Door Leonie Cornips

Het gebeurt niet vaak dat een taalproject ook direct over de nationale grenzen inventariseert. Maar dat gebeurt wel in het Euregionale Terra Mosana project waarin gemeenten, erfgoedinstellingen, musea, universiteiten en burgers in de Maas-Rijn Euregio samenwerken. Het project is gefinancierd door EU Interreg met hulp van het Europese Regionale Ontwikkelingsfonds. De Nederlandse provincie Limburg maakt deel uit van vier Euregio’s: Vlaanderen-Nederland, Maas-Rijn, Rijn-Waal en Rijn-Maas Noord. De Euregio Maas-Rijn die Terra Mosana financiert omvat 13 regio’s in België, Duitsland en Nederland en is daarmee een uitermate grensoverschrijdend samenwerkingsproject. Terra Mosana bestudeert de gemeenschappelijke geschiedenis van die Euregio (Maastricht, Luik, Aken, Beringen, Jülich, Leopoldsburg, Tongeren). Het doel van Terra Mosana is de beleving van een euregionale identiteit vorm te geven door digitale exploitatie van wat als cultureel erfgoed beschouwd wordt. Een overgroot deel van de bewoners van Nederlands Limburg voelt zich soms of vaak verbonden met de omringende regio’s in Duitsland en België en in die verbinding horen ook de talen van nu. De diverse dialecten zijn door de Euregio goed verstaanbaar, zo zeggen vooral de oudere dialectsprekers. 

Taal valt onder erfgoed en we proberen de huidige meertalige realiteit van de Maas-Rijn Euregio zo zichtbaar en vooral zo hoorbaar mogelijk te maken. Duits, Frans en Nederlands zijn klassieke buurtalen evenals de vele dialecten naast nieuwe buurtalen als het Arabisch, Turks en Pools. Voor een taalproject is van de week een persbericht uitgestuurd waarin we inwoners van de Euregio Maas-Rijn vragen om dezelfde zinnen in te spreken. Wij willen weten én aan iedereen laten horen hoe rijk de talen en dialecten zijn tussen Maas en Rijn.

Het doel van dit project is dus om vrijwilligers de zeven korte zinnen hieronder in te laten spreken via WhatsApp (vóór 15 maart 2020) op het daarvoor bestemde telefoonnummer (+31 6 8747 3826). Dit kan ieder dialect of taal of mengelmoes of wat dan ook zijn dat hier nu gesproken wordt. De verzamelde geluidsfragmenten voegen we samen tot een geluidskunstwerk. Dit geluidskunstwerk kan te horen zijn in exposities, films, podcasts.

Hieronder zijn de zeven zinnen in diverse talen/dialecten te lezen:

We vragen dus aan vrijwilligers om onderstaande zeven zinnen te vertalen naar hun eigen taal/talen of dialect/dialecten en in te spreken: 

Nederlands

1. De inwoners die tussen de Maas en de Rijn leven hebben samen één geschiedenis. Wij verstaan elkaar over de landsgrenzen.
2. De Romeinen introduceren nieuwe kennis, technieken en regels. Zij creëren eenheid in de Euregio.
3. Wie kent Koningin Gerberga? Zij is een krachtige vrouw die net vóór het jaar 1000 over het Westelijke Frankenrijk regeert: een groot rijk in Noordwest-Europa. Zij bezat ook veel grond in de Euregio.
4. Stromen pelgrims bezoeken kerken en kloosters in de middeleeuwen. Dat levert werk op én inkomsten.
5. Continu belegeren legers de steden in de Euregio. Oorlogen worden uitgevochten met veel schade en armoede tot gevolg. 
6. Romeinen, Franken, Duitsers, Fransen, maar ook ambachtsmannen uit Italië: zij komen hier allemaal wonen en werken. Onze Euregio kent al eeuwenlang immigratie. 
7. Van Servaas tot Lambertus. Van Henric van Veldeke tot d’Artagnan. Veel verhalen vertellen ons verleden tussen Maas en Rijn.

Wallon Liégeois door Annie Bataille

1. Lès djins qui vikèt inte Mouse èt Rhin ont-st-ine istwère commeune nos nos comprindons (oûte des frontîres) po-d’là lès frontîres.
2. Les Romains apwetît des novès saveûrs, des novèles syinces, des lwès. I crèyît eune ûnité è l’Euregio. 
3. Qui k’nohe li royène Gerberge di Saxe eune puissante feume qui on pô d’vant l’an mèye ringnive so l’ France dè Nord-Ouest. èlle aveut-st-ossi eune tère è l’Euregio.
4. Les pèlèrins avå les voyes vizitè lès èglises les mostîs å mwèyin-age; çoulà d’néve di l’ovrèdje èt dès riv’nowes.
5. Les armèyes assîdjî (continouwèlmint) tot l’tins les vèyes di l’Euregio. Les guères ont stu l’cåse di bècôp di ravadjes èt d’ine grande pôvrité. 
6. Dès romains, dès francs, dès allemands, dès français, mins ossi dès omes di mestî provenant d’Italie, vinèt chale po viker è ovrer. Nosse euregio kinohe l’immigracion dispoye dès sièkes. 
7. Di Servais à Lambert van Veldeke à d’Artagnan. Bècôp d’-istwères racontèt nosse passé inte Mouse èt Rhin.

Pools door Paulina Wołoszyn:

1. Mieszkańcy, którzy żyją pomiędzy Maas i Renem mają wspólną historię. Rozumiemy siebie nawzajem pomimo granic państwowych.
2. Rzymianie przedstawiają nową wiedzę, techniki i zasady. Tworzą jedność w euroregionie.
3. Kto zna królową Gerbergę Saską? Jest ona potężną kobietą, która przed początkiem 1000 roku rządzi Frankonią Zachodnią: dużym imperium w północno-zachodniej Europie. Sama posiada też dużo dóbr ziemskich w euroregionie. 
4. W Średniowieczu tłumy pielgrzymów odwiedzają kościoły i klasztory. To zapewnia pracę i dochód.
5. Armie nieustannie oblegają miasta w euroregionie. Wojny powodują wielkie szkody i ubóstwo. 
6. Rzymianie, Frankowie, Niemcy, Francuzi, ale też rzemieślnicy z Włoch: wszyscy przyjeżdżają, aby tu mieszkać i pracować. Imigracja jest obecna w naszym euroregionie już od wieków.
7. Od Świętego Serwacego po Lamperta z Maastricht. Od Heinricha von Veldeke po d’Artagnana. Wiele legend i historii opowiada o przeszłości między Renem i Maas. 

Kerkraads door Lei Heijenrath

1. De inwoeëner  die tussje de Maas en de Rien leëve, hant tsezame íng jesjiechte. Vier versjtunt ós övver de landsjrenze.
2. De Romeine hant ós nuie kennis, technieke en rejele braad. Zieë hant jezörgd vuur eenheet in de Euregio.
3. Wie weest weë könnijin Gerberga is? ’t Woar ing sjtaatse vrauw die effe vuur ’t joar doezend övver ’t westliech Frankenriechrejieret: e jroeës riech i Nordwest-Europa. Vöal jrónk in de Euregio huret heur tsouw.
4. In de Middeleeuwen bezoeëte sjtreume pieljer de kirche en kluësjter. Dat lieëveret werk en ikómme óp.
5. Dauernd  woeët krig jeveurd öm sjteë in de Euregio. Dat braat vöal sjaa en ermód mit ziech mit.
6. Romeine, Franke, Duutsje, Frantsoeëze,  mar óch handwerker oes Italië: allemoal koame ze hei woeëne en wirke. Ós Euregio kent al hóngede joare immigratie.
7. Van d’r Tservoas bis d’r Lambeëtus. Van d’r Henric van Veldeke bis d’Artagnan. Jans jet jesjiechte vertselle ós verjangenheet tussje Maas en Rien.

Truiers door Frank M. Van den Veyver

1. De mense dei tusse de Moûs en Rij^n woenne hebbe béi mekânder ien historie. Fé verstoan mekânder aat andere lande.
2. De Romeine brachte nief gedachte; voardighede en reglemente beinne. Zij zeurgde veur ienheid in de Euroregio.
3. Wé kent na né Koningin Gerberga ? Zij was een ferm wijf die just veur t’joar 1000 de boas wor van Westelijk Frankenrijk: eu groet gebied in Noordwest-Europa. Zij ha och veul bonners in de Euregio.
4. Stroeme bédevaorders bezoeke kerken en kloosters tijdens de middelieuve. Bé as gevolg: travakke en cente die binnekome.
5. Alsmor deur zén do invalle van troeppe in de stede in de Euregio.  Constant oorlogen bé t’ gevolg serieuze misérie en oep de kin kloppe.
6. Romeinen, Franken, Den deutz, Fransozen mê och stielmanne aat Italië: dei komen hei allemoal woenne en travakke. Oons Euroregio kent allank inwijkeling van vremde. 
7. Van Servaas tot Lambertus. Van Henric van Veldeke tot d’Artagan. Veul histories vertelle oons, oonze passé tussen de Moas en de Rijn.

Arabisch door Aissa Meziani

Sittards door Bèr Smit

1. De inwonesj die tösje Maas en Rien laeve höbbe same ein gesjichte. Veer versjtaon ós óngerein euver de landjsgrenze haer.
2. De Romeine introduceiere nuuj kènnis, technieke en regels. Zie creëiere einheid in de Euregio.
3. Wae kènt keunigin Gerberga? Zie is ein kreftige vrouw die sjus veur ’t jaor 1000 euver ’t westelike Frankeriek regeierde: ein groot riek in Noordwest-Europa. Zie haw ouch väöl gróndj in de Euregio.
4. Sjtruime pelgrims bezuike kirke en kloostesj in de middeleeuwe. Dat levert werk op en inkómme.
5. Cóntinu belegere legesj de sjtae in de Euregio. Oorloge waere oetgevóchte mit väöl sja en ermoud es gevolg.
6. Romeine, Franke, Dutsjers, Franse mer ouch ambachsluuj oet Italië zie kómme hie allemaol wone en wirke. Ós Euregio kènt al eeuwelang immigratie.
7. Van Servaas pès Lambertus. Van Henric van Veldeke pès dÁrtagnan. Väöl verhaole vertèlle ós verleje tösje Maas en Rien.