Door Elly Groenenboom-Draai

Onlangs, op 28 januari, werd in Neerlandistiek de verschijning gemeld van een nieuwe editie met moderne prozahertaling van Willem van Focquenbrochs blijspel Min in ’t Lazarus-huys.

Enthousiast ging Marc van Oostendorp ermee aan de slag; in een videofilmpje kunnen we het resultaat daarvan bewonderen: na een korte bespreking van het thema van het stuk volgt een voordracht van een scène uit het derde bedrijf, waarbij hij beurtelings de oorspronkelijke zeventiende-eeuwse tekst en de moderne vertaling declameert. De video is te zien op YouTube.

De Min in ’t Lazarus-huys is, ook voor de huidige lezer of toeschouwer, een levendig, geestig en humoristisch stuk, dat opvalt tussen veel ander zeventiende-eeuws toneelwerk dat zich nogal eens kenmerkt door een zekere mate van hoogdravendheid. Bij Focquenbroch ontbreekt die volledig, en dat komt de toegankelijkheid ten goede. Tot in de twintigste eeuw werd het stuk dan ook opgevoerd door grote toneelgezelschappen als de Haagse Comedie en het Rotterdams Toneel. Een voorstelling van dit laatste gezelschap, vanzelfsprekend in de oorspronkelijke taal, heb ik als scholier nog (met plezier) bijgewoond.

Maar hoe toegankelijk Focquenbroch ook is, stilaan vormt het zeventiende-eeuws voor veel lezers toch een barrière. Om die te slechten hebben Karel Bostoen en ik de zeventiende-eeuwse poëzie hertaald naar modern Nederlands proza. Wel zijn we, om de dichter niet tekort te doen, heel dicht bij de oorspronkelijke tekst gebleven, maar onduidelijkheden zijn zoveel mogelijk in de vertaling opgehelderd, en waar het niet anders kon, in voetnoten verklaard. De gedachte was een tekst te leveren, die voor iedereen leesbaar en begrijpelijk zou zijn en waarin Focquenbrochs kwaliteiten onverminderd naar voren zouden komen. Die met smaak gelezen (en opgevoerd!) zou kunnen worden.

Liefde in het gekkenhuis is dus een tekst voor een ruimer publiek. Ik denk daarbij ook aan scholieren, die in het algemeen weinig plezier beleven aan de (verplichte) lectuur van zeventiende-eeuws werk, dat zij vaak ervaren als moeilijk, plechtig en onbegrijpelijk. Deze uitgave stelt hen in staat te voldoen aan de opdracht zeventiende-eeuwse literatuur te lezen zonder de hindernissen van oudere taal en spelling te hoeven nemen. Het boek is zo opgemaakt, dat op iedere linker pagina de oorspronkelijke tekst van Focquenbroch staat, en op de rechter pagina, daar tegenover, de hertaling van het fragment van de linker pagina, zodat ook de lezer die het zeventiende-eeuwse Nederlands niet machtig is, de tekst van het toneelstuk prima kan volgen. Om het stuk nog meer tot leven te brengen valt ook te denken aan gezamenlijk (hardop) lezen in de klas, of zelfs aan een opvoering door het schooltoneel.

Liefde in het gekkenhuis, geëditeerd en hertaald door Karel Bostoen en Elly Groenenboom-Draai, is uitgekomen bij Uitgeverij Flanor in Nijmegen, die zich richt op de uitgave van literair-historische en (auto)biografische teksten waarbij het accent ligt op alles wat zich buiten of net naast de ‘main stream’ bevindt. Het is te bestellen via www.uitgeverijflanor.nl; na betaling van € 20,- (incl. verzendkosten) krijgt u het boek thuis bezorgd.