Door Siemon Reker

Nederland is vooralsnog hét land van fietsen maar dat kan door corona veranderen. De NRC schrijft dat Milaan gebruik makend van de omstandigheden versneld fietspaden aan gaat leggen, in Australië zijn fietsen het nieuwe toiletpapier meldt The Guardian – iedereen down under net als wij op de fiets.

Nederlands is ook de taal van fietsen. “Het lukt het kabinet wel om binnen no-time een spoedwet stikstof in elkaar te fietsen (…) maar de Groningers wachten al jarenlang op rechtvaardigheid” constateert Alexander Kops (PVV) eerder dit jaar in de plenaire zaal. In elkaar fietsen! En Ronald van Raak (SP) merkt in een ander verband op dat twee van de vier coalitiepartijen “een heel politiek controversieel onderwerp” in een Rijkswet fietsen. Esther Ouwehand (PvdD) zei dat de Europese Commissaris van Landbouw een trucje had verzonnen “om landbouw toch in dat verdrag te fietsen” waarover de Kamer debatteerde. Een spoedwet in elkaar fietsen, een onderwerp in een wet fietsen zijn succesvol gebleken voorbeelden van dat werkwoord dat rond 1970 in nieuw gebruik begon op te komen aan het Binnenhof. En denk niet dat het alleen oppositiepartijen zijn aan de randen van de Kamer die dit taalgebruik laten horen. Minister De Jonge (VWS) had het dit voorjaar over “het naar binnen fietsen” van van alles bij een taskforce in het geval van aanneming van een motie. Naar binnen fietsen. Allemaal Nederlands uit de vroegste maanden van 2020.

Bij de begrotingsbehandeling van CRM uitte Henk Vonhoff (VVD) vroeg in 1971 zorgen over wat de omroeporkesten doen, namelijk dat zij door hun optreden in een tere constellatie “er – om het huiselijk te zeggen – wat op een merkwaardige manier doorheen aan het fietsen zijn. Zij wagen zich steeds meer op het terrein, dat aan de andere orkesten is voorbehouden.” Dat is een vroeg, misschien het vroegste, voorbeeld van dit gebruik van het werkwoord fietsen. Huiselijk noemde Vonhoff het, lees: ‘populair, modern’.
En populair zou vanaf dat moment dit ‘storend’ betekenende ergens doorheen fietsen worden in het Nederlandse parlement, zeker in de jaren ‘70 was dat het geval. Een motie fietst ergens doorheen en Provincies doen dat met hun Streekplannen om maar iets te noemen.

Nadat het een jaar of tien opvallend stil is gebleven, begint fietsen (plus doorheenfietsen) aan een nieuwe opleving in de vroege jaren ‘90. Dan wordt er bovendien gevarieerd op het thema. Naast het vaderlands-vertrouwde fietsen (hetzij uitelkaar, een andere kant op of weg fietsen, ja soms biedt de wet mogelijkheden om “erlangs” te fietsen) krijgt het werkwoord nu duidelijker en duidelijker de mogelijkheid om een lijdend voorwerp te vervoeren:

• Roger van Boxtel denkt op 25 april 1996 “dat wij dat beeld helemaal van tafel moeten fietsen”
• Zijn CDA-collega De Jong wil de minister 19 november 1997 het wiel niet laten uitvinden: “Er is een soort waarborgfonds in de volkshuisvestingssfeer. Zou het niet het makkelijkste zijn dit fonds daar gewoon in te fietsen?”
• VVD-woordvoerder Hans Hoogervorst tegenover een D66-collega: “Als de heer Ybema denkt dat wij de verbetering van de nettobetalerspositie van Nederland alleen op diplomatieke en tactische wijze ’’binnen kunnen fietsen’’, dan heeft hij het mis.” (1 oktober 1997)
• Kees Vendrik (GroenLinks): “Ik ga nu niet even voor 10 mld. bedragen noemen om dekking bij elkaar te fietsen; eerst de analyse en dan de oplossing.” (16 december 1998)

Daarnaast is er in deze jaren naast het (eventueel dwars) door iets heen fietsen sprake van het langs elkaar heen fietsen en het tussen elkaar door fietsen. Allemaal niet subtiel en zeker niet in orde. Ook een wetje is er trouwens tussendoor gefietst (25 mei 2005). Er wordt weleens te hard overheen of onderdoor gefietst en op 1 oktober 2008 blijkt Van Boxtel school gemaakt te hebben door wat Frans Weekers (VVD) zegt: “Ik vind het erg onverantwoordelijk van het Congres om dit plan helemaal van tafel te fietsen zonder dat er een reëel alternatief tegenover staat.” Fietsen is nu inderdaad ook gelijk geworden aan vegen.

Fietsen heeft z’n eindstreep nog niet bereikt. Een nieuw gebruik kwam bij het coronadebat van deze week van de kant van Thierry Baudet (FvD): “Machtsoverdracht aan Brussel, geld dat we met zijn allen hebben opgebracht wegfietsen naar andere landen: dat onder geen beding.”

DIt stuk verscheen eerder op het blog van Siemon Reker.