Door Ton Harmsen Een van de aantrekkelijke kanten van de Klucht van de koe (1619) is dat de personages steeds uitbarsten in gloedvolle ontboezemingen. Die dragen efficiënt bij aan de typering van de sprekers: de boer laat zich kennen als een domme roddelaar, de optrekker als een desperate schuinsmarcheerder en de gauwdief als een slimme profiteur, van buiten gaaf van binnen … [Lees meer...] overKluchten van koetjes en kalfjes
17e eeuw
Vondels Kerstnacht: schooner dan de daegen en zo verschrikkelijk
Door Ton Harmsen Traditioneel zijn de laatste tien dagen van het jaar aan De Avonden gewijd, maar in de Kerstnacht gonst toch vooral de ‘Rey van Klaerissen‘ uit de Gysbreght door het hoofd. Een paar jaar geleden ging het gerucht dat men de Gysbreght zou opvoeren in een aan de hedendaagse smaak aangepaste versie, dat wil zeggen dat het zinloze geweld in volle glorie vertoond … [Lees meer...] overVondels Kerstnacht: schooner dan de daegen en zo verschrikkelijk
Frank Willaert leest de Rey van Klaerissen
Door Frank Willaert Vondels ‘Rey van Klaerissen’, met het beroemde beginvers ‘O Kerstnacht schooner dan de daegen’, komt voor aan het eind van het derde bedrijf van zijn Gysbreght van Aemstel. Dat stuk was bedoeld om op Tweede Kerstdag 1637 te worden opgevoerd ter gelegenheid van de inwijding van de Amsterdamse Schouwburg aan de Keizersgracht. … [Lees meer...] overFrank Willaert leest de Rey van Klaerissen
La Farinella, travestie à la Bolognese op het Amsterdamse toneel
Door Ton Harmsen Lelio en Ardelia willen trouwen. Een lid van de rederijkerskamer In liefde bloeyende zet hun geschiedenis in 1629 op de planken. Het verhaal is komisch genoeg voor een klucht, de uitwerking is gevarieerd genoeg voor een blijspel, dus hij noemt zijn toneelstuk Kluchtighe comedie van Ardelia en Flavioos vryagie. Een merkwaardige titel, meer … [Lees meer...] overLa Farinella, travestie à la Bolognese op het Amsterdamse toneel
Bredero in Brussel
Door Ton Harmsen Als wij een boek cadeau geven kunnen we voorin een opdracht schrijven: ‘Ter Herinnering aan deze mooie dag, Tonny. Je Opa. – 10 October 1955’. In de zeventiende eeuw kocht men het boek apart van de band, en dat bood zelfs de gelegenheid er katernen bij te laten binden met tekst van eigen maaksel. Dergelijke handschriftelijke invoegingen geven het boek een … [Lees meer...] overBredero in Brussel
Een nieuw leerboek over onderzoeksvaardigheden in de letteren en de boekgeschiedenis
Door Ton Harmsen Ik weet nog goed hoe ik voor het eerst door Bert van Selm werd meegenomen naar de UB van Amsterdam. Ik voelde me daar als een kat in een vreemd pakhuis, maar Bert toonde me enthousiast als altijd een aantal kaartenbakken die zouden leiden tot het Walhalla. Ik weet ook nog hoe ik teleurgesteld naar huis ging: dat soort boeken hadden wij in Leiden ook, wat … [Lees meer...] overEen nieuw leerboek over onderzoeksvaardigheden in de letteren en de boekgeschiedenis
Een poëticaal afscheidsgedicht van Jan Six van Chandelier
door Riet Schenkeveld- van der Dussen In het voorjaar van 1649 vertrok Six, koopman in drogerijen, voor een handelsreis naar Spanje en Italië. Bij wijze van afscheid schreef hij het gedicht ‘Fooi’ – dat betekent afscheidsfeest, afscheidsdronk. Het is een Pindarische ode met twee maal drie strofen ‘Keer’, ‘Tegenkeer’ en ‘Toesangh’. In de eerste ‘Keer’ beschrijft hij hoe hij … [Lees meer...] overEen poëticaal afscheidsgedicht van Jan Six van Chandelier
Van zolderkamer tot schouwburgzaal. Receptie en opvoeringspraktijk van Samuel van Hoogstratens Dieryk en Dorothé, of de verlossing van Dordrecht (1666)
Door Patrick van ’t Hof Wie wel eens iets over de zeventiende-eeuwse Dordtse schilder-schrijver Samuel van Hoogstraten (1627-1678) gelezen of gehoord heeft, kent misschien zijn gewoonte wel om zijn schildersleerlingen toneelstukken te laten opvoeren op de zolder van zijn atelier. Op die manier konden ze bepaalde schaduwen en lichaamshoudingen bestuderen en zo hun … [Lees meer...] overVan zolderkamer tot schouwburgzaal. Receptie en opvoeringspraktijk van Samuel van Hoogstratens Dieryk en Dorothé, of de verlossing van Dordrecht (1666)
In memoriam Mieke B. Smits- Veldt (11 juli 1936-21 augustus 2020)
Door Riet Schenkeveld- van der Dussen In 1986 kwam Mieke Smits de Neerlandistiek binnenstormen met een omvangrijk proefschrift (504 blz.) Samuel Coster, Ethicus-Didacticus. Zoals ze in haar woord vooraf vertelt, vond de conceptie ervan plaats in 1979 en het boek is dus binnen zeven jaar ontstaan. Het bood een grondige studie van persoon en werk van de arts, … [Lees meer...] overIn memoriam Mieke B. Smits- Veldt (11 juli 1936-21 augustus 2020)
Dieryk en Dorothé: Samuel van Hoogstraten schildert de verlossing van Dordrecht in verzen
Door Patrick van ’t Hof Wie de wereld wil kunnen schilderen, moet alles van de wereld afweten. Dat schrijft de Dordtse schilder-schrijver Samuel van Hoogstraten (1627-1678) zo ongeveer in zijn traktaat Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt (1678). In zijn ogen kliederen de meeste schilders maar wat aan, zonder eens te … [Lees meer...] overDieryk en Dorothé: Samuel van Hoogstraten schildert de verlossing van Dordrecht in verzen
Nil Volentibus Arduum: vijf huwelijken, zes getuigen
Door Ton Harmsen Op het toneel is dramatische ironie een plezier voor de toeschouwer. Als Gysbreght denkt dat het hemelse gerecht zich heeft ontfermd over hem en zijn benauwde veste weten wij dat het Trojaanse turfschip voor de poort ligt te wachten. De toeschouwer heeft een voorsprong op het personage. Het omgekeerde is een spannende ervaring: een speler doet of zegt iets … [Lees meer...] overNil Volentibus Arduum: vijf huwelijken, zes getuigen
10 oktober 2020, online: Symposium ‘In de geest van Stevin’
26e symposium van de NVvW werkgroep Geschiedenis Met dit thema vragen we aandacht voor de rijke nalatenschap van Simon Stevin, die 400 jaar geleden overleed. Stevin hield zich met veel verschillende onderwerpen bezig, zowel theoretisch als in de praktijk: technologie, wiskunde, mechanica, boekhouden, economie, onderwijs, taal, oorlogsvoering, perspectief in afbeeldingen, … [Lees meer...] over10 oktober 2020, online: Symposium ‘In de geest van Stevin’
Salomon de dwaze koning
Door Ton Harmsen Guilliam van Nieuwelandts conclusie over de eeuwige glorie van koning Salomon staat haaks op die van Vondels Salomon (1648). Deze tragedie behandelt de enige passage uit Salomons leven die Van Nieuwelandt buiten beschouwing laat: zijn oude dag, in de bijbel in besmuikte termen beschreven in het elfde hoofdstuk van I Koningen. ‘Quantum mutatus ab … [Lees meer...] overSalomon de dwaze koning
Salomon de wijze koning
Door Ton Harmsen Eindeloos veel pastoors, dominees, leraren, kunstenaars, vaders en moeders hebben het verhaal van het salomonsoordeel verteld. Het is een van de meest aansprekende verhalen uit de Bijbel, een tikje gruwelijk en ook een beetje gewaagd omdat het over twee prostituées gaat. Maar ook als je dat er niet bij vertelt kan je er een spannend verhaal van … [Lees meer...] overSalomon de wijze koning
Warenar vs. 1254 – 1256 opnieuw geïnterpreteerd
Door Renaat Gaspar Over de Warenar van P.C. Hooft is niet weinig geschreven, onder meer in de verschillende literatuurgeschiedenissen en in de inleidingen op de tekstuitgaven van dit veelgeroemde blijspel. Het ontbreken van specifieke regieaanwijzingen van de auteur over mime, mine, pose of dictie van de spelers heeft in de hand gewerkt, dat in de verklarende noten niet … [Lees meer...] overWarenar vs. 1254 – 1256 opnieuw geïnterpreteerd
P.C. Hooft: Achilles en Polyxena
Door Theater Kwast Wat stemt dit weemoedig....Met een rumoerig publiek in de ridderzaal van Kasteel Muiderslot om een stuk van P.C. Hooft te spelen... Terwijl we bezig zijn met plannen maken voor seizoen 2020/21, kwamen we deze intergrale registratie tegen, die wij eigenlijk ook vergeten waren. Achilles en Polyxena.. een matig stuk op papier, bleek op 16 maart 2017 een … [Lees meer...] overP.C. Hooft: Achilles en Polyxena
Het Wilhelmus – leer alles over het Nederlandse volkslied
Nederland heeft misschien wel het oudste volkslied ter wereld: het Wilhelmus. Sinds ongeveer 1570 wordt het gezongen, tegenwoordig vooral bij sportwedstrijden en op Koningsdag. Maar hoe klonk dit lied 450 jaar geleden? En zingen we nog wel hetzelfde? De tekst van het Wilhelmus gaat over heel veel onderwerpen, zoals religie, oorlog en leiderschap. We bekijken de tekst meer in … [Lees meer...] overHet Wilhelmus – leer alles over het Nederlandse volkslied
Het lijden van Christus
Door Jos Joosten Wanneer wij vroeger als kind over een kleinigheidje jammerden of klaagden, had mijn vader nog weleens als reactie: ‘Ach, onsliefheertje heeft zoveel geleden!’. Het was een evidente dooddoener die hij ongetwijfeld ook weer uit zijn jeugd had meegenomen. Maar ook (of: zelfs juist) zo’n dooddoener geeft allicht aan hoe diepgeworteld het besef en meevoelen met … [Lees meer...] overHet lijden van Christus
Lucas Schermer (1688-1711): Sonnet on Amarel
Nederlandse sonnetten voor de Engelssprekende wereld (5) Door Cornelis W. Schoneveld Close to the water of a fountain streamingSat in the shade of trees the beauteous Amarel,Who lapped the flowing crystal water from a shell;Her face had Coridon with fiery sparkles teeming: He sighed, O beauty! must I endlessly be dreaming Of comradeship; and will it ever turn … [Lees meer...] overLucas Schermer (1688-1711): Sonnet on Amarel
Window of my eyes
Constantijn Huygens over Jan Vos Door Jos Joosten Een tijdlang kende het het onderdeel literatuurgeschiedenis van de Nijmeegse Opleiding Nederlands een wat gecompliceerde opbouw, die onder meer behelsde dat je ook professioneel over de periodemuren mocht blikken. Ikzelf heb dat steeds reuze leuke en leerzame colleges gevonden om te geven. Zo mocht ik onder andere een … [Lees meer...] overWindow of my eyes
J.W.P. [v.] D[AM] (?): To the East-India Company
Nederlandse sonnetten voor de Engelssprekende wereld (3) Door Cornelis W. Schoneveld ? J.W.P. [v.] D[AM] (1621-1706) You, wealthy Folk, with cinnamons and ointments healing, Pearls, precious stones, and other valuables in clove,Spread through the East, do prove the power you love,Warehouses stacking to the full, by your wide dealing:Now does the Briton … [Lees meer...] overJ.W.P. [v.] D[AM] (?): To the East-India Company
Een goudmijn in de Kunstberg
Door Ton Harmsen Het is de droom van iedere onderzoeker: spectaculair materiaal vinden dat nog door niemand bekeken is. Wat de zeventiende-eeuwse Nederlandse letterkunde aangaat is dat niet eens zo moeilijk, maar als je een hele stapel toneelstukken vindt die nergens beschreven zijn is dat toch een groot feest. Onlangs verscheen in de Koninklijke Bibliotheek Brussel, op de … [Lees meer...] overEen goudmijn in de Kunstberg
‘Naömi’ (1828)
Jeugdverhalen over joden (76) Door Ewoud Sanders Auteur: Charles Benjamin Tayler (1797-1875)Uit het Engels vertaald door Anna Maria Moens (1777-1832) Herkomst en drukgeschiedenis ‘Naömi’ is een verhaal in de bundel Mogt het U behagen!, of Belangrijke tafereelen geschetst door een’ landprediker (1828). Het gaat om een vertaling van May you like it, by a country … [Lees meer...] over‘Naömi’ (1828)
Call for Papers: Jaarcongres Werkgroep Zeventiende Eeuw
De culturele dimensie van de Nederlandse expansie overzee Universiteit Utrecht, vrijdag 28 augustus 2020 “Het is alleen gelt en geen wetenschap die onse luyden soeken aldaer [in Indië], ’t gunt is te beklagen”, treurde de Amsterdamse burgemeester en VOC-bestuurder Nicolaes Witsen in 1712. De Nederlandse handelscompagnieën staan om veel bekend, maar niet om hun interesse … [Lees meer...] overCall for Papers: Jaarcongres Werkgroep Zeventiende Eeuw
Scriptieprijs Werkgroep De Zeventiende Eeuw
In het jaar 2000 heeft de Werkgroep De Zeventiende Eeuw de DZE-scriptieprijs ingesteld. Sindsdien wordt deze prijs jaarlijks – en vanaf 2007 tweejaarlijks – uitgeloofd voor een uitstekende masterscriptie op het gebied van de zeventiende-eeuwse cultuur in de Nederlanden, in de ruime betekenis van het woord. … [Lees meer...] overScriptieprijs Werkgroep De Zeventiende Eeuw
