Verwarwoordenboek Vervolg (140)
Door Jan Renkema
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
bijzonder / zeldzaam
De woorden verschillen in betekenis, maar hebben vaak dezelfde gebruikswaarde.
bijzonder anders dan gewoonlijk, dus niet vaak voorkomend; versterking
- Een orchidee is een bijzondere plant, zo afwijkend van wat we normaal zien.
zeldzaam niet vaak voorkomend, dus anders dan gewoonlijk; versterking
- Hij vertrok naar Peru om daar een zeldzame orchidee te bestuderen.
De woorden zijn vaak inwisselbaar. Immers als iets niet vaak voorkomt is het anders dan gewoonlijk, en als iets anders dan gewoonlijk is, komt het niet zo vaak voor. Wel lijkt bijzonder vaker gebruikt te worden om ook een waardeoordeel te geven. De woorden kunnen ook als versterking dienstdoen, hoewel dat bij zeldzaam slechts zeldzaam en dus heel bijzonder is.
- Hij trok verder naar Guatemala, want daar waren bijzonder zeldzame orchideeën gesignaleerd.
- Zeldzaam bijzonder, dat onderste orchideeënbloemblad lijkt wel een schoentje!
Gerrit van Uitert zegt
Hierbij hoort ook het woord “schaars”, tenminste als de spraakverzakende gemeente dit nog niet heeft bijgezet in het rusthuis van het woordenboek; ik hoop van niet. Schaars noemt men zaken die ook zeldzaam zijn (of bijzonder), terwijl of omdat er een grote behoefte aan bestaat.