, te lezen langs de fietssnelweg tussen Leuven en Brussel.
- ‘A Moment For Shitty Poetry’ van een anonieme auteur, te lezen in Amsterdam.
Deze twee gedichten zijn van anonieme auteurs en zorgden voor aandacht en nieuwsgierigheid op social media, onder andere op de Facebookpagina ‘Straatpoëzie’. Op die pagina deelt oprichter Kila van der Starre iedere dag een voorbeeld van een straatgedicht. Ook deelt ze mysteries rond straatgedichten (vooral wanneer de gedichten van een anonieme auteur zijn en zonder toestemming lijken te zijn geplaatst), die soms door lezers worden opgelost.
Straatpoëzie in het onderwijs
Het tegenkomen van poëzie ‘in het wild’ is een van de manieren waarop de meeste mensen in Nederland het vaakst in aanraking komen met poëzie, bleek uit het onderzoeksrapport Poëzie in Nederland. Straatpoëzie kan daarom een mooie opstap vormen om met poëzie aan de slag te gaan in het onderwijs. Op Straatpoezie.nl is een lijst te vinden met lesideeën rond ‘straatpoëzie in de klas’. Ook is er een lijst met leestips over het fenomeen ‘straatpoëzie’ gepubliceerd.
Toekomst
Kila van der Starre hoopt dat er nog veel gedichten worden aangemeld op Straatpoezie.nl. Niemand weet hoeveel poëzie er in totaal te lezen is in onze openbare ruimte, maar aan de toestroom van aanmeldingen te zien is het einde nog niet bereikt. Ken jij een gedicht in de openbare ruimte dat nog niet op de kaart staat? Aanmelden gaat snel en makkelijk via het online formulier.
Ondersteuning
Straatpoezie.nl wordt ondersteund door de Universiteit Utrecht en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Straatpoëzie is een van de zes casussen waar Van der Starre over schrijft in haar proefschrift. De andere casussen zijn poëzie op de radio (Candlelightpoëzie), rond bijzondere gebeurtenissen (poëzie in rouwadvertenties), op lichamen (poëzietatoeages), op gebruiksvoorwerpen (poëzieproducten van Plint) en op social media (Instagrampoëzie). Van der Starres proefschrift wordt in 2019 verwacht.
Op de Rotterdamse vuilniswagens staat ook poëzie. Geldt dat ook?
Straatpoëzie schreef op 15 december 2018 op Facebook:
Poëzie op auto’s, ook dát is straatpoëzie!