Nultaal (27)

Door Jan Renkema

Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale reddingsvlotten. Niets?zeggend, nee: Iets!zeggend.

Praatjes vullen geen gaatjes, luidt het gezegde. Wat gebeurt er als iemand te veel woorden gebruikt? Zo iemand lijdt aan verbositeit, omhaal van woorden. Zo iemand zondigt tegen het economiebeginsel in taal: gebruik zoveel woorden als je nodig hebt om je boodschap over te brengen. Een voorbeeld uit een gemeentelijke nota, de eerste alinea’s:

Doel van de werkmaatschappij ‘Nieuwe wijken’ is een aanzienlijke verbetering van de verhouding tussen kosten en baten van de ontwikkeling van de twee geplande nieuwbouwwijken, met inbegrip van de infrastructuur. In deze nota is de publiek-private samenwerking in de werkmaatschappij de centrale strategie om te komen tot een optimalisatie van de wijkontwikkeling. Gedachte achter het inschakelen van marktpartijen in deze fase is vooral dat zo een andere dynamiek in het proces wordt gebracht: ruimte voor expertise en marktkennis van private partijen, meer gericht op zakelijke haalbaarheid en minder op bestuurlijke afwegingen en processen.

In deze nota wordt uitgewerkt hoe de marktsector door de werkmaatschappij wordt ingeschakeld. Deze nota dient voor de besluitvorming door de stuurgroep van de werkmaatschappij en zal in de vervolgfase de basis vormen voor een consultatie van private partijen over de wijze waarop zij worden ingeschakeld in het proces.

Deze passage van bijna 150 woorden is slaapverwekkend door de omhaal van woorden. Je begrijpt wel dat er iets met de ‘marktsector’ aan de hand is bij de nieuwbouw. Maar wat precies? De boodschap wordt verhuld in een mist van woorden. Hoe maak je nu van dit ijle ‘niets’ een kernachtig iets? Dat iets wordt pas duidelijk als je weet wat de vraag of het probleem is.

Veel teksten kun je zien als antwoord op een vraag. Zelf het geeltje op de koelkast dat je pas om acht uur weer terug bent. Dit beantwoordt de voor de hand liggende vraag over het wanneer van de thuiskomst. Veel teksten kun je ook zien als een oplossing voor een probleem. Zelfs het bordje ‘Pas geverfd’ kun je zo zien: O, straks zitten ze er per ongeluk aan met hun vingers.

Ik vroeg het aan de ambtenaren. Wat is eigenlijk het probleem? Dat staat er toch, de verhouding tussen kosten en baten. Het is gewoon te duur. En bovendien hebben die private partijen veel meer expertise die niet benut wordt. OK. En moet de tekst ook nog een antwoord geven op een vraag? Ja, de vraag waarover de nota gaat, dat is de tweede alinea.

OK. Mag het dan ook zo? Je bespaart dan ook bijna 100 woorden.

Doel van de werkmaatschappij ‘Nieuwe wijken’ is het nastreven van marktwerking bij de ontwikkeling van nieuwbouwplannen. Deze marktwerking is om twee redenen noodzakelijk. De gemeente heeft onvoldoende kennis in huis en niet genoeg financiële middelen. Deze nota moet de basis vormen voor het inschakelen van private partijen.

De ambtenaren keken niet blij. Dit is zo kort. Zo lijkt het of er niet zoveel staat. Onze tekst is veel indrukwekkender. Ja, dat denken jullie, maar juist in jullie tekst verdwijnt de inhoud achter een wolk van woorden, verdwijnt het iets in het niets. Dat iets kan pas oplichten wanneer je het niets eromheen schrapt.

Voor de lijders aan taal-obesitas nog een oefening in afslanken. Probeer het met deze tekst van 144 woorden.

In een globaliserende wereld is innovativiteit een van de belangrijkste internationale concurrentiestrategieën. Innovatief gedrag wordt hierbij niet alleen gekenmerkt door het ontwikkelen van nieuwe producten. Ook voor reeds bestaande producten dient innovativiteit, met een steeds korter wordende productlevenscyclus, te leiden tot betere productietechnieken en -processen, waardoor de arbeidsproductiviteit omhoog gaat en de kosten dalen. In een recent verleden waren Europa en Amerika leidend in het ontwikkelen en produceren van nieuwe producten, echter andere belangrijker spelers als China, Zuid-Korea en Japan gaan een steeds groter wordende rol spelen in de wereld van innovaties. Concurreren tegen deze nieuwe spelers vraagt om een andere en betere strategie. Door de huidige ontwikkelingen vervullen ‘kleinere’ landen als Nederland een steeds minder belangrijke rol in de internationale wereldhandel, waardoor het meer en meer van belang is om als Europese Unie gezamenlijk op te treden als één, en dus sterker, handelsblok.

Ook hier kunnen we 100 woorden besparen. Dezelfde tekst in 40 woorden:

Door de huidige ontwikkelingen vervullen ‘kleinere’ landen als Nederland een steeds minder belangrijke rol in de internationale wereldhandel, waardoor het meer en meer van belang is om als Europese Unie gezamenlijk op te treden als één, en dus sterker, handelsblok.