Door Coen Peppelenbos

Afgelopen donderdag werden de voorstellen van Curriculum.nu in de eindversie aan de minister overhandigd. Overlegronde na overlegronde heeft plaatsgevonden en iedereen die in het onderwijs werkzaam was mocht meepraten, waardoor je op het eind een soort amalgaam aan ideeën voorgeschoteld kreeg. Ik was wat huiverig om de uiteindelijke voorstellen op het gebied van literatuur te lezen. Het viel gelukkig mee. Je kunt in het stuk wel de sporen vinden van modieuze stromingen binnen de onderwijspraktijk. Zo staat er bij de voorstellen voor de basisschool:

de tekstinhouden verbinden (overeenkomsten, verschillen) aan hun eigen leefwereld en aan identiteit en (sub)culturen van zichzelf en anderen;

Daar zie je de invloed van de Biesta-doctrine die in alle geledingen van het onderwijs doordringt. Op zichzelf vind ik dat een positieve ontwikkeling, maar ik vraag me af of je die moet opleggen. Het lezen van literatuur moet wat mij betreft zo min mogelijk langs opgelegde structuren en ‘denkkaders’ lopen.

Drie onderwijshervormingen terug, bij de invoering van de Basisvorming, stond tussen alle eisen opeens dat het vak Nederlands ook iets aan Europa moest doen. Bij het ontwikkelen van de methode Goed Nederlands zaten we toen met de handen in het haar, want eisen bedenken is één ding, ze omzetten in een schoolmethode is iets anders. We hebben toen maar een hoofdstuk Europa bedacht met ontleedzinnen waarin allerlei Europese landen een rol speelden en fictie waarbij iemand door Europa reisde. Bij de herziening van de Basisvorming verviel de eis.

Voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn ‘bouwstenen’ bedacht. De Biesta-doctrine * is hier wat uitgebreid:

de tekstinhoud verbinden (overeenkomsten, verschillen) aan hun eigen leefwereld en aan identiteit, aan (sub)culturen en wereldbeelden van zichzelf en anderen en aan de maatschappelijke en/of cultuur-historische context waarin de tekst tot stand kwam;

Er wordt nog steeds enorm veel gevraagd van een leerling als je alle ‘bouwstenen’ leest, maar ze hebben wel geluisterd naar eerdere kritiek. In het voorlaatste voorstel moesten leerlingen in de onderbouw nog met het perspectief van verhalen aan de slag. Dat is verdwenen. Dat het zelf schrijven van fictie een belangrijke plaats heeft behouden valt zeer toe te juichen.

Helaas ontbreekt een richtlijn voor het te lezen aantal boeken in de onderbouw. Voor de bovenbouw zijn die gehandhaafd op zes per leerjaar. Dat is geen eis, maar een suggestie binnen een aanbeveling. De toch al matig bedeelde historische letterkunde (nu: drie werken voor 1880 in het vwo) wordt verder gemarginaliseerd in de aanbevelingen:

• Zorg voor een goede balans tussen de meer actueel-maatschappelijke context en de meer cultuur-historische context in elke schoolsector, waarbij tussen en binnen schoolsectoren verschillende accenten gelegd kunnen worden passend bij het profiel van de leerlingen en de schoolsector.
• Stem de keuze voor werken af per schoolsector, met een passende mix van historische en hedendaagse werken, oorspronkelijk Nederlandse en hertaalde/vertaalde werken, niet-canonieke en canonieke werken passend bij onderwerpen en thema’s die centraal staan bij het leergebied en/of andere leergebieden en de interesses van de leerlingen.

Hierin is weinig veranderd ten opzichte van de vorige aanbevelingen. Wat is ‘een goede balans’? Wat is ‘een passende mix’? Curriculum.nu geeft de leraar veel vrijheid, nu maar hopen dat leraren die vrijheid ook weten te benutten.

Afgelopen donderdag was ik niet aanwezig bij het Curriculum.nu-moment, maar bij de diplomering van zeven masterstudenten van de opleiding Nederlands van NHL Stenden. Elke docent zal herkennen dat het ene leerjaar fijner is dan het andere. Dat ligt aan de mensen binnen die groep. Dit was een enorm prettige en veilige groep mensen. Zo’n groep aan wie je, welke curriculum-wijziging er ook komt, met gerust hart je kinderen toevertrouwt. En de leerstof.

Zullen we eens positief eindigen? Ik weet niet hoe het bij andere vakonderdelen is, maar het literatuuronderwijs wordt niet slechter als je de voorstellen van Curriculum.nu een beetje navolgt.

Deze column verscheen eerder op Tzum.