Met beide voeten of met beide benen ergens op of in staan wekt vertrouwen, want het betreft mensen van wie als het ware beweerd wordt dat dezen in of door de praktijk geschoold zijn. Is het rond het jaar 2000 dat er talig een duidelijke stap in de ontwikkeling ervan gezet wordt? Premier Kok zegt in 2001 volgens de Handelingen (sprekend over noodvaccinaties): “Door de … [Lees meer...] overDe hakken uit het zand
politiek
Hakken, voeten, poten in het zand, op de grond en in de klei
Het zou over de Nederlandse steun aan Oekraïne gaan in februari in de Tweede Kamer maar het begon met de Nederlandse taal. Thierry Baudet (FVD) tekende protest aan tegen een kort welkom door de voorzitter na voorafgaande vertaling in het Oekraïens in de richting van de ambassadeur en de minister van Buitenlandse Zaken van dat land, als bezoekers aanwezig. Dit zei zij volgens de … [Lees meer...] overHakken, voeten, poten in het zand, op de grond en in de klei
Wat ik echt heel nadrukkelijk heb gedaan en geprobeerd
Ministers als Yeşilgöz en Adema grijpen in hun uitwisseling met de Kamer graag naar het woordje nadrukkelijk. Maar er zijn meer bewindslieden in Rutte-IV die als het ware geen twintig seconden kunnen spreken zónder dat nadrukkelijk. Hoe normaal is dat? Als we als voorbeeld naar de genotuleerde verslagen kijken van de Parlementaire Enquête over de Aardgaswinning in … [Lees meer...] overWat ik echt heel nadrukkelijk heb gedaan en geprobeerd
Debatteren met Dilan
Zomaar gekeken naar een paar debatten deze week. Als het goed is, is er bij debatten in de plenaire zaal maar één aangesproken persoon, de voorzitter (m/v). Die heeft op de hogere zetel ook één voorrecht: hij of zij kan iedereen met u aanspreken, ook de aanwezigen in vak-K. Als het goed is, treedt de voorzitter als leider in de vergadering corrigerend op, zodra … [Lees meer...] overDebatteren met Dilan
“Diepe zakken” en de positie van de gebruiker van die uitdrukking
Het kan anderen net zo vergaan zijn, tijdens de Coronacrisis dook voor het eerst bewust geregistreerd de uitdrukking met diepe zakken op. Tijdens corona stelde premier Rutte ons (althans bedrijven en de daarmee verbonden mensen met banen) op de wekelijkse persconferentie van 18 december 2020 gerust, door te spreken van de in Nederland aanwezige veerkracht (geciteerd naar de … [Lees meer...] over“Diepe zakken” en de positie van de gebruiker van die uitdrukking
“Wel even tekenen voor ommekomst, ja!”
Hedendaagse talige evolutie in de Tweede Kamer Taal ontwikkelt zich,- is er een opener deur? Over het taalveranderingsgeval ommekomst schreef ik diverse malen op mijn eigen blog, bovendien maakte ik er in 2018 een lemma van in dat prachtige Binnenhofse woordenboek Dat gezegd hebbend en iets minder neutraal maar wel met mijn instemming werd ik er in … [Lees meer...] over“Wel even tekenen voor ommekomst, ja!”
De neerlandistiek blijft behouden
Verwarrend nieuws, gisteren, van het Hoger Onderwijs Persbureau (zoals overgenomen door de Amsterdamse universiteitskrant Folia): "voor de kleine talen Nederlands, Duits en Frans komen er landelijke bacheloropleidingen." Verderop in het stuk wordt het nog zwarter, omdat daar gerept wordt van het feit dat die landelijke bacheloropleidingen al per 2025 moeten beginnen. Anderhalf … [Lees meer...] overDe neerlandistiek blijft behouden
Ook heel persoonlijk naar mijzelf kijkend
Enthousiasme is misschien niet het eerste wat je verwacht van een boek over de retorische analyse van politiek taalgebruik. Maar de titel van Robbert Wigts boek over 'de overtuigende taal van Mark Rutte' heet Supergaaf, en het toont de premier in zijn kenmerkende schaterlach. Het is dan ook echt een boek dat het plezier laat zien in overtuigen. Dat komt door Rutte en het komt … [Lees meer...] overOok heel persoonlijk naar mijzelf kijkend
“Ik neem dat niet terug”
Flutmotie, sluipmoordenaar, dictator - het parlementaire debat wordt steeds grover en volgens de publieke opinie moet de voorzitter steviger ingrijpen. De voorzitter van de Tweede Kamer heeft de bevoegdheid om sprekers woorden te laten terugnemen. Maar hoe werkt dat dan? Wij, Amber Smits, Guusje Jol en Wyke Stommel hebben blootgelegd hoe het tot dergelijke "terugneemverzoeken" … [Lees meer...] over“Ik neem dat niet terug”
Excuses in vier talen
Op 19 december 2022 bood minister-president Rutte namens de Nederlandse regering excuses aan voor het slavernijverleden (zie hier de toespraak). Hij deed dat in maar liefst vier talen: Nederlands, Engels, Papiaments, en Sranantongo. Waarom deze vier talen? Wat is de link met de slavernijgeschiedenis van Nederland? Nederlands ligt voor de hand als … [Lees meer...] overExcuses in vier talen
Een Hekkinkje doen: ik als eerste, anderen daarna
Voor iemand die via een Proclamatie van en tot Mijn volk spreekt, zoals de toenmalige koningin Wilhelmina deed na de Duitse inval in 1940, is het geen wonder als deze het verderop in dezelfde tekst ook heeft over Ik en Mijn Regeering. Misschien wordt dat in koninklijke kring anders gevoeld, voor mij klinkt “mijn regering en ik” sympathieker. “De … [Lees meer...] overEen Hekkinkje doen: ik als eerste, anderen daarna
Dat nah
Volgens de Duitse politiek filosoof Jan-Werner Müller heeft Wilders ‘nah’ gezegd. Het zou gebeurd zijn op 19 maart 2014, in Den Haag, voor een volle zaal. De PVV-voorman deed het na zijn beruchte Meer-of-minder-Marokkanen-vraag, ingeleid met een theorie over partijdige D’66-rechters, kosmopolieten vermoedelijk, in combinatie met de vrije meningsuiting die volgens hem … [Lees meer...] overDat nah
Hoe slecht communiceert de Europese Commissie?
Het leek me interessant onderzoek, waarover NOS Nieuws vorige week berichtte: de Europese Commissie zou aantoonbaar 'wollig en onbegrijpelijk' schrijven. Wolliger en onbegrijpelijker zelfs dan de andere onderzochte groepen, waaronder nationale regeringen. Alleen politicologen zouden het nog slechter doen. De NOS geeft zelf toe dat ze eigenlijk alleen de site Politico hebben … [Lees meer...] overHoe slecht communiceert de Europese Commissie?
Politici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Toevallig gekeken naar iets van de verhoren in de eerste week van de Parlementaire Enquête naar de Aardgaswinning in Groningen? (Toen de vondsten destijds werden gedaan lokaliseerde Den Haag deze niet in Groningen maar in “het Noorden des lands”.) Wat een contrast tussen George Verberg en Annemarie Jorritsma! Een van de verschillen betrof de taal. Bij mevrouw Jorritsma – … [Lees meer...] overPolitici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Fantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Nog even een duikje nemen in de Handelingen van de Tweede Kamer, en wel die van zeer nabij, namelijk het huidige kalenderjaar? (Zie de vorige bijdrage over met droge ogen beweren.) Als we het woord fantastisch en fantastische opzoeken, komen we tot een kleine 100 stuks, zelfs al zitten we nog enkele weken vóor het zomerreces. Fantastisch wordt … [Lees meer...] overFantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
De Nederlandse literatuur heeft wereldbestormers
In 1998 begon ik mijn studie aan de Universiteit Utrecht. Niet bij Nederlands, maar bij Duits. Ik kreeg daar les van de geëngageerde dichter en germanist Gregor Laschen – een 68-er die zijn wilde haren nooit was verloren. Hij schetste in zijn colleges een beeld van de Duitse literatuur als een traditie van wereldbestormers die ons steeds opnieuw kunnen inspireren tot … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur heeft wereldbestormers
Literatuur was ooit onmisbaar
Hoe verder je terug in de tijd gaat, hoe belangrijker literatuur wordt. In tijden van teruglopende studentenaantallen, sluitende boekhandels en hardnekkige ontlezing is het moeilijk voorstelbaar dat literatuur ooit met twee benen in de maatschappij stond, een spilfunctie vervulde, zelfs onmisbaar was. Dit inzicht kwam als een klap in het gezicht van een kersverse studente … [Lees meer...] overLiteratuur was ooit onmisbaar
Destilleren op IJsberg
Alle tijd was er afgelopen vrijdag (20 mei 2022) bij Nieuwspoort op de wekelijkse persconferentie. De dag tevoren was er in de Tweede Kamer een lang debat over het weggooien van sms’jes op een oude Nokia geweest, de Voorjaarsnota was vastgesteld, de oorlog in Oekraïne woedde onverminderd door. Inderdaad nieuws en dus gespreksonderwerpen te over. En nog maar een keer, wat mooi … [Lees meer...] overDestilleren op IJsberg
Zeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
Dezelfde woorden kunnen in dezelfde vaste volgorde voorkomen en toch inhoudelijk verschillen. Nemen we als voorbeeld de combinatie zeker weten, aanhalingen uit het kalenderjaar 2022 (ongecorrigeerde Handelingen): (Sophie Hermans, VVD) ik wil zeker weten dat het geld ook terechtkomt waar het terecht moet komen (Jan Paternotte, D66) zodat we ook zeker weten dat dat … [Lees meer...] overZeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Op 4 juni 2020 schreef ik een tekstje over het amicale taalgebruik dat in de Tweede Kamer duidelijk wordt via de tussenwerpsels jongens! en joh! Wie de huidige Van Dale bekijkt, ziet dat een blogstukje ook twee jaar later nog heel wat meer informatie kan bieden dan het grote woordenboek. Op dezelfde vierde juni van 2020 was er een … [Lees meer...] over“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Een lintje voor de RVD: rechtsom tutoyeren zoals niemand
Van de vrijdagse persconferenties na de ministerraad worden letterlijke weergaven gemaakt door de Rijksvoorlichtingsdienst. Mooie service!De dienst en ik hebben verschillende expertises. In vrijwel geen enkel opzicht durf ik het tegen de RVD op te nemen, behalve misschien op het uittikken van het Duits uit de mond van premier Rutte. Op de laatste persco van 22 april 2022 zei … [Lees meer...] overEen lintje voor de RVD: rechtsom tutoyeren zoals niemand
Kijken naar “de bak” en verder
Het woord bak heeft een groot aantal betekenissen. Van Dale deelt ze in drie hoofdvarianten in. Bak-II en Bak-III zijn de twee kleinste en die hebben achtereenvolgens te maken met het werkwoord bakken (inclusief ‘mop, grap’) en met de scheepvaart. Bak-I bevat daarentegen liefst 29 onderscheiden betekenissen en nuances, van een min of meer vierkant voorwerp … [Lees meer...] overKijken naar “de bak” en verder
Nogmaals vermogen
Vóor 2022 is de laatste actieve gebruiker van vermag Tamara van Ark (VVD), in elk geval als staatssecretaris en minister: Alles wat ik vermag in mijn bijdrage aan dit debat, draait om de veiligheid van de werknemers en natuurlijk ook de snelheid voor de sector en alle mensen die asbestdaken hebben, maar die prioriteit ligt bij mij. De heer Laçin verzocht … [Lees meer...] overNogmaals vermogen
Veranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Wie zoekt naar regime change in de Handelingen van de Tweede Kamer komt dat begrip voor het eerst tegen in het begin van het jaar 2002. Irak speelde en de Amerikaanse president Bush was toen bezig met de realisering van dat beleidsvoornemen, in Bagdad een revolutie bewerkstelligen. Klinkt anders, komt op hetzelfde neer. Als het voor het eerst in de … [Lees meer...] overVeranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Minister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
Een Kamerlid kan zeggen dat een wetsvoorstel wel te verdedigen is, maar dan ook alleen als tijdelijke maatregel in afwachting van betere tijden. Het voorbehoud dat via maar dan ook wordt uitgedrukt, vinden we meestal veel duidelijker onder woorden gebracht op de volgende manier waarbij herhaling het kenmerk is: Dat is natuurlijk gewoon volstrekt, maar dan ook … [Lees meer...] overMinister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
