Door Garrelt Verhoeven

Vandaag had eigenlijk een nieuwe tentoonstelling open moeten gaan in Huis van het Boek in ‘s-Gravenhage: ‘Songbook van Ruud de Wild’. In het afgelopen jaar ben ik met Ruud de Wild op pad geweest in bibliotheken en collecties op zoek naar manuscripten, liedboeken, liedblaadjes en bladmuziek met Nederlandse liedjes. Martine de Bruin van het Meertens Instituut stond ons terzijde met de geweldige Nederlandse Liederenbank, waarin inmiddels bijna 175 duizend Nederlandse liedjes zijn verzameld.

Het was een gedenkwaardige reis door de geschiedenis van het Nederlandse Lied, waarbij Ruud zijn eigen Top 100 koos uit het overstelpende aanbod. Van de vroegste, middeleeuwse liederen van Hadewijch tot en met het hedendaagse levenslied, nederpop en nederhop. Nederland heeft een enorm rijke traditie van liedkunst. Liederen over liefde en dood, over oorlog en vrede, over lust en vertier, over vreugde en verdriet, over God en geloof en over alle andere zaken die er toe doen in het leven. Nederland zong en Nederland zingt, of het nu in een zangkoor is of onder de douche, ook in tijden van crisis.

De reis moest gaan uitmonden in een prachtige expositie in het Huis van het Boek, waar een groot aantal liedjes te zien en te horen zou zijn. De medewerkers van het museum kregen een fraaie lijst van bruiklenen voor elkaar. Met absolute topstukken zoals het beroemde Gruuthusehandschrift uit de Koninklijke Bibliotheken, een handschrift met liederen van Hadewijch uit de Universiteitsbibliotheek van Gent en uit het Huis van Boek zelf het Jutphaas vastenavondhandschrift uit de 16e eeuw. En met natuurlijk tientallen prachtige liedboeken, liedblaadjes, straatliedjes, feestbundeltjes, bladmuziek en zelf enkele elpees uit recentere tijden.

We maakten een audiotour met de prachtige radiostem van Ruud uiteraard, waarin hij in gesprek gaat met hedendaagse artiesten en kenners, fragmenten laat horen van nieuwe opnamen van oude Nederlandse liederen (veel van Camerata Trajectina) en waarin Ruud zijn eigen Top 100 presenteert. De vormgevers van het bureau van Caspar Conijn (Lawrence de Graaff e.a.) hebben een prachtig ontwerp gemaakt, waarbij de kunstenaar Ruud de Wild een aantal grote installaties aan het beschilderen was die als blikvangers in elke zaal zouden komen. En de staf van Huis van Boek onder aanvoering van Sandra Bechtholt was hard bezig om alles op tijd gereed te krijgen.

De tentoonstelling kon in de huidige crisis niet doorgaan. Het museum heeft het vooralsnog uitgesteld tot oktober dit jaar. Laten we hopen dat de wereld er dan weer een beetje vrolijker uitziet en dat we als vanouds naar musea kunnen om tentoonstellingen te gaan bekijken. En laten we hopen dat we dan alsnog al die prachtige topstukken kunnen laten zien.

Het begeleidende boek bij de tentoonstelling, waaraan we de afgelopen maanden kneiterhard hebben gewerkt, was op tijd klaar. Gisteren kreeg ik mijn auteursexemplaren aan huis bezorgd. De vormgevers van Hof van Twente (Erwin Bomans) en Zijwit uit Rotterdam hebben er een heel fraai boekje van gemaakt. Veel dank aan onze vrienden van de Walburg Pers uit Zutphen (Winnie Urban, May Meurs en de anderen) voor hun inzet om het boek zo mooi uit te geven.

Nu we allemaal aan huis gekluisterd zijn en we met zijn allen een crisis moeten doorstaan, biedt dit songbook misschien wel de afleiding en de troost die we nodig hebben. Lees over de geschiedenis en achtergronden van het Nederlandse lied, luister naar de vele liedjes waar we in dit boek naar verwijzen (op YouTube) en ga veilig online browsen door de 175 duizend liedjes die Martine de Bruin beheert in de Nederlandse Liederenbank.

Het boek is vanaf vandaag verkrijgbaar voor slechts €19,95 en ik hoop zeer dat u het boek wil gaan lezen. En doe mij een lol en denk daarbij aan uw favoriete lokale boekwinkels om het boek te bestellen, dan helpt u hen ook een beetje in deze crisis en krijgt u het boek veilig thuisbezorgd. En dan zingen, beste vrienden, zingen! Om met de onvolprezen Dirk Witte te spreken:

“Je kop in de hoogte, je neus in de wind
En lap aan je laars hoe een ander het vindt!
Hou een hart vol van warmte en van liefde in je borst
Maar wees op je vierkante meter een vorst!
Wat je zoekt kan geen ander je geven!
Mensch, durf te leven!”

Ruud de Wild, Martine de Bruin & Garrelt Verhoeven. Songbook van Ruud de Wild. Reis naar de oorsprong van het Nederlandse lied. Walburgpers, 2020. Bestelinformatie bij de uitgever.