• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een verhogingstendens bij hedendaagse klinkers in het Nederlands?

15 februari 2020 door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

Door Siemon Reker

Vice-premier Hugo de Jonge kwam gisterenmiddag zó enthousiast de zaal binnen op Nieuwspoort waar hij de wekelijkse persconferentie van Rutte zou overnemen (14 februari 2020), dat hij de journalisten al begroette voordat de vertegenwoordiger van Rijksvoorlichtingsdienst hem het woord had gegeven.

Hij las de uitgetikte inleiding keurig voor en moest toen lang (gevoeld: drie kwartier) antwoorden op één kwestie. Coronavirus? Nee.
Naderende recessie? Nee.

Het ging over twee halve besluiten die het kabinet had genomen en waar journalisten de weg bij kwijt raakten. Het was door de RVD als volgt onder woorden gebracht in het persbericht Defensie: Marinierskazerne mogelijk niet naar Vlissingen:

De mariniers verhuizen, als het aan Defensie ligt, niet naar Vlissingen. In plaats daarvan wordt gedacht aan een nieuwe kazerne op Kamp Nieuw Milligen bij Apeldoorn. Dat staat in het voorgenomen besluit dat het kabinet vandaag heeft genomen. Tegelijkertijd stelt het kabinet in het voorgenomen besluit dat Zeeland in dat geval op een rechtvaardige wijze moet worden gecompenseerd.

Een voorgenomen besluit en dan nog wel twee die met elkaar in verband stonden, want – zo zei De Jonge – de bedoeling is dat beide zaken later op één dag definitief beklonken worden.

De journalisten bleven vragen, de vice-premier bleef in hetzelfde cirkeltje ronddraaien met enerzijds anderzijds. De Marinierskazerne moet anders dan vroeger besloten niet naar Vlissingen, maar we gaan met de Zeeuwen compensatie zoeken want die hadden zich veel van de komst van de mariniers voorgesteld.

Laat de persconferentie even voor wat die was – en betreur dat de integrale opname nog niet op Youtube is verschenen,- het is nu zaterdagochtend. We kunnen alleen het inleidende statement zien. Daar horen we dat Rutte en andere bewindslieden naar München gaan want daar nemen ze deel aan de Sicherheitskonferenz. Luister hoe De Jonge dat zegt: “nemen deel”. Na een seconde of 15 op die Youtube-film.

Luister eenmaal, tweemaal of nog vaker, De Jonge zegt “nemen dil”.
Dat is in zoverre niet vreemd omdat heel veel mensen “hil vil” zeggen.

Bij die persconferentie sprak de minister zeer frequent van “de Zeeuwen” en daar deed hij het ook, niet “Zeeuwen” maar “Ziwen”. Ik weet niet waarom, maar nu de gelegenheid daar is, vooruit.

Joan Hickson (1906-1998) was een Engelse actrice. Van haar noteerde ik de uitspraak van woorden als here en serious. De eerste lettergreep zouden wij met een “ie” zeggen, zij zei werkelijk een “è”. Wie de vóor-klinkers op een rijtje zet, noteert iets als dit:

ie (niet)
i (wit)
ee (weet)
e (wet)

Daarbij wordt de “è” van wet het meest met een open kaak gezegd, de “ie” met de meest gesloten mond. Anders: wet bevat een lagere klinker dan niet e.d.

Andere grens over, die van het land waar de Veiligheidsconferentie gehouden wordt, Duitsland.

Sommige nieuwslezers daar (vooral ouder, ik luister geregeld naar de Beierse radio) spreken een woord als Universität ‘universiteit’ uit met die lage “è” van wet. Wij zouden net als de meeste Duitsers spreken van “Universiteet”, die nieuwslezers zeggen “Universitèt” met een licht gerekte è .

Het lijkt erop dat daar aan de voorzijde van het klinkeroverzicht iets gebeurt wat we verhoging kunnen noemen, afgaande op dat Engelse serious en here van Joan Hickson, dat Duitse Universität én dat wat we toenemend in het Nederlands horen bij woorden als veel en Zeeuwen.

Ik vermóed dat die tendens bestaat (in feite heb ik het voor het Gronings veronderstellend beschreven op allerlei plaatsen in de Biografie van het Gronings, 2016). Ik hoop dat een stukje als dit collega’s aanzet om de kwestie ook ‘es tegen het licht te houden…. voorzover ze dat al niet hebben gedaan natuurlijk.

Dit stuk verscheen eerder op het eigen blog van Siemon Reker.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonetiek, fonologie, uitspraak

Lees Interacties

Reacties

  1. Harry Reintjes zegt

    16 februari 2020 om 00:47

    Ik heb de toespraak uitvoerig beluisterd en ik kan niet anders dan concluderen dat daar alle klinker- en medeklinkerklanken “zuidelijk” klinken. Hoewel opgeleid in Delft, wellicht overgehouden uit geboorteplaats Bruinisse? De hier genoemde verhoging in de klinkerklank, lijkt me dan ook gewoon beïnvloed door een dialect. Zo ook die bij de oosterburen. Nog verder oostelijk zeggen deze: orkèèn tegen orkaan. Luister maar eens naar de SOKO’s in de verschillende steden: Köln, Stuttgart, München, Wismar en zelfs Wien. Dit alles geldt evenzo bij de Brexit’s. Volgens mij ligt het hier gewoon aan wie, wat, wanneer.

    Beantwoorden
    • Jan Stroop zegt

      16 februari 2020 om 12:36

      Mijn omkeringstest wijst uit dat de minister de [ei] als [aai] uitspreekt. Ik hoorde ’t trouwens ook al met ’t blote oor.

      Beantwoorden
  2. Jan Stroop zegt

    16 februari 2020 om 12:47

    In mijn boekje ‘Poldernederlands’ staat een hoofdstuk ‘Bovennederlands’ , blz. 92.:

    “Het Bovennederlands kiest de omgekeerde richting door zich – onbewust – te verzetten tegen diezelfde natuurlijke neiging tot verlaging en verhoogt de lange klinkers en diftongen. ”

    https://www.dbnl.org/tekst/stro008pold01_01/stro008pold01_01_0010.php

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d