Boeken voor Mark Rutte (10)
Vanwege het aftreden van het kabinet heeft de redactie besloten te stoppen met de reeks Boeken voor Mark Rutte. Wel plaatsen we vandaag nog een laatste artikel van Marie-José Klaver, dat we ontvingen op de dag dat het kabinet demissionair werd. Onder deze link vindt u alle boeken in de reeks.
Hooggeachte heer Rutte,
‘Overal wordt de Nederlandse gezelligheid verdrongen door Marokkaanse agressie’, schrijft de Partij voor de Vrijheid (PVV) in haar verkiezingsprogramma. Taal doet ertoe. Als je vaak genoeg herhaalt dat de pers niets dan leugens verkondigt, dat Marokkanen agressief zijn en dat vluchtelingen ‘onze’ woningen en banen inpikken, geloven mensen dat. Wat waar is, doet er dan niet meer toe. ‘Als iedereen altijd tegen je liegt, is het gevolg niet dat je de leugens gelooft, maar dat niemand meer in iets gelooft’, zei Hannah Arendt in 1974 in een interview met de Franse schrijver Roger Errera. En als niets meer waar is, kunnen er de verschrikkelijkste dingen gebeuren.
Ik stuur u een boek van Victor Klemperer, een landgenoot van Hannah Arendt, die weigerde Duitsland te verlaten hoewel zijn leven sinds de machtsovername van Hitler in 1933 bedreigd werd omdat hij Joods was. Klemperer was romanist en filoloog. In LTI. De taal van het Derde Rijk (prachtig vertaald door W. Hansen) legt hij in dagboekvorm getuigenis af van de relatie tussen taal en vervolging. LTI staat voor Lingua Tertii Imperii. Elke week worden er nieuwe woorden bedacht, decreten uitgevaardigd en wetten aangenomen die Joden niet alleen discrimineren, maar tot verachtelijke wezens maken die in vergelijking met arische Duitsers geen mensen zijn. Klemperer tekent al die woorden en maatregelen op in zijn dagboek en vertelt ook over de steeds pijnlijker ontmoetingen met buurtgenoten die onder invloed van het nazi-jargon in de vreedzame geleerde een monster zonder bestaansrecht zien. De Duitse bevolking heeft zich laten vergiftigen door taal. Via de taal werden de Joden eerst verdacht gemaakt, daarna buitengesloten, vervolgd en ten slotte vermoord.
In uw partij ageert parlementariër Bente Becker uit volle overtuiging en met retorisch plezier tegen migranten. Nieuwkomers zouden ‘hardwerkende Nederlanders’ bedreigen. Alsof migranten geen hardwerkende mensen kunnen zijn. Het menszijn van migranten is volgens het partijprogramma van de VVD een minder menszijn dan dat van de witte Nederlanders. Migranten die volgens de VVD niet genoeg geïntegreerd zijn, moeten geïsoleerd worden in zogeheten ‘integratielocaties’. Daar moeten ze wonen tot ze volgens de normen van de VVD wel voldoende zijn geïntegreerd. Daarna hebben ze minder snel recht op een woning. Dat asielstatushouders ‘alle sociale huurwoningen bezet houden’, zoals in uw partijprogramma staat, is een giftige leugen, die mensen tegen elkaar opzet.
Ook bij uw coalitiepartner het CDA worden mensen met een migratieachtergrond buitengesloten en als gevaar voor de ‘heel normale’ Nederlander afgeschilderd. Demissionair minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) zet in zijn HJ Schoollezing van 2019 migranten weg als valse concurrenten op de flexibele arbeids- en de krappe woningmarkt. Ze zouden de balans van ‘van geven en nemen, van rechten en plichten’ verstoren.
In Nederland is de uitsluiting van mensen met een migratieachtergrond nog niet in de wet vastgelegd, maar wel al in partijprogramma’s en denkprocessen. En niet te vergeten in algoritmes, zoals de kindertoeslagaffaire duidelijk maakt, waarin meer dan 20.000 mensen met een buitenlands klinkende achternaam of een dubbele nationaliteit uitgezonderd werden om vervolgens ten onrechte als fraudeur bestempeld te worden.
In zijn LTI – Notizbuch eines Philologen (u kunt dat boek vanzelfsprekend ook in het Duits lezen, maar ik schenk u de Nederlandse vertaling omdat ik stiekem hoop dat u het boek aan Bente Becker geeft als u het heeft gelezen en ik weet niet of zij Duits wil lezen, dat is tenslotte een buitenlandse taal) beschrijft Klemperer dag na dag, week na week, maand na maand, jaar na jaar op wat de effecten van het verkondigen van leugens over mensen en het vergiftigen van de taal zijn. Klemperer overleefde het Derde Rijk omdat zijn niet-Joodse vrouw hem als mens bleef zien en de armoede en de vernederingen verdroeg waarmee zij als ‘rassenschendster’ te maken kreeg. Dankzij haar liefde en moed, elke maand bracht zij met gevaar voor eigen leven de dagboeknotities naar een veilige plek, weten wij nu hoe dodelijk taal kan zijn. Wie Klemperers LTI heeft gelezen, kan niet anders dan in het geweer komen tegen het opduiken van een ‘ministerie van Immigratie, Remigratie en De-islamisering’ in het verkiezingsprogramma van een voormalige gedoogpartij, de verheerlijking van het ‘normale Nederlandse gezin’ door een minister in het kabinet en extremistische ideeën in het eigen partijprogramma.
Met vriendelijke groet,
Marie-José Klaver
Docent Duits en Nederlands
Je schrijft ‘Het menszijn van migranten is volgens het partijprogramma van de VVD een minder menszijn dan dat van de witte Nederlanders.’
Waar staat dat precies? De woorden ‘witte’ en ‘blanke’ vind ik niet in het concept-verkiezingsprogramma. Als je een vergelijking van de VVD met de nazi’s maakt, de meest ernstige vergelijking die je kunt maken, dan lijkt me dat je dat moet doen met verwijzing naar werkelijke uitspraken en niets erbij verzinnen. In het programma vind ik ook niet dat migrant ‘geïsoleerd’ moeten gaan wonen. Ze moeten juist integreren…
Je kunt zeker bezwaren maken tegen het VVD-programma, waaronder formuleringen als ‘migrantenstromen indammen’.Dat is ontmenselijking en problematisering door een uitgewerkte metafoor en volgens Lakoff zou je daarna iets als een ‘Deltaplan tegen migratie’ kunnen verwachten. Ook de nazi’s gebruikten uitgewerkte beeldpraak over migranten die ontmenselijkte en problematiseerde. Maar toch moet je wmb de vergelijking niet maken, omdat er geen enkele reden is om aan te nemen dat de VVD voorstander is van iets wat op de misdaden van de Duitsers lijkt. Bovendien kun je erop vertrouwen dat de VVD nu alleen vanalles roept tegen migratie omdat de verkiezingen eraankomen.