Voor Pieter Muysken, van zijn vrienden en collega’s
Vandaag is de uitvaart van Pieter Muysken. Vrienden en collega’s van over de hele wereld eren hem hier.
Today is Pieter Muyskens’ funeral. Friends and colleagues from around the world commemorate him on this page.
Aafke Hulk
Pieter was in mijn ogen echt het boegbeeld van de taalkunde in Nederland. Het is onvoorstelbaar dat hij er nu niet meer is.
Hoewel ik wat verder van Pieter afstond dan zijn promovendi en collega’s bij Taalwetenschap, heeft Pieter voor mijn carriere ook een belangrijke rol gespeeld. Hij was nl in 1989 als net benoemde, jonge hoogleraar aan de UvA voorzitter van de benoemingsadviescommissie die mij voordroeg als hoogleraar Franse Taalkunde. Ik heb altijd het gevoel gehad dat hij daarbij zijn nek uitstak en mij expliciet kansen bood die ik dan ook graag heb aangegrepen.
In die tijd waren er in Nederland en aan de UvA twee duidelijke richtingen binnen de taalkunde en je hoorde bij de ene (de generatieve) of de andere (de functionele). In mijn herinnering was Pieter de enige die zich bij beide op zijn gemak voelde en geheel zichzelf bleef. Ik bewonderde hem daar toen al om. Hij stond er in zekere zin boven en wist in discussies ook altijd het grotere beeld te schetsen. Bij lezingen leek hij als toehoorder vaak te zitten dommelen, tot hij dan opeens zijn ogen opende en een superrelevante vraag stelde. Dat deed hij al toen hij jong was en dat is altijd zo gebleven.
Pieter bracht graag mensen met verschillende (taalkundige en nationale) achtergrond bij elkaar en heeft zo in het veld voor heel veel collega’s en promovendi een belangrijke rol gespeeld in het verbreden van hun blik. Ook ik kwam direct of indirect dankzij hem in de jaren 90 in contact met mensen zoals Claire Lefebvre en andere taalkundigen in Montreal, maar ook bijvoorbeeld met het verwervingsonderzoek van Jurgen Weissenborn en collega’s aan het MPI in Nijmegen en later met het onderzoek van Peter Hagoort en zijn groep. Hoewel ik het soms duidelijk met Pieter oneens was, zoals bv over zijn werk op het gebied van L2 verwerving (de Basic Variety), was het contact altijd hartelijk en productief. Dat bleef ook later zo toen we beide soms bestuurlijk met elkaar te maken hadden en wel eens van mening verschilden.
Pieter blijft voor mij vooral die breed intellectuele wetenschapper die in Nederland en internationaal een ontzettend belangrijke rol heeft gespeeld zowel in het succes van de taalkunde at large, als ook in de loopbaan van heel veel collega’s.
Dankjewel Pieter.
Ad Backus
Pieter was a true mentor for me throughout my career, even before I knew that career had started. As a student who had just finished up an MA thesis on codeswitching in Tilburg, my supervisor Rik Boeschoten took me along to a Friday afternoon workshop in Amsterdam. Consistent with Rik’s hands-off approach to supervising he had asked me to come along to this meeting, organized by Pieter Muysken, whose paper on the Government Constraint I had read for my thesis, and featuring Shana Poplack, whose seminal article was already seminal then, and neglected to tell me I was actually going to present my thesis there. So I was not all that nervous yet when, walking past the Bungehuis, a figure appeared who greeted Rik with a wide smile and fell into step with us. I couldn’t shake hands with Pieter because he was carrying one of those huge, heavy overhead projectors that people used for classes and presentations at the time. During the short walk along Spui I must have figured out I was going to do the first presentation of my life, but Pieter’s easygoing attitude must have already put me at ease. I happened to meet Shana online recently and we reminisced about that afternoon, not knowing that a month later we’d be mourning the death of the nicest A-league academic I have ever known. Pieter has been a presence in my career ever since that Friday afternoon in, I think, 1991. I’m pretty sure Jeanine, Jacomine, Peter, Anneli and others were there as well. It will be hard to adjust to the feeling of being orphaned. I believe that much of what I do in the academic world, especially how I relate to colleagues of all stages and to students, but also how I see the balance between ambition and feasibility, and how much to give in to the pressures of academic life and how much to resist it, owe enormously to everything I learned from Pieter over three decades of collegiality. I think I share the experience with many others who have tried to thank him for what he has done for us, for what he has meant for us, only to be met with a smile, a stare, and a successful attempt to change the topic. Because Pieter was much more interested in using the opportunity to discuss another linguistic example, another theoretical question, or another current issue in academic life, discussions in which, natural mentor as he was, he never gave the impression that he knew he was not just talking to me, but also mentoring me. Because ultimately he always seemed to emphasize this way that we are all in this together, and that cooperation benefits scientific progress.
Ana Vilacy Galucio
I met Pieter Muysken in 2005, during the 3rd of a series of three workshops that composed the collaborative project “Exploring the Linguistic Past: Historical Linguistics in South America”, which involved my home institution (Museu Paraense Emílio Goeldi, in Belém, Brazil), the University of Oregon in Eugene (USA), and Radboud University Nijmegen (Netherlands), and was supported principally by the Netherlands Foundation for Research NWO. Pieter was the head figure behind this wonderful collaborative enterprise that was inspired by the growing and renewed interest in the historical relations among the languages and language families of South America, and aimed to provide a forum for the exchange of information, results, and ideas on the linguistic prehistory of this region. Since I acted as one of the coordinators for the 3rd workshop of the series, held in Belém (the International Symposium on Historical Linguistics in South America), I had the chance to work closely with Pieter. The Belém event made possible a fruitful interaction between professors and students from various institutions/countries, developing research relating to linguistic studies and ancient human occupation of South America. In Belém, Pieter presented on “The languages of Bolivia: contacts, common features, comparative approaches”, a joined paper with Mily Crevels, but his contribution was much deeper, he participated in all the academic and non-academic activities, and from that time on, we developed a warm, respectful and fruitful cooperation. Two publications derived directly from that collaborative project: a special issue of the Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi. Humanas (BMPEG Ciências Humanas Vol 2,2 May/Aug 2007), and a special issue of IJAL (IJAL Vol 76, 4 Oct 2010). Pieter and I were the organizers of the former, and this was another great opportunity for me to learn from him, in the various aspects of the job. Pieter was also a great promoter of the documentation and comparative studies of the indigenous languages of Rondônia (Brazil), helping financing field trips and other activities, through his Spinoza project, even long after the project was officially finished. As he would always say “the important thing is to keep the work going”. Pieter was also a warm and kind friend. When I visited the NL in the summer of 2007, he took time to show me his favorite places in Amsterdam, together with Hein van der Voort and Gale Gomez. Then, later on, Pieter offered me the chance to participate, as a postdoc, on his amazing project “Traces of contact: language contact studies and historical linguistics”. I had applied for a 9-12 months position to work on the “Deep time South America” component of the project. However, due to commitments at my home institution in Brazil, I would not be able to be away for that period of time. Pieter once again found a solution. He offered me the possibility to extend the postdoc research time over a period of three years, which would allow me to still participate on the project, but being away from my home institution from only three months a year. This was not the ideal solution for the project, and it brought several bureaucratic difficulties, but it was the solution that worked for me, and so I found myself having the chance to work in his ERC project. During the time I spent with his project team in Nijmegen, Pieter made sure I had the opportunity to participate and learn from all kind of interactions, always making a point to highlight the work we were trying to carrying on back in Brazil, with the documentation and historical studies of Amazonian languages. I am deeply grateful for all the opportunities I had to learn from him. Pieter made a difference for the better, and he will be much missed, but also much remembered for all he has done and inspired us to do.
Anneke Neijt
Verdrietig, nooit meer kans op een mooie ontmoeting met Pieter Muysken. Hoe plezierig was het om met hem colleges te volgen. Samen in de banken luisteren naar Mike Brame, die een heel betoog hield over vie-sup-aaj en in de pauze legde Pieter me uit wat dat betekende. Hoe plezierig later om met hem een bestuur te vormen of gewoon, hem tegen te komen in de wandelgangen. Nooit meer.
Anneli Schaufeli
In 1987 organiseerde Pieter samen met wat anderen een bijeenkomst over Turkse poëzie in het kader van Amsterdam Culturele Hoofdstad. Ook mij had hij gevraagd daarvoor wat Turkse gedichten te vertalen. Zelf deed hij dat ook, gedichten van Orhan Veli. “Maar Pieter,” vroeg ik verbaasd ‘”jij kunt toch geen Turks?”. Waarop hij met zijn kenmerkende olijke glimlach zei: “Och ja, het Turks zit grammaticaal hetzelfde in elkaar als het Quechua. Dus met een woordenboek kom je een heel eind”. Een alleskunner met een heel brede belangstelling, dat was ie. Hij zal door velen gemist worden.
Annemarie Verkerk
Mijn eerste ontmoeting met Pieter was in een klassikale context, als ik het me goed herinner in 2004, toen ik naar de BA studie Taalwetenschap wisselde. Hij gaf een cursus over pidgins en creoles. Ik kan me herinneren dat hij nogal chaotisch overkwam (ik noem een incident waarbij hij op het roldoek van de overheadprojektor schreef, in plaats van op het whiteboard daarachter). Maar de materie moet toch interessant genoeg zijn geweest, want na dat semester heb ik de definitieve switch naar taalwetenschap gemaakt. Ik heb daarna geloof ik geen enkele cursus meer van Pieter gehad, maar misschien is dat niet zo vreemd aangezien hij in die tijd ook al een grote focus op onderzoek en veldwerk had.
Daarna (in 2009) was Pieter de eerste de me een baan in de taalwetenschap gaf, in zijn ERC Advanced Grant “Traces of Contact” research project. Mijn taak als student assistent was onder andere het ‘machine readable’ maken van het typologisch onderzoek van Constenla (1991) over de talen van het Area Intermedia, het gebied tussen Meso-America and Amazonia. Dit was super interessant werk en ik werd door Pieter als een volwaardig lid van zijn onderzoeksgroep behandeld. Ik weet nog hoe cool ik het vond om bij vergaderingen te zijn (onder andere de vergadering waar over de naam van de groep besloten werd) en ook mee te doen aan inhoudelijke discussies over hoe de typologische questionnaires eruit zouden moeten komen te zien. En natuurlijk lunchen in de Refter met zijn team.
Ik heb toen voor een van de PhD posities binnen het “Traces of Contact” project gesolliciteerd, ik weet nog hoe spannend ik het sollicitatie gesprek vond (mijn eerste PhD sollicitatie gesprek). Ik kreeg die job niet, en ik weet nog precies waar en hoe Pieter dat tegen me zei, zoiets als “Annemarie, je doet het echt goed, maar je wordt het niet. Het gaat je zeker elders lukken”. En dat was ook zo, het werk bij Pieter heeft me een andere PhD positie bezorgd in Nijmegen, en ik heb in die jaren veel contact gehouden met het “Traces of Contact” team. Niet zozeer met Pieter, want die had het veel te druk met alle coole dingen waar hij altijd al druk mee was. De laatste keer dat ik hem sprak was rond zijn pensioen, waarbij hij aangaf blij te zijn tijd te gaan krijgen om een aantal projekten af te kunnen maken.
Pieter was een ontzettend gepassioneerd mens die zijn passie heeft kunnen omzetten in geweldig veel fantastisch werk, en zo veel studenten en collega’s heeft geïnspireerd. Het was ook geweldig dat hij er voor zoveel mensen gewoon was, hoe hij veel mensen heeft geholpen om verder te komen in hun werk en leven. Ik heb veel aan hem te danken en het doet pijn om te weten dat hij er nu niet meer is.
Annick de Houwer
I mourn for Pieter Muysken, outstanding linguist, fun guy, and generally very caring person. Amongst many other lasting accomplishments, Pieter was a driving force behind multilingual studies in the Netherlands and well beyond. I had the great privilege of working with him at NIAS (the Netherlands Institute of Advanced Studies), first as the co-holder (with Pieter) of a VNC (Vlaams Nederlands Comité) fellowship that funded his and my stay at NIAS for the 1995-96 academic year and next between 1998 and 2000 as co-member (with Pieter, Katalin Kiss, Klara Sandor, and Henk van Riemsdijk) of the Steering Committee for the Dutch-Hungarian Language Contact Study Center initiated through NIAS. In 1995-96 Pieter headed the Bilingualism Themegroup at NIAS (members besides Pieter and myself: Peter Bakker, Rik Boeschoten, Jürgen Meisel, Carol Pfaff, and Jeanine Treffers-Daller). In the framework of that themegroup as well as the later Study Center we organized many interesting and fun meetings that were attended by many scholars from across the globe. I very much appreciated Pieter’s warm hearted professional generosity as well as his constructively critical comments and questions regarding my own work and thinking. I am grateful he agreed to contribute a chapter (co-authored with Suzanne Aalberse) to the 2019 Cambridge Handbook of Bilingualism that I co-edited with Lourdes Ortega. Pieter will be missed by many.
Ans van Kemenade
Pieter en ik waren collega’s in de Letterenfaculteit van de RU, van 2001 tot aan zijn pensionering in 2017. We hebben heel wat tijd aan vergadertafels doorgebracht samen, aanvankelijk vooral om samenwerking in het taalkundeonderwijs te bespreken en te organiseren, en om minorenprogramma’s op te stellen en uit te onderhandelen met andere taalkundigen. Later zaten we samen in dezelfde onderzoeksgroep die zich bezighield met taalvariatie en taalverandering, en waar we met een interessante club collega’s mooie onderzoeksprojecten opzetten en uitwisselden. Een highlight was het congres ‘Transmission and Diffusion’ in 2008 dat we organiseerden. Alle collega’s hadden wel een inbreng in de groep, maar Pieter wist vaak een meerwaarde toe te voegen in de vorm van overkoepelende en verbindende ideeën: het nog grotere plaatje. We zaten in de commissies van elkaars promovendi (ik vaker in de zijne want hij had er meer), en wisten elkaar altijd weer te vinden voor grotere en kleinere zaken ten behoeve van het taalkundeonderzoek: praatje geven, onderzoeksproject aanvragen, studenten en collega’s voordragen voor commissies en prijzen, even een overlegje hier- of daarover. Dat ging altijd gemakkelijk, we hadden geen van beiden veel woorden nodig en begrepen elkaars bedoeling. Dankbaar was ik voor zijn bijdrage aan het Festschrift dat collega’s me aanboden en dat in 2017 uitkwam.
Pieter was een vanzelfsprekende aanwezigheid, ook na zijn pensioen, via korte mailtjes over en weer. Zo vanzelfsprekend dat ik me nooit gerealiseerd heb hoe ineens het kan eindigen. Ik zal hem missen: hij was een inspiratiebron.
Anthony Grant
I knew of Pieter’s work before I went to university (having devoured some of the creolistic literature before I became an undergraduate) and followed his output keenly thereafter, getting to know him in Amsterdam in the early 1990s.
He was a scholar and a gentleman and a most thoughtful man, and a giant in the field of language contact. I remember saying to him in passing that I’d enjoyed his paper on Callahuaya which Maarten Mous and Peter Bakker published and he said, “Do you really want to know more?” I said I did; he disappeared and emerged ten minutes later with a copy of his then unpublished chapter on Callahuaya for Sally Thomason’s 1997 book. He clearly adotred his subject and studying the situations which shaped it, and he made Amsterdam a welcoming place (not so least for British creolists who were rather isolated in the 1990s). I reviewed for him on various occasions into the 2010s. He was an exemplar of how to be a visionary and a decent human being. Linguistics is much the poorer for his passing.
Antje Muntendam
Ik heb Pieter in 1998 leren kennen, en dat was het begin van een lange samenwerking en vriendschap. Pieter was een inspirerende docent, mijn mentor, collega, en dierbare vriend, en zonder hem zou mijn leven er heel anders uit hebben gezien. Hij heeft me geïnspireerd om taalkunde te studeren en hij heeft mijn interesse in taalcontact, meertaligheid en Quechua en de Andes gewekt. Dankzij hem heb ik op mijn 21e in Peru en Bolivia gestudeerd en onderzoek gedaan, heb ik in een PhD in Amerika gedaan, en ben ik tijdelijk teruggekeerd naar Nederland. Ik zal hem altijd dankbaar zijn. Ik ben intens verdrietig door zijn overlijden, maar ik ben ook heel dankbaar dat ik hem gekend heb. Pieter, ik zal je missen, en ik hoop dat ik je liefde voor Quechua en het vak voort kan zetten. Tupananchikkama.
Arshad Khan
I have just heard this devastating news that Sir, Pieter Muysken Muysken has passed away.is hard to believe and to swallow this tragic news. My Dutch friends shared this news with me, and I am still in shock. I had some great memories with him as he was my PhD external supervisor from 2012-2013 in Radboud University, Netherlands. I still remember his warm welcome and greetings. He was such a kind person, that he was always there to help me and guide me whenever I asked for. He was a mentor, a teacher and a friend. I had last meeting with him when he invited me for a 5 days’ workshop in Leiden University (2018). He will always be remembered and my thoughts goes with his son, daughter and family. May his soul rest in eternal peace.
Beppie van den Bogaerde
De laatste keer dat ik met Pieter heb samengewerkt was nadat hij Talen voor Nederlands (KNAW, 2018) had gepubliceerd; hij was voorzitter van de commissie. Wij (medewerkers UvA en Radboud, ondersteund door vele stakeholders) maakten bezwaar tegen het feit dat NGT (de Nederlandse Gebarentaal) niet voorkwam in dit document. Pieter ging meteen aan de slag en schreef met onze medewerking een Addendum (KNAW 2019). Zo was hij – er is iets niet goed gegaan, hij zegt sorry en maakt het meteen in orde. Zo slim, eerlijk, aardig en briljant was hij… Ik heb veel van hem geleerd, en zal zijn vrolijke verschijning en enorme kennis missen.
Li Bing
Pieter was my PhD Promotor at UVA from 1992 to 1996. To me, Pieter is always energetic，enthusiastic and amiable. He is a nice man a good teacher and an excellent scholar. l will remember him forever as I am now working on Wakhan, a endangered Persian language, spoken around the Wakhan Corridor.
Rest in Peace, Pieter
Bob Borges
Pieter began influencing my life before he knew it, before we met even. I bought the 1994 Introduction to Pidgins and Creoles book when I was still in high school at one of those giant Barnes and Nobel stores in Rhode Island. I had no plans for a career, probably didn’t even know what linguistics was, I was just trying to find out something about Papiamento. I referred to it in a few term papers during my BA and it was ultimately part of my inspiration to go into Linguistics for MA studies, and to look at programs in the Netherlands.
When I saw an advert for an event in Leiden where Pieter would be speaking, I knew I had to go and listen. It was a workshop in honor of Willem Adelaar’s birthday, if I remember correctly, so as an African Studies Major, and now African Linguistics MA student, I felt a little out of my element with all this Americas stuff. I went to introduce myself after the event was over, and I remember feeling a bit like a stalker, but definitely like I was meeting a celebrity. We exchanged a few sentences, mostly about my interests. “Send me an email.” he said, as he took off, almost running toward the train station.
A few weeks later we met in Amsterdam to discuss to possibilities for me to become a PhD student in one of his projects. I feel really lucky that Pieter decided to take a chance on me, a guy with just 1 year of linguistics under his belt and zero experience in the target languages of the project. But he was so patient and encouraging; throughout the whole ordeal he was really a great teacher and an excellent mentor.
Like so many others, I was shocked and saddened to learn that Pieter passed away. Just the day before the news circulated, I was talking to a colleague and we wondered how he was doing – neither of us had heard anything about his illness. I made a note for the next day to send him a friendly greeting. I’m sad we hadn’t spoken in so long, sad for his family – both blood kin as well as many professional siblings and children, and just plain sad the world has lost such an inspirational person.
Carmel O’Shannessy
Pieter was very encouraging and interested in my work on the Australian mixed language, Light Warlpiri, from my time in Nijmegen at the MPI in 2003-2006. Later, in 2011, he found time in his busy schedule to spend a week at the University of Michigan in a mentoring role, which was of benefit not only to me but to the whole Linguistics Department, through his enthusiasm, insight and brilliance. This was enjoyed by us all the more because of his being such great company. He was an outstandingly positive and caring person who valued every student and who provided encouragement and academic support to so many. Sadly missed.
Cefas van Rossem
Toen ik in de jaren ’90 net een werkstuk over het Virgin Islands Dutch Creole had afgerond bij de afdeling Dialectologie van de Katholieke Universiteit Nijmegen, stelde Frans Hinskens me voor om mij eens voor te stellen aan Pieter Muysken. Mwa, dat hoefde eigenlijk niet van mij. Ik wilde verder in de geschiedenis van de taalkunde en dan wil je zo’n professor niet lastig vallen.
Een tijdje later zat ik met studiegenoten koffie te drinken in het Erasmusgebouw en kwam Frans toch even langs om me kennis te laten maken met Pieter. Die bijzonder aardige man was erg to the point. ‘Heb jij niet meegewerkt aan dat grote Vondelconcordantieproject en weet je veel van databases?’ (Ik wist niet dat dat zo bekend was….) ‘Houd jij je niet bezig met geschiedenis van de taal en filologie?’ (Tja, was daar echt belangstelling voor?) ‘Heb jij niet in Suriname gewoond en ben je dus bekend met creooltalen?’ (Jazeker, maar ik versta het maar een beetje….) ‘Heb je niet al een werkstuk over het Negerhollands geschreven?’ (Ook dat, hij lijkt zich nu wel op een heel bijzonder profiel te richten…;trouwens: ‘Negerhollands, laten we dat maar niet meer doen’, aldus Pieter in 2015) ‘Dan wil ik graag dat je bij mij aan een project komt werken waarin een flink aantal Creoolse teksten in de computer gezet moeten worden’. W.o.w.!
Helaas kon ik hier niet op ingaan. Na mijn afstuderen moest ik namelijk meteen mijn vervangende dienstplicht doen en een projectleider moet maar willen wachten. Volgens mij heeft Pieter me binnen een week gebeld om te zeggen dat ik die vervangende dienstplicht bij hem in Amsterdam mocht doen. Ongelofelijk.
Die jaren van dit project bij ATW aan de UvA waren en blijven onvergetelijk. Typen? Nee, creativiteit werd gevraagd. Wat zie je als je die handschriften aan het invoeren bent? Vertel ons erover, deel het met de rest van ons (super)team! Help mee om congressen te organiseren! Laat van je horen. Moet je naar een archief of congres? Dan ga je! En… wat kan ik voor jou doen?
Aan het eind van het project stelde Pieter weer een belangrijke vraag: ‘Wat is je droom na het eind van dit project? Ik wilde graag op zoek naar de vroegste periode van dit Nederlands Creools en dat lukte; ik kon naar het Meertens.
Ruim vijftien jaar later ontving ik via LinkedIn een mailtje van Pieter over het overlijden van Hans den Besten. Ik was toen voltijds leraar en had nog maar weinig contact met mijn oude collega’s. ‘Weet jij wat Hans voor materiaal had liggen over het Creools?’ Ik wist het. ‘Wil je er een mooi artikel van maken?’ Maar meteen ook iets heel anders: ‘Er is een nieuw programma van NWO waarin leraren een promotiebeurs kunnen krijgen. Belangstelling?’ Dat had ik en samen met Pieter ben ik door de selectie gekomen en kon ik ruim 25 jaar na het eerste project promoveren op wat ik ooit mijn droom had genoemd, binnen alweer zo’n enthousiaste vakgroep, nu aan de Radboud Universiteit.
Pieter heeft mij nog meer wegen gewezen: je bent een verteller, je moet je verhaal kwijt, word leraar. Denk erom: je bent eerst leraar, dan onderzoeker. Zoek ruimte voor vervolgprojecten naast school, geef de achttiende-eeuwse sprekers van het Virgin Islands Dutch Creole een échte stem. enzovoort, enzovoort.
En laat ik misschien wel het allerbelangrijkste niet vergeten: Pieter nodigde niet alleen mij uit om erbij te horen, want om hem heen groeide telkens weer een kring van hartelijke onderzoekers, van student tot hoogleraar, van dichtbij en van ver, die soms dagen en soms jaren in de buurt waren, en die elkaar na jaren nog weten te vinden.
Moeschi Danki, Pieter, voor alles, voor het stroomlijnen van lastige administratie, voor je wijze en vriendschappelijke lessen, voor eerlijke kritiek en voor je warme betrokkenheid, ook bij mijn gezin, voor het mooiste voorbeeld dat iemand zich maar kan wensen.
Christine Anthonissen
I would like to give a tribute, remembering the contribution Pieter Muysken made in supporting research and developing research ideas with colleagues and post-grad students at the Department of General Linguistics, Stellenbosch University during the years that I was the Departmental Chair (2004-2011). A few years after that, Pieter remained attached as Professor Extraordinaire, and as a research fellow at the Stellenbosch institute for Advanced Studies (STIAS). He supervised the PhD of one of our colleagues – Ondene van Dulm – at Nijmegen, after which he visited our University a few times, spending greatly appreciated time listening to people, sharing ideas, reading drafts and commenting, making suggestions … generally showing interest and support.
On a more personal level, Pieter was such fun to have around, he had a warm sense of humour, a keen interest in people, places, histories. He appreciated quirky Afrikaans words and sayings, followed the debates on language and multilingualism on campus, in our region and nationally – understood complexities, brought sensitive questions. We will remember a visit to Grahamstown where he was a keynote speaker at the LSSA and SALALS annual meeting, as well as excursions to Cape Town, to the Baxter Theatre, to the Endler music conservatorium. I would’ve liked to have him around and in touch for longer.
Cor van Bree
Het was altijd plezierig om Pieter te ontmoeten, bijvoorbeeld op sociolinguïsten-dagen: charmant, aimabel, persoonlijk geïnteresseerd. Hij had een voor mij inspirerende houding tegenover taal en taalwetenschap.
Deborah Bernick, Larry Martin and Henry M. (“Mac”) McHenry
We were three friends of Pieter’s at Yale College in the early 1970’s. We are so saddened by his passing.
We all lived in the same dorm — Timothy Dwight College. We remember Pieter as brilliant, curious, fun loving, perpetually upbeat and energetic, down-to-earth, wise and kind. He was one of the very few undergrads from overseas in those days. We all remember having great intellectual discussions with him and taking fun excursions or “adventures” — even in snowstorms! Pieter often wore bib overalls and had long, wavy locks – he had a distinctive look on campus. He was open and friendly to all.
I got to visit Pieter & his family in Brunssum in 1970. Wonderful folks! Larry stayed in touch with him for five decades and shared some great summers with Pieter’s family and children in Europe. We all had a mini-reunion at Larry’s place in the U.S. in 2012. Mac couldn’t be there but his memories of Pieter are just as fond and vivid.
In the Jewish tradition, we say: “May his memory be a blessing.” On behalf of all of Pieter’s former classmates at Yale, it was a blessing to have known him.
Farewell to an extraordinary linguist, scholar and the greatest of old friends.
Dédé Brouwer
Mijn herinneringen aan Pieter gaan terug naar de jaren ’70 tot ’90 van de vorige eeuw op het Instituut voor Algemene Taalwetenschap (nu Linguïstiek) in Amsterdam Vooral als stimulerende begeleider van het ZWO (nu NWO) project over sekseverschillen in taalgebruik en taalattitude. Hij was praktisch altijd aanwezig, kwam na een nachtvlucht zo van Schiphol naar het werk. Energiek en waar hij het vandaan haalde, altijd tijd voor vragen en problemen, snel commentaar op teksten (ook op volgens afspraak te laat ingeleverde…). In 1989 was hij mede- promotor van mijn proefschrift Gender variation in Dutch. A sociolinguistic study of Amsterdam speech. Vaarwel lieve Pieter.
Dineke Schokkin
Ik leerde Pieter kennen in 2008, toen ik als student in de research master Linguistics aan de Universiteit van Amsterdam stage liep binnen zijn project ‘Roots of Ethnolects’. Hij werd vervolgens mijn tweede scriptiebegeleider, naast Margreet Dorleijn. Ik heb warme herinneringen aan Pieters steun en enthousiasme voor mijn onderzoek, en dit heeft zeker een rol gespeeld in mijn overweging om te proberen een promotieplaats te bemachtigen. Pieters werk, dat meertaligheid zo centraal stelt, is ook altijd een grote inspiratiebron voor me geweest.
Pas vele jaren later kwam ik Pieter weer tegen, op het International Congress of Linguists in Kaapstad, in 2018. Niet alleen wist hij na al die tijd nog precies wie ik was, hij was zelfs op de hoogte van wat ik op dat moment aan het doen was (en waar), en wilde met zijn kenmerkende nieuwsgierigheid en enthousiasme alles weten over het project waarbij ik betrokken was. Deze warmte en menselijkheid van Pieter, in combinatie met zijn substantiële bijdragen aan het vakgebied, maakten hem tot een unieke kracht in de linguïstiek, en hij zal door velen gemist worden.
Durk Gorter
Pieter ta oantins
Met Pieter is een leider van een generatie van pioniers in de sociolinguistiek heengegaan, een generatie onderzoekers die hun academische carrières begonnen in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Er zijn (te) veel goede herinneringen, vooral vanuit mijn Friese tijd, maar ik noem twee momenten, toevallig beide in Italië. In september 1992 zaten we samen in de trein onderweg naar Pavia, voor de Summer school Code Switching van de European Science Foundation. Pieter kwam met de suggestie om het vervolg in Friesland te organiseren. Die laatste Summerschool Code Switching vond plaats in september 1994 in Leeuwarden. Pieter was één van de vier leden van de voorbereidingscommissie, een uniek samenwerkingsverband tussen de universiteiten van Amsterdam, Utrecht en Tilburg en de Fryske Akademy.
Vele jaren later, in september 2010, opnieuw in Italië, kwamen we bijelkaar met een groep van internationale collega´s in het dorpje Radein in Zuid-Tirol. Hoog in de bergen reflecteerden we over een agenda voor onderzoek naar meertaligheid (´Radein Iniative´). Pieter had uiteraard een grote inbreng, vooral over taalcontact. We konden tegelijk ontspannen door te wandelen (walk & talk) en tijdens het biljarten, maar altijd met het oog op de bal (zie foto).
Folkert Kuiken
Behalve van de Vakgroep Algemene Taalwetenschap aan de UvA waar ik in de tweede helft van de jaren ’70 studeerde, ken ik Pieter vooral van het Steunkomité Marokkaanse Vrouwen in de Amsterdamse Andreas Bonnstraat waar we in die tijd lesmateriaal Nederlands als tweede taal (NT2) ontwikkelden. In de jaren ’90 kreeg ik een baan als UD bij dezelfde Vakgroep en werd ik collega van Pieter. In die tijd gaven we beiden van 11-13 uur aan eerstejaars talenstudenten het college ‘Inleiding Algemene Taalwetenschap’ in de Oudemanhuispoort. Hij in D018 en ik daarboven in D118. We fietsten dan altijd gezamenlijk om 10.45 uur van het Bungehuis in de Spuistraat naar ‘de Poort’. Ik had vaak een groot deel van de zondag aan de voorbereiding van het college besteed. Pieter niet. Die vroeg mij steevast in de fietsenkelder welk onderwerp er voor die dag op het programma stond en bladerde dan – al fietsend! – door het betreffende hoofdstuk. Ik weet niet waar mijn bewondering groter voor was: voor het vermogen om de collegestof in tien minuten tot zich te nemen of voor de halsbrekende toeren die hij moest uitvoeren om dat al fietsend te doen met één hand aan het stuur en met het boek in de andere hand! Vele jaren later, in juni 2018 om precies te zijn, hielden we allebei een lezing op een bijeenkomst van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie in Brussel. Ik over Nederlands als tweede taal, Pieter over ‘Talen voor Nederland’. Tijdens de lunch die na afloop werd geserveerd keek Pieter op zijn horloge en schrok zich rot: zo laat kon het toch niet zijn? Dat klopte, want wat bleek: hij had zijn horloge verkeerd om zijn pols… Tijdens die lunch liet hij me ook weten dat hij als vrijwilliger NT2-les gaf aan nieuwkomers. Terug bij waar we begonnen: de cirkel is rond.
Francesca Moro
Dear Pieter, I was among the last PhD students that you supervised, and I feel truly blessed for that. I owe you my academic career, thank you so much! One of the best memories I have is your ability to draw clear and explanatory schemas and tables behind any piece of paper you could find in your office, I kept them all! Dear Pieter, may you rest in peace…
François Grosjean
“I had the utmost respect for Pieter, as a researcher, a teacher and maybe above all, a human being.
I have seen so many colleagues who reach his stature in academia and who become rather authoritative and sometimes even despotic. Never ever did I see Pieter react in this way. That for me is the true sign of a great person. I will miss him as will many of his colleagues and friends. My heart goes out to his family. Rest in peace, Pieter, my friend.”
Frank Salomon
It’s an awful shock to learn that Pieter Muysken is no longer with us. I met him at least thirty years ago in Ecuador. I was delighted to know that he was studying what other Ecuadorian researchers considered to be terrible Quichua – the “chaupi lengua” or ‘middle tongue,’ which one often heard in marketplaces from Quito south. His articles about it are a joy to read, so clear and faithful to real-life speech. I’m no linguist, but I believe it is considered important for showing how one can “speak Spanish in Quichua.” Talking shop with him was relaxing because of his amiable, modest and yet enlightening explanations. I remember his telling me that his son, a powerfully built man, was protecting public safety at Schipol Airport. To Pieter’s son/daughter and all his kin and colleagues I send my sad condolences. This is a terrible loss.
Frans Hinskens
“Pieter Muysken needs no introduction.”
Pieter moet vanaf zijn 26e gedoceerd hebben. Toen ik in 1979 na mijn kandidaats Nederlands in Utrecht begon met mijn studie Algemene Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam –we hebben het over de jaren van de ‘oude stijl’ en ATW was een zogenaamde kopstudie– was hij één van mijn docenten van het eerste uur. Zijn didactische stijl was zonder meer origineel, inhoudelijk (ik had altijd het gevoel dat wij studenten deelgenoot gemaakt werden van iets dat zelfs onder taalwetenschappers nog maar zeer weinigen wisten) en in andere opzichten. Zo kroop hij onder de tafel als er een krijtje onder gerold was.
De colleges waren in mijn herinnering altijd in de namiddag. Na afloop en ook na de borrel na de Vrijdagclublezingen (bier, wijn en bakjes nootjes op een tafel bij het secretariaat van het toenmalige Instituut voor ATW in het Bungehuis; veel gelach) togen we soms met een clubje waar Pieter de spil van vormde naar de kroeg, veelal het café schuin aan de overkant van de Singel, aan de andere kant van de brug. Of, minder vaak, naar Scheltema (steegje door en dan direct rechts). Tijdens een ATW feestje voerde hij eens samen met student Bart Tops een chaotische clownsact op. Het is voorgekomen dat de portier van het Bungehuis hem voor een student aanzag en hem terugriep toen hij een sleutel pakte.
Halverwege mijn ATW studie verhuisde ik naar het kraakpand De Wielingen in Zuid. In de krakerswereld van de vroege jaren tachtig stond De Wielingen te boek als een ’sociaal-democratisch’ bolwerk – en dat was voor de radikalinski’s haast nog erger dan ’fascistisch’; er vochten inderdaad maar weinig Wielingenbewoners met de ME tijdens de Vondelstraatrellen of de kroning van Beatrix. De Wielingen was een voormalig weeshuis en het zou verkocht gaan worden aan het conservatorium. Mijn woon- en werkkamer was ooit een klaslokaal geweest, mijn slaapkamer (die had ik daar ineens) een voormalig magazijntje. Ik had nauwelijks meubels en toen Pieter dat hoorde bood hij me zijn vroegere werktafel aan – een oude deur op schragen. Ik ben het bij hem thuis gaan ophalen met een geleende bakfiets en die werktafel heb ik jarenlang gebruikt.
Op een zonnige zondagochtend in de zomer van 1982 kwam Pieter mij, na een bezoek aan zijn ouders in Brunssum, per fiets opzoeken bij mijn ouders in Ubach over Worms (plm. 5 km zuidoostelijk). Na een gezamenlijke fietstocht door de omgeving waar we beiden opgegroeid waren (al wisten we dat toen nog niet), hebben we de kerktoren van Waubach beklommen en speelde ik voor hem op het kerkorgel. Hij was machtig onder de indruk. Daarna gingen we bij mijn ouders eten; zij waren zeer gecharmeerd van Pieter.
Tijdens één van de Amsterdamse post-college-cafébezoeken vertelde hij dat hij als scriptiebegeleider een tijd slecht bereikbaar zou zijn, omdat hij naar Canada zou gaan. Op mijn vraag wat-ie daar precies ging doen antwoordde hij ”Vrijen”. Ik had geen vermoeden en voelde me ongemakkelijk dat ik het gevraagd had. Om de situatie een beetje te redden en overigens naar waarheid zei ik: “Ik vrij in Utrecht en dàt vind ik al ver”. Die uitspraak zou hij jaren later nog eens citeren. Vanuit Canada stuurde hij geregeld een concept hoofdstuk van mijn scriptie, voorzien van zijn notities, per luchtpost naar me op, soms vergezeld van een brief over zijn wederwaardigheden. Voor het doorlopende overleg was er ook Norval Smith (met zijn onvolprezen fijnzinnige humor) als tweede begeleider en ik herinner me dat de heren, toen Pieter weer in het land was, nog een klein debatje hadden over de vraag of een implicationele schaal die ik had ontworpen nou zinvol was of niet. Norval en ik kregen onze zin.
Na mijn afstuderen in 1983 was ik gedurende 2 jaar als erkend gewetensbezwaard dienstweigeraar tewerkgesteld bij de afdeling dialectologie (de Nijmeegse Centrale voor Dialect- en Naamkunde) van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Mijn vervangende dienstplicht bestond eruit dat ik de colleges dialectologie en sociolinguïstiek van Toon Hagen overnam. Pieter kwam zo nu en dan logeren en dan praatten we verder over mijn onderzoeksplannen.
Met steun van Toon en Pieter kreeg ik van ZWO subsidie voor een promotieproject (1985-‘88). Met Pieter voerde ik de begeleidingsgesprekken tijdens fietstochten in de heuvelrijke omgeving van Nijmegen; tijdens zo’n fietstocht zijn we een keer neergestreken in het restaurant dat Pieter Seuren een tijdlang bezat. Nadat het ZWO-contract uitgelopen was hield ik me, tot mijn promotie (januari 1993), in leven als Toegevoegd Docent, aanvankelijk met cursussen sociolinguïstiek en fonologie in Nijmegen, later 1 jaar lang aan de UvA waar ik Pieters colleges sociolinguïstiek en taalcontact tijdens zijn sabbatical waarnam. Ik deelde daartoe een dag in de week het kantoor met Hugo Brandt Corstius, die er niet vaak was; de eerste keer dat hij mij in zijn kantoor aantrof schrok hij geweldig.
Tijdens het diner na afloop van mijn promotie verraste Pieter mij en de overige leden van het gezelschap met fluitspel (de revanche voor mijn geïmproviseerde orgelconcert van jaren daarvoor). Helaas kwam de serenade niet uit de verf omdat hij erg verkouden was en zijn fluitspel vaak moest onderbreken voor een hoestbui.
Van Pieter was het idee om na mijn promotie een Stensen stipendium aan te vragen – en die aanvraag was succesvol. Ruim een jaar lang heb ik door de internationale (Italië, Duitsland, Engeland, de VS, Canada) taalwetenschap gezworven en mijn werk voorgesteld. Met veel van de collega’s die ik toen heb leren kennen werk ik nog steeds samen – zij het ook pre-corona al grotendeels op afstand. Met de hulp van Pieter en Toon schreef ik een aanvraag voor een KNAW postdoc ’fellowship’ voor een onderzoek van onder meer stijlvariatie in het Negerhollands (zo noemden we die taal toen nog gewoon), dat ook toegekend werd.
In de jaren dat ik hoogleraar was in Leipzig (1998-2002) is Pieter mij daar eens een aantal dagen komen opzoeken. Hij bracht ook enkele werkbezoeken aan één van de beide Leipziger Max Planck Instituten, namelijk dat waar Bernard Comrie en zijn team werkzaam waren. Voorafgaand aan een lezing die hij er gaf zou Pieter ingeleid worden door Comrie. De inleiding luidde: “Ladies and gentlemen, Pieter Muysken needs no introduction. So I won’t introduce him.” Ik herinner me dat er in Pieters ogen een uitdrukking van verbazing verscheen maar meteen ook één van geamuseerdheid. Zijn lippen knepen samen om een glimlach te verbergen en met een twinkeling in zijn ogen begon hij een uiteenzetting waarmee hij het publiek (naast Comrie taalwetenschappers als Haspelmath, Michaelis, Gil en nog wat andere goden en halfgoden) helemaal inpakte.
Na mijn repatriëring (Meertens Instituut vanaf 2002) was Pieter er meteen weer bij. In 2005 hadden we succes met een aanvraag voor een NWO Klein Programma, het ‘Roots of Ethnolects’ project. Er waren veel besprekingen, afwisselend in Nijmegen en Amsterdam, enkele strubbelingen met uitvoerders, gelukkig ook promoties en verschillende gezamenlijke publikaties. Ik ben niet traag, maar Pieters werktempo was soms moordend.
We hebben veel lief en leed gedeeld. In de laatste categorie was er het tragische verongelukken van zijn toenmalige vriendin, jaren later het voortijdige overlijden van Jacques Arends en, weer wat jaren later, Hans den Besten. In de eerste categorie valt onder veel meer Pieters galante handkus voor Aniek, mijn kersverse echtgenote, tijdens de receptie bij onze bruiloft, het feestje met veel taart bij gelegenheid van Pieters 60e verjaardag in een etablissement aan het IJ in Amsterdam Noord en in 2017 zijn afscheidscolloquium, -college en aansluitend -diner in een eetcafé in Bottendaal, Nijmegen.
Eind januari dit jaar maakten we ons op voor een laatste gezamenlijke artikel over de Roots of Ethnolects data – deze keer over een syntactisch verschijnsel. Het heeft niet zo mogen zijn.
Ik heb onnoemelijk veel geleerd van Pieter. Zonder hem zou mijn leven ook beslist anders verlopen zijn. Zijn scherpe geest en zachte medemenselijkheid zullen mij altijd bij blijven.
Geertje Leemans
Pieter Muysken heeft mij intellectueel opgevoed. Hij was voor mij de homo universalis.
George Saad
Dear Pieter,
I know that you are looking at us from above, looking down on a beautiful family of linguists, students, speakers, friends and family members, all of whom you have you have inspired and put on their path.
I first heard about you from a course I took on language change in Utrecht. I first met you years after that in a lift, where I told you I recognized you from that book on pidgins and creoles. I then took your class, along with Stef Grondelaars and boy was I hooked since then. I fell in love with linguistics after those classes. It then became my all-time dream to do fieldwork in the Amazon. When I went to your office with sparkles in my eyes, you looked at me, smiled, recommended a language called Shuar, and went on to sponsor my ticket to Ecuador. This eventually landed me a PhD and the rest is history. You were in the committee of my PhD defence and you found a typo, which you asked about. I was embarrassed because I wanted to give you a better answer to your question, as opposed to just, “it’s a typo.” We had been in touch shortly before your passing because you were editing the volume on South American languages. Pieter, what a blessing you have been to so many. All I can say is, I am delighted that your work prevails and is so readily available that we may continue to engage in dialogue with you. You have touched the hearts of so many. I wish you a beautiful afterlife.
Your student,
George Saad
Georges Daniel VERONIQUE
The news of Peter Muysken’s demise came to me as a great shock. I first met Pieter in 1983 at a European-North American Workshop on Second Language Acquisition convened by R.W. Andersen at Lake Arrowhead (California). Peter had flown there from South America where he was on a field trip. I was immediately impressed by his humanity, his kindness and unobstrusive manners and by his intellectual stand. Here was someone who was thinking out of the box. As a junior research (although not that young!), I was reassured in this workshop where there were so many distinguished researchers around, by the brightness of this young researcher, Pieter. He spoke French and we had nice evenings dancing to a cumbia cassette brought over by Colette Noyau, and sipping Californian red wine.
Since that first meeting, I have always thought of Peter as an exceptional person. As years elapsed – we met occasionally at meetings and workshops here and there – the admiration I nurtured for Peter remained constant, so wide and brilliant were his academic achievements. To my eyes, Pieter has always remained the same simple and straightforward person, deeply humane. His passing away is a great loss, for the many domains he explored, and for his fellow academics. I express my heartfelt condolences to his family and friends.
Ger Reesink
Pieter Muysken in grateful memory
It came as a shock on Thursday April 8, when I received two emails from former colleagues who told me that Pieter had left our time.
In some poetic musing I once wrote lines such as
Source of life,
from you I derive my story
whose lines
are co-authored
by those who at a place and for a time
are mutually enamored.by accident we are related;
the other comes and goes
and co-designs who I am
and I contribute to her story;
without him or her I am not human
Indeed, Pieter has been one of the key people who have co-authored a significant part my life-story, in Amsterdam, Leiden and Nijmegen.
The beginning was in 1983/84 when Simon Dik asked Pieter to join the examination committee for my PhD defense, a descriptive grammar of the Papuan language Usan, at the University of Amsterdam.
Years later I was involved from 1993-2000 in the interdisciplinary research project of the Bird’s Head under direction of Wim Stokhof at Leiden University, and Pieter was member of its advisory council.
When that finished and I was facing being without a job, Pieter had just received his Spinoza prize and offered me the opportunity to continue my typological research of Papuan languages as part of his “Lexicon and syntax” project from 2000-2004 in Leiden.
And, later, I could continue my research career on yet other grant projects, now at Radboud University and the Max Planck Institute in Nijmegen.
Just one example must suffice to illustrate my indebtedness: The first footnote of my article “Prefixation of arguments in West Papuan languages” gives recognition to some of Pieter’s roles in my academic career:
The research of this paper has been carried out as part of the Spinoza research program Lexicon and Syntax, under the direction of Pieter Muysken (Radboud University Nijmegen) at Leiden University, and more recently, the NWO programme ‘Breaking the time barrier: Structural traces of the Sahul past’, under direction of Pieter Muysken and Steve Levinson (Max Planck Institute for Psycholinguistcs, Nijmegen).
It is with great gratitude that I remember his unassuming, friendly, open-mindedness, yet thorough professionality and scientific rigor in a wide range of linguistic studies. He will live on in my soul.
Gertjan Postma
Pieter Muysken was een wereldburger. Maar ook in Nederland kwam je hem als gewone taalkundige overal tegen, waar je ook ging. Conferenties, promoties, colleges, vergaderingen, of gewoon bij toeval. Wat mijzelf betreft was dat eerst aan de UvA waar ik een college creolistiek voor promovendi bij hem volgde. Dat daar voornamelijk over politiek werd gesproken vond Pieter best: de creolistiek sijpelde sowieso via die discussies wel door. Een enkele keer hield hij die colleges thuis aan de Oosterparkstraat. Heel bijzonder.
Daarna in Leiden, nadat Pieter de Spinozaprijs had gekregen, die hij aldaar zou uitvoeren. Jammer dat Leiden vergeten was een kamer voor hem te regelen.
Toen Pieter Leiden voor Nijmegen verruilde, en in zijn kielzog Helen de Hoop ook van Leiden naar Nijmegen ging, en in Helens kielzog ikzelf, werd Pieter mijn baas. Ik was altijd van Pieter onder de indruk, want zijn inzicht in de sociologie van het veld was indrukwekkend. Hij zag niet alleen wat iemand presteerde, maar ook, wat iemands potentie was. De lange termijn. Als het geld naar Pieter vloeide, wist je dat het goed en eerlijk verdeeld werd. Een menselijke tegenhanger van NWO. Als hij zag dat iemand in het veld het om wat voor reden moeilijk had, sprong hij bij, bedacht hij iets creatiefs.
Weer terug in Amsterdam, nu bij het Meertens Instituut, zag ik Pieter vaak door de gangen schuifelen (vanwege de Wetenschapscommissie, voor LOT, of waar dan ook voor), maar in die periode was het contact eigenlijk het meest beperkt. Een keer klopte hij op mijn deur bij het Meertens. Zijn enige vraag: “waarom zit je met je deur dicht?”
Ik heb Pieter één keer teleurgesteld. Ik begrijp nog niet wat mij bezielde. Toen ik een praatje op de TIN dag zou houden over het getalsysteem van het Maya en Pieter enthousiast binnenkwam, had ik om onduidelijke gronden iets anders voorbereid. Tamelijk absurd. Het verhaal ligt nog in een la, maar ik kan het helaas niet meer met hem bespreken.
Ik zal hem missen.
Hella Olbertz
Toen ik in 1999 bij Pieter aan de Universiteit Leiden kwam te werken had ik me vrijwel uitsluitend bezig gehouden met Functionele Grammatica en had nog nooit iets gedaan aan sociolinguïstiek of taalcontact. Dankzij de kansen die hij me heeft geboden is het me gelukt om van het eerste tenminste iets te begrijpen en van het tweede ook echt iets te maken. Mijn interesse voor taalcontact werd vooral gewekt door het corpus van het Spaans van sprekers in en nabij Salcedo, een kleine stad in de Ecuadoriaanse Andes, dat Pieter op zijn 27ste heeft opgenomen. Met dit in verschillende opzichten unieke corpus met zeer informele gesprekken en mondelinge vertellingen van traditionele verhalen (nu hier te raaplegen) heeft hij me over de streep getrokken. En dat is iets waar ik hem altijd dankbaar voor zal zijn en blijven.
Hilda de Windt Ayoubi
De poëtische vertaalwereld van Pieter
Iemand zei ooit tegen mij, maar Pieter is toch geen dichter?
Dat is volgens de definitie van dichter, iemand die gedichten schrijft of poëtische kunst voortbrengt inderdaad waar. Hij is een linguïst en geen dichter. Maar zeker is dat wetenschap en dichtkunst dicht bij elkaar kunnen staan. In het geval van Pieter, in het bijzonder voor wat betreft zijn vertalingen van mijn gedichten denk ik dat hij zo taalgevoelig en zo’n grote taalexpert was, dat hij de oorspronkelijke taal Papiamentu poëtisch kon omtoveren in de tweede taal zijnde het Nederlands. Het feit dat hij zich ook goed kon inleven in de cultuur, waarden en normen van de oorspronkelijke taal, maakte dat de echo van onze eilanden door zijn vertalingen weerklonk, alsof een vleugje tropische wind door deze blies. Elke keer wanneer ik een vertaling van hem las, raakte het me diep. Een treffend woord, een uitdrukking die hij gebruikte, de volgorde van woorden, en nog meer maakten een groot verschil uit.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik hem op zekere dag spontaan de volgende vraag stelde: ‘Pieter, schrijft u soms ook gedichten?’, waarop hij vol humor antwoordde: ‘Ik schrijf ze niet, ik vertaal ze alleen.’
Terwijl ik deze dagen voor de In Herinnering die Neerlandistiek voor Pieter verzorgt, op zoek naar het gedicht “E barku di Bida”, met Pieters vertaling in het Nederlands “Het Boekenschip’, mijn vroegere e-mails aan Pieter doorloop, kom ik andere mails tegen. Zo merk Ik dat er over de vertaling van “E Barku di Buki”, het gedicht dat door Neerlandistiek wordt opgenomen, een paar e-mails zijn uitgewisseld tussen Pieter en mij. In de laatste mail hierover vraagt hij mij op zijn eigen bescheiden manier: ‘Is de vertaling zo akkoord?’
Mijn eerste ontmoeting met Pieter en zijn vertalingen van enkele van mijn gedichten.
In 2009 vraagt Frank Martinus Arion, mijn collega en hoogleraar, mij of ik een zekere Professor Pieter Muysken in Nijmegen kan mailen. Frank wil voor het aannemen van zijn professoraat aan de UoC graag Pieters boeken over de inheemse talen in Bolivia inzien. Ik ga op zoek naar Pieters werk – e-mailadres en stuur hem een korte e-mail over Franks verzoek. Binnen een paar minuten beantwoordt Pieter mijn e-mail. ‘Het boek is op dit moment alleen bij de uitgever in Bolivia te bestellen. Ik zal in ieder geval proberen de introductie naar Frank te sturen.’ Hierna volgt een dank-e-mail van mij en een antwoord van hem. Na deze korte e-mailuitwisseling volgt er een mailstilte van vijf jaar. Het is pas in 2014, na de publicatie van mijn eerste boek E Profeta, een vertaling in het Papiamentu van The Prophet, van de schrijver Kahlil Gibran dat ik weer aan hem denk. Ik stuur hem een bericht over de publicatie. waarop hij mij feliciteert. Korte tijd later stuur ik hem het gedicht “Lenga di Mama” (Moedertaal) toe dat ik voor de Internationale Moedertaaldag (21 februari, 2014) heb geschreven.
Hij antwoordt weer met de snelheid van het licht: ‘Ik ben op de luchthaven van Kaapstad, op het punt om de vlucht van Kaapstad naar Nederland te nemen.’ Dan volgt een vraag die mij verbaast: ‘Vind je het goed dat ik dit gedicht in het Nederlands vertaal?’ Een historisch moment, hij legt niet alleen de driehoek van de slavenhandel, Europa, Afrika, Amerika af, maar ook de driehoek die ligt aan de vorming van veel Creoolse talen, in het bijzonder het Papiamentu.
Zodra hij op Schiphol aankomt stuurt hij mij de vertaling toe.’ Ik had geen woordenboek bij me,’ verontschuldigt hij zich. Ik ben blij verrast met de prachtige vertaling. Een accentteken had hij niet gezien en daardoor het woord anders gelezen en vertaald.
Na dit historisch moment stuur ik hem regelmatig taal gerelateerde gedichten toe. In Januari 2016 stuur ik hem het gedicht “Papiamentu pa Semper”. Ook dit gedicht wordt door Pieter vertaald. Het is weer een periode van veel discussies over wel of geen moedertaal in het onderwijs. De krant Amigoe publiceert het oorspronkelijk Papiamentu-gedicht naast een artikel waarin iemand uit het onderwijsveld, heel bezorgd om de matige school en universiteitsresultaten, pleit om het Papiamentu in het onderwijs af te schaffen en de vrijgemaakte uren te besteden aan het leren van andere vreemde talen.
De e-mailcorrespondentie resulteert in een tweetalige taalgerelateerde dichtbundel, Geef me je Taal. Dat ik je beter versta/Duna mi bo Idioma pa mi por komprondé bo mihó (In de Knipscheer 2019), opgedragen aan Pieter Muysken en Frank Martinus Arion die ik ook tot zijn overlijden in 2015, taalgedichten toestuurde.
Het mooie van dit alles is dat Pieter in persoon aanwezig was bij de presentatie van dit boek bij Podium Mozaiek, in Amsterdam. Wanneer ik hem het boek overhandig, verrast Pieter iedereen weer met zijn korte humoristische toespraak :’Toen ik tijdens onze studiejaren Frank ontmoette was ik zo ‘klein’ en hij zo ‘groot,’ waarmee hij refereerde naar het feit dat Frank toen al veel had gedaan. Pieter had weer bescheiden de lof naar Frank ‘geschoven’.
In verschillende van mijn taalgedichten, en hier en daar ook, in thema verwante gedichten schemert Pieters echo van een lezing, een interview, een artikel of een gedachte door…
Pieter kon je opeens verrassen met een nieuw innovatief projectvoorstel. Dat gebeurde ook twee en een half jaar geleden toen hij met een voorstel kwam voor een project waarmee wij beiden tot een paar weken voor zijn overlijden bezig waren te voltooien. Pieter kan er op rekenen dat ik het project ook mede namens hem als coauteur en gids zal afronden….
Oorspronkelijk
WERELDVREDE
Voor Frank Martinus Arion en Pieter Muysken
Degene die de taal en cultuur
Hilda de Windt Ayoubi
der minderheden helpt conserveren
helpt tevens bij de herleving van de wereldvrede
Zo verschenen in Geef me je taal. Dat ik je beter versta/Duna mi bo idioma pa mi por komprondé bo mihó (In de Knipscheer, 2019)
E BARKU DI BUKI
Dia mi muri
dera mi huntu ku buki
esnan ku mas mi a stima
durante mi breve estadia
riba nos planeta teraDia mi muri
dera mi huntu ku hopi buki
vários den mi idioma materno
algun sigur den lenga ekstranhero
pa asina mi mente ekspandé
mi sigui kreseDia mi muri
dera mi huntu ku hopi buki
pasobra ta e palabra oral
ku di mi mama mi a siña
den e buki a solidifikáTema òf tópikonan
no tantu ta importá
basta nan ta diversifiká
basta nan ta destiná
pa mehorá humanidat
bida, filosofia, ekologia,
edukashon i Amor
i hopi otro kos en nog veel meerDia mi muri
no lubidá sí di
dera mi huntu ku hopi buki
pasobra ta den barku di buki
den literatura en buska di aventura
den otro religion, kustumber i kultura
biahando rònt mundu di skina pa skina
tantu mi por a siña!Dia mi muri
dera mi huntu ku vários buki
mas ke aya riba nan no konosé
nada di biblioteka ni libreria
maske aya riba ta E Palabra
ku otro nan sa papia…Pero por si akaso aya riba
Hilda de Windt Ayoubi – 6 di aprel di 2014
ta eksistí kualkier duda
nos lo por konsultá
e buki di literatura!
Dia internashonal di buki
23 di aprel di 2014
Ta ora mi a bisa mi sernan kerí den chansa,
ku ora mi muri: “dera mi antó ku buki!”,
a yega e inspirashon akí.
Esaki ta e tradukshon original di Pieter. Den e buki Geef me je taal… /Duna mi bo Idioma… tin un par di kambio chikitu i mester a laga un par di verso kai pa falta di espasio. Djis un ratu pasá mi a realisá ku mi a skirbi e poema aki shete aña pasá, 6 di aprel, e dia ku Pieter a bai sosegá.
HET BOEKENSCHIP
De dag dat ik sterf
begraaf me dan met boeken
de boeken die ik het mooist vond
tijdens mijn korte verblijf
op onze planeet aardeDe dag dat ik sterf
begraaf me dan met veel boeken
een aantal in mijn moedertaal
andere zeker in een vreemde taal
zodat mijn geest kan uitdijen
en ik kan blijven groeienDe dag dat ik sterf
begraaf me dan met veel boeken
want de woorden uit haar mond
die mijn moeder me heeft geleerd
die zijn in de boeken gestoldHet thema of het onderwerp
dat maakt niet zoveel uit
het volstaat dat ze variëren
het volstaat dat ze bestemd zijn
om de mensheid te verbeteren
leven, filosofie, ecologie
onderwijs en Liefde
en nog veel meerDe dag dat ik sterf
vergeet dan zeker niet
me te begraven met veel boeken
want het is in het boekenschip
in literatuur op zoek naar avontuur
in godsdienst, gewoontes en cultuur
de wereld rond reizend van plek naar plek
dat ik zoveel heb ik kunnen leren!De dag dat ik sterf
begraaf mij dan met verschillende boeken
al kennen ze daarboven
geen bibliotheek of boekhandel
al is het daarboven Het Woord
dat ze met elkaar plegen te spreken…Maar als er misschien daarboven
Vertaling: Pieter Muysken
ergens enige twijfel over bestaat
zullen we de literatuurgeschriften
kunnen raadplegen!
Wereldboekendag
23 april 2014
Toen ik grapte met mijn geliefden
als ik sterf: begraaf me dan met boeken,
toen kwam de inspiratie hiervoor.
Dit is de originele vertaling van Pieter.
In het boek, Geef me je taal… Duna mi bo Idioma… zijn er een paar kleine veranderingen aangebracht, en zijn er ook een paar versregels niet opgenomen, dit in verband met ruimte.
Ik besefte net dat dit gedicht 7 jaar geleden, op 6 april, is geschreven. De sterfdag van Pieter Muysken.
Amor i idioma sa kontagiá
Manera amor sa kontagiá
pone e otro persona stimaAsina tambe idioma sa kontagiá
pone e otro idioma su gramátika
i vokabulario transformáTin biaha asta
Hilda de Windt Ayoubi
pone e otro idioma
kanta muchu mas
Kòrsou, 21 di ougùstùs di 2014
Kontakto di idioma: un tema ku Pieter a investigá mashá tantu.
Pieter a gusta e poema kòrtiku aki.
Liefde bestuift
Zoals liefde kan bestuiven
kan maken dat de ander
ook begint te beminnenZo ook kan taal bestuiven
maken dat de andere taal
haar woordenschat en spraak
verandertMaken dat de zang
Hilda de Windt Ayoubi
van de andere taal
soms zelfs veel mooier
klinken gaat
Curaçao, 21 augustus 2014
Taalcontact: een thema waar Pieter veel onderzoek naar heeft gedaan. Pieter vond dit kort gedicht mooi.
Nog een kort in memoriam van Hilda de Windt Ayoubi
Isabelle Leglise
“What Pieter Muysken meant for us”
On a personal tone, here is a picture with Pieter from my Habilitation, Paris December 2013. He was the only man I choose to be part of the jury. This meant something! Not only because he was a scientific interlocutor of great value, but also because I felt confident power relations wouldn’t interfere with scientific discussion.
It is a great loss for us all, as a linguist and as a friend. I am so sad we won’t be able to exchange different views anymore, or drink some wine together. His generosity and his smile will always stay with me.
Jacomine Nortier
Als ik denk aan Pieter flitsen er duizend herinneringen door me heen. Ik wil een paar van deze flitsen hier delen, in willekeurige volgorde.
Hij was mijn promotor, ik zijn eerste promovenda, in 1989. Ik moest leren dat hij de meest belangrijke aanwijzingen en opmerkingen maakte op onverwachte plaatsen en momenten, zoals in de lift van het Bungehuis of achterop een envelop gekrabbeld. Zinnetjes die hij schijnbaar achteloos even snel opschreef zouden later de kern van artikelen of onderzoeksaanvragen blijken te zijn. Ik was altijd bang dat hij mij overschatte. Mijn belangrijkste gedachte in de periode dat ik aan mijn proefschrift werkte was: als Pieter maar niet ontdekt hoe dom ik eigenlijk ben, hou de schijn hoog!
Toen ik in 1984 zei dat ik (nog geen kinderen) vier i.p.v. vijf dagen wilde werken snapte hij daar niets van. Ja maar wat doe je dan die vijfde dag?
Ruim een jaar geleden gingen we samen naar een uitvoering van Mozarts Requiem in de Janskerk in Utrecht. Het was mooi maar we kregen allebei de slappe lach van het theatrale dirigeren van Pieter Jan Leusink. Een andere muziekuitvoering (een opera) waarbij we veel plezier hadden was in 2000 in het Hongaarse Szeged waar we met een groep Nederlandse taalkundigen op uitnodiging van Hongaarse collega’s waren. De zangers waren net als het publiek enorm chique uitgedost. Pieter niet. Maar we waren geen van allen voorbereid op operabezoek. Het was een vrolijke avond. Ook het applaus waarbij iedereen ritmisch in de maat klapte in plaats van allemaal door elkaar als bij ons werkte op onze toch al geprikkelde lachspieren.
Mijn moeder gaf scheikunde en had Pieter als leerling. Het verhaal gaat dat hij alles haalde zonder ooit huiswerk te maken. Onze ouders waren bevriend en zus Agaath kwam regelmatig bij ons thuis na school. Ze had twee veel oudere broers, waarvan er één ergens in Zuid-Amerika zwierf. Groot was mijn verbazing toen hij ineens ‘opdook’ als wetenschappelijk medewerker bij ATW toen ik daar in 1980 ging studeren.
Als ik lezingen organiseerde of meemaakte waren de sprekers vereerd als Pieter erbij was. Ik waarschuwde vooraf dat hij wel eens in slaap kon vallen maar dat dat alleen maar betekende dat hij zich dan niet ergerde (zo had hij mij ooit uitgelegd). Hij hoorde alles.
De jaarlijkse ATW weekends waaraan Pieter net als ik vanaf 1984 deelnam waren een bijzondere traditie. Er waren van die gewoontes, zoals de erwtensoep van de veel te vroeg overleden Simon Dik, en de wentelteefjes van Pieter op zondagochtend. Anderen zullen daar ongetwijfeld ook over schrijven.
Achteloos zat hij op zijn Pieters met één vinger stukjes hagelslag op te peuteren en te eten. Tot hij er achter kwam dat het geen hagelslag maar muizenkeutels waren.
Midden jaren tachtig verscheen hij ineens in een tuinbroek en met een donkere baard. Het heeft niet lang geduurd (die baard). Hij zal wel commentaar hebben gekregen.
Hij vertelde dat hij ooit in de VS aanwezig was bij een concert van Janis Joplin en om een of andere reden onder het podium terechtkwam en daar het hele concert moest blijven zitten, half opgevouwen. Ik ben benieuwd of iemand het verhaal beter kent en me kan vertellen hoe het echt zat.
Ach dierbare Pieter. Hoewel ik hem soms jaren niet zag was hij een deel van mijn leven, heeft hij me gevormd. Wat zal ik hem missen.
Jan de Jong
Motoriek en mimiek. Toen ik college had van Pieter – zo’n 40 jaar geleden – had ik niet onmiddellijk door hoe briljant hij was. De gedachten die hij met ons deelde gingen soms schuil achter zijn uitbundige gebaren (en de vrees dat hij met stoel en al achterover zou vallen, al wiebelend). Dat leidde af. Zijn motoriek werd gespiegeld in mijn onrust – it takes two. Achteraf viel wat ik van hem leerde alsnog op zijn plek en was ik onder de indruk. Veel later was Pieter een poos lang een collega (hij vroeg me voor een vervanging bij wat voor mij nog steeds ATW heet) en nog later werkte hij elders en troffen we elkaar slechts incidenteel. Ik heb altijd zo van die ideaalbeelden gehad van de wetenschapper en daarbij hoort voor mij breedte: een vermogen om buiten de grenzen van het eigen vakgebied te treden en zo de horizon (ook die van jou) te verbreden. Bij Pieter had je altijd dat vanzelfsprekende besef van ‘there’s more where that’s coming from’. Rijkdom. Ik zag laatst een filmpje waar Pieter in gesprek is en toen kwam iets anders (terug) in beeld: mimiek. De ogen die heen en weer gingen door het publiek, de wisselingen tussen ernst en plezier (nieuwsgierigheid, de ogen lichten op). Dat plezier heb ik altijd bij hem ervaren. Als ik hem weer eens trof (te weinig) werd ik altijd opgebeurd – zijn belangstelling voor je, hoe fijn het was met hem te praten.
Er is een mooi gedicht van Philip Larkin, ‘Home is so sad’. Het beschrijft een huis dat achterblijft na de dood. De dingen die bij elkaar worden gehouden door de bewoner raken los, missen hun verband. Een dergelijk beeld vind je ook in de laatste roman van Rob van Essen, waar hij het huis van de overleden moeder beschrijft. Er is iets moois aan een wetenschappelijk oeuvre, zoals dat van Pieter: er is iets wat zijn gedachten ‘bij elkaar houdt’ – door wat erin verteld wordt en hoe het wordt verteld. Dat staat als een huis.
Jan Renkema
Pieter en ik zaten ieder in een heel andere uithoek van de taalwetenschap. Dus we kwamen elkaar niet zoveel tegen. Maar ik bewonderde hem enorm. Wat hij niet allemaal deed aan taalvergelijking! En ik maar blijven binnen het Nederlands. Ik heb aan het begin van onze carrières vaak gedacht wat hij zou vinden van mijn taalactiviteiten aan het Binnenhof, dat zoiets toch geen wetenschap kon zijn. En later met al dat ‘gedoe over discourse’, terwijl hij toch veel meer in het centrum van de taalkunde zat – voor mijn gevoel dan.
Maar als ik hem tegenkwam, was hij een en al beminnelijkheid. Zelden ben ik iemand tegengekomen die zo vriendelijk en zo heerlijk ongedwongen was. Nee, en het was geen beleefdheid, het was echt. En hij vond ook dat er in het grote gebouw van de taalwetenschap zo veel mogelijke verschillende benaderingen nodig waren.
Dank je Pieter! Ik hoop dat jouw geestkracht nog lang mag blijven inspireren.
Janine Berns
Een laatste online groet aan Pieter. Ik heb hem mogen meemaken als inspirerende docent en altijd geïnteresseerde en meedenkende collega. Ik zal zijn wijsheid, zijn nuchterheid en zijn brede glimlach missen. Als ik terugdenk aan Pieter zal dat voor altijd met veel respect en dankbaarheid zijn, en dan zie ik de man met zijn karakteristieke loopje voor me, die me al van meters afstand toezwaaide. Rust zacht, Pieter.
Jasone Cenoz
It is really a shock! I admired Pieter so much! He was an outstanding linguist and a great person. Tengo muy buenas memorias de cuando hablabamos de bilingüismo en congresos y reuniones. Izan zarenagatik, erakutsi duzunagatik, ez zaitugu ahaztuko!
Jeanine Treffers-Daller
Ik had het grote geluk bij Pieter te mogen promoveren. Er zijn zoveel herinneringen: kleine aanmoedigingen als het even niet helemaal lukte met mijn studie, constructieve commentaren op wat ik geschreven had en goede adviezen over hoe ik zou kunnen reageren op kritiek van anderen. Ook na mijn promotie heeft Pieter me geholpen de volgende stappen op weg naar een baan in academia te zetten. De uitnodiging om op het NIAS te komen werken in 1996, waar ook Carol Pfaff, François Grosjean, Juergen Meisel, Peter Bakker en Jacomine Nortier bij waren, heeft het me mogelijk gemaakt na mijn werk in Turkije aansluiting te vinden bij de academische wereld in Engeland, waar ik uiteindelijk ruim 24 jaar gewerkt heb.
Ik ben dankbaar dat zovelen van Pieters collega’s en voormalige studenten aanwezig konden zijn bij het Language Contact Symposium bij de KNAW in december 2019, en dat er zo’n mooie bundel met bijdragen van collega’s verschenen is, dankzij het harde werk van Norval, Enoch en Tonjes. Een prachtig eerbetoon. Maar Pieter wilde eigenlijk niets horen van loftuitingen aan zijn adres. Hij vond het maar belachelijk als iemand zei: “Pieter, je bent zo geweldig!” want “Mensen hebben hun carrière aan zichzelf te danken.” Ten dele is dat natuurlijk waar. Maar zonder Pieters steun zou dat veel moeilijker zijn geweest. De beste manier om hem te eren, is zijn werk voort te zetten, in de spirit van bescheidenheid die hem karakteriseert, door het bemoedigen van de nieuwe generatie onderzoekers en het ondersteunen van wie het nodig heeft. Pieter gaf daarbij weer het voorbeeld: in Weesp gaf hij les aan vluchtelingen en had daar een taalcafé opgezet. Laten we daarom allemaal ter herinnering aan Pieter iets positiefs doen: iets geven aan de UAF, die organisaties die vluchtelingen-studenten in Nederland ondersteunt. Dat kan via Geef.nl.
. Moge Pieter in vrede rusten.
Jetske Klatter-Folmer
John Singler
Five memories of Pieter Muysken
Pieter, perpetually boyish: When I saw Pieter in December, 2019, at the conference organized in his honor, it had been ten years since I had last seen him. Even in retirement, Pieter was as boyish as ever—his face, his grin, his enthusiasm, his curiosity.
1994r: Pieter was the most prodigious scholar I have ever known. If you look at his complete curriculum vitae, you will discover that his 1994 publications stretch from 1994a to 1994r–eighteen publications in a single year.
“Just a language:” More striking even than the quantity of Pieter’s works—or the range of topics he commanded—is the depth and quality of his scholarship. A key component of that is the clarity of his writing. At the end of the 1988 debate with Derek Bickerton arranged by Fritz Newmeyer, Pieter wrote: “The very notion of a ‘creole’ language from the linguistic point of view tends to disappear if one looks closely; what we have is just a language.” No effort to establish creoles as being innately different from other languages has ever succeeded, neither Bickerton’s nor anyone after him. In the abstract for our contribution to the festschrift for Pieter, Silvia Kouwenberg and I begin with that 1988 quote from him, and in the final words of our chapter we hearken back to it.
From Malevich to the Catharijneconvent in Utrecht: Whenever I went to Amsterdam, Pieter was ready with a list of art exhibits for me. On the first trip, the high point was a comprehensive exhibit of Kasper Malevich’s works at the Stedelijk. On my last trip, he was enthusiastic about the Rembrandt-Velázquez exhibit at the Rijksmuseum, but he also directed me to the Catharijneconvent in Utrecht for an exhibit of “North and South: European masterpieces reunited,” featuring twelfth-to-fourteenth century works from Catalonia and Norway. He always knew where the most remarkable exhibits were to be found.
Pieter in the gutter: In 2007 Evershed Amuzu of the University of Ghana and I put together a conference at the U of G, sponsored by NYU, on “Codeswitching and West Africa: Theory and its implications.” We invited Pieter, Melissa Moyer (Universitat Autònoma de Barcelona), and Peter Auer (University of Freiburg) as the experts from the North. Pieter gave the keynote on “Experimental methods in code-switching research: why and how.” The work of the three of them on codeswitching had largely focused on immigrant populations in Europe. The chance to see codeswitching in a different context excited them, and their contribution proved vital to the success of the event. At the end of the two-day conference, everyone was ebullient. The organizers and those who had come from abroad walked back to the Linguistics Department of the University of Ghana and posed for a picture in front of the banner that had been used to advertise the conference. So that all the people present could get into the picture while keeping the banner visible, Pieter promptly plopped down into the gutter that ran in front of the banner. Perhaps to be a good host, Komlan Essizewa joined him. Here are two photos—one of the group and the other of the guttersitters by themselves. From left to right: me, and behind me Evershed Amuzu, Francesca Guerini (U of Bologna), Komlan Essizewa (U of Lomé), Pieter, Melissa Moyer, Rachel Flamenbaum, and Peter Auer. Pieter told me later that Francesca set him straight subsequently, making very clear to him that in Ghana professors did not sit on the ground, certainly not in gutters. She was right of course, but it was reflective of Pieter’s modesty and unassuming character that he had done so in the first place.
Like everyone else who had the good fortune to know Pieter, I have many happy memories—of Pieter dancing in a Ghanaian church service, of Pieter teaching at the inaugural African Linguistics School in Ghana in 2009, of working with Pieter on the Creole Language Library, and many more. His energy, his curiosity, his intelligence, and his goodness enriched us all.
Joop Veld
Pieter was mijn promotor in de tijd dat ik als assistent in opleiding werkte aan de Universiteit van Amsterdam. Ik heb dat als een groot voorrecht ervaren. Ik heb veel van hem geleerd en Pieter heeft veel voor mij betekend, ook persoonlijk. Daarvoor ben ik hem heel erg dankbaar. Ook na mijn promotie hebben wij zo nu en dan contact gehad en elkaar gesproken. Dat was altijd even hartelijk en met oprechte belangstelling. Pieters grote deskundigheid als taalkundige, maar ook zijn oprechte betrokkenheid en empathie zullen mij altijd bijblijven. Zijn overlijden laat een leegte achter.
Jorrig Vogels
Pieter was een van mijn favoriete docenten toen ik Taalwetenschap studeerde in Nijmegen: een zachtaardige man die inspirerend kon vertellen over taalcontact en taalverscheidenheid. Als student-assistent heb ik voor hem een keer een Franstalig proefschrift over de taalsituatie in Abidjan, Ivoorkust geredigeerd, aangeleverd op cd-rom. Helaas waren de fonetische lettertypes die nodig waren om de vele voorbeelden correct weer te geven niet bijgevoegd, en ook alle tabellen en schema’s waren hopeloos verschoven, waardoor ik het project niet op tijd heb kunnen afronden. Pieter reageerde begripvol.
Later heb ik Pieter geïnterviewd voor het toenmalige blad van de Nijmeegse studentenkerk, Proviand, over het verdwijnen van taaldiversiteit overal ter wereld. Uit zijn antwoorden bleek dat hij zich daar veel zorgen over maakte: “Talen zijn niet alleen middelen van communicatie, maar het zijn ook collectieve kunstwerken, allemaal met eigen kenmerken. Het zijn eigenlijk een soort onzichtbare en kwetsbare kathedralen”, zei hij. Tegelijkertijd realiseerde hij zich ook dat we maar weinig kunnen doen om talen van de ondergang te redden, omdat het voortbestaan van een taal zoveel afhangt van de leefomstandigheden van de sprekers.
Afgelopen herfst kwam ik opnieuw met Pieter in contact, toen ik hem namens de AVT uitnodigde om plaats te nemen in de jury van de dissertatieprijs 2020. Hij zei meteen ja. Mede dankzij zijn deskundig oordeel hebben we tijdens de Grote Taaldag eind januari weer een mooie winnaar kunnen uitroepen. Pieter zelf moest het die dag helaas laten afweten wegens ziekte. Wie had kunnen vermoeden dat het zo snel daarna zo verdrietig zou aflopen? Bedankt Pieter, voor je inspiratie en de fijne persoon die je was!
Jürgen Meisel
It am deeply saddened by Pieter’s death. I have known him for more than 40 years. If I remember correctly, we first met at the 1979 creole conference on the Virgin Islands. Fortunately, the European-North American workshop on L2 acquisition, which Roger Andersen and I convened in 1981 (Lake Arrowhead, California) and in 1982 (Göhrde, Germany), offered a better opportunity to get to know the scholar and the man. The idea was to bring together researchers for one week and again for one week, a year later, hoping for collaboration between the two meetings. Roger chose the 15 North-American participants, and I invited 15 L2 researchers working in Europe. The undoubtedly best known outcome of this workshop is the seminal and, in my opinion, still highly relevant Clahsen & Muysken (1986) paper. I also have vivid memories of the social highlights of these two weeks, especially of an evening at Lake Arrowhead, Pieter dancing with untiring energy to Latin American music from an audio-cassette that Colette Noyau had brought and which we played all night because it was the only one available.
In 1995/96, Pieter organized a theme group on bilingualism at the NIAS in Wassenaar, and I had the pleasure and honour of being part of this group. In March 1996, François Grosjean gave a talk at the NIAS, and at this occasion he suggested to Pieter and me the launch of a journal dedicated entirely to research on bilingualism. Bilingualism: Language and Cognition appeared in 1998 with Pieter serving as one of the editors of this journal during its crucial early years.
I know of no other linguist who excels in as many areas of linguistic research as Pieter did. Moreover, he was one of the few scholars respected in all theoretical camps. Finally, like so many of you, I very much liked him for his personal qualities. Pieter was a good man. He will be deeply missed.
Kees Hoekstra
Het Bungehuis werd grondig aangepakt, het zal beginjaren 80 zijn geweest. Iedereen was in rep en roer: waar is mijn bureau, waar zijn mijn boeken, waar is álles? Pieter liep ontspannen rond. “Mijn hoofd is mijn werkplek.”
Kofi Yakpo
Pictures Pieter’s birthday party in Amsterdam in 2010
Mentor, academic role model and friend. Pieter was all of this to us and yet more. I recall lively gatherings in his flat in Amsterdam with cocoa and cake for the kids, birthday parties enlivened by his anecdotes, essential advice imparted in passing before his office door, always open for us. His spirit, wisdom and humanity will live on.
Leonie Cornips
Pieter en de mijnen
Ik leerde Pieter kennen tijdens mijn AiO sollicitatiegesprek ergens eind 1988. Jan Stroop die het gesprek leidde, kende ik al goed als docent maar wie was toch die bijzonder beminnelijke meneer die me gerustgestelde, me toelachte en zo benieuwd was naar Heerlen. Pas veel later vernam ik dat Pieter in Heerlen naar de middelbare school is geweest (hij speelde als kind op de spoorlijn bij Brunssum) maar zijn Nederlands was zo anders dan dat van mij. De mijnen zijn een rode draad: niet alleen adviseerde Pieter me bij de afronding van mijn proefschrift om contact op te nemen met Vincent de Rooij omdat hij ook promoveerde op taal in de mijnen (en dat sindsdien gezamenlijk onderzoek opleverde) maar ook stelde hij me gerust als ik weer eens hoorde dat dat Heerlens Nederlands gewoon fout Nederlands was. Het bijzondere nadeel, zo vertelde hij me, was dat iedereen er vanzelfsprekend ervan uitging dat het Heerlens Nederlands vanuit het Nederlands te begrijpen moest zijn. Dat hij dit uitlegde vanuit het perspectief van Media Lengua vond ik eervol.
Pieter, ik weet eigenlijk niet of je het beseft hebt hoe zeer je me als onderzoeker gevormd hebt. Je hebt tijdens mijn proefschriftperiode twee dringende adviezen gegeven die ik sindsdien altijd toegepast heb. In de tijd dat ik veel gebruik maakte van generatieve zienswijzen ‘Zorg dat je altijd in begrijpelijke taal publiceert want het theoretisch jargon is na vijf jaar onleesbaar’ en ‘Zorg dat je verder kijkt dan je discipline, werk interdisciplinair’.
Ik weet ook niet of je beseft hebt dat mijn plezier in de Taalwetenschap pas ontstond toen ik bij jou als promovenda colleges ging volgen, wat een plezier, wat een vreugde, hoe inspirerend, je bevlogenheid. Ik weet niet of je wel geweten hebt hoe zeer je hebt laten zien dat autoriteit in de academische wereld niet van ‘boven af’ afgedwongen hoeft te worden zoals velen doen maar dat autoriteit vanzelfsprekend kan ontstaan omdat jij als persoon en academicus gewoon zo geniaal, relatie leggend en sprankelend was. Je hebt me ook ervan doordrongen dat taal nooit losgekoppeld mag worden van de sprekers ervan en dat een taalkundige iets terug behoort te doen voor die sprekers. Niet dat je me dat ooit vertelde maar je handelde er dag en nacht naar.
Oh ja, en ondertussen adviseerde je de KNAW ook met Willem Frijhoff eind jaren ’90 om het P.J. Meertens Instituut (mijn werkgever) na een woelige periode te continueren.
Ook al spraken we elkaar door de jaren nauwelijks, voor mij was je als een grote diepgewortelde boom die er altijd vanzelfsprekend was. Het was inspirerend om uiteindelijk samen het symposium ‘Taal in de Mijnen’ in 2016 aan de Universiteit Maastricht (in Limburg!) te organiseren en daarover samen een thematisch tijdschrift te redigeren. En hoe trots was ik dat je in de promotiecommissie zat van ‘mijn’ eigen PhD Nantke Pecht over …jawel mijnwerkerstaal in het Belgische Eisden. Eind januari vertelde je nog met pretogen dat je het hele mijnwerkersgebied in de Kempen kende dankzij de lange fietstochten in je jeugd vanaf Geleen-Lindeheuvel.
Pieter, dank voor het voorrecht dat ik je promovenda mocht zijn, dat ik je heb mogen leren kennen en dat je me gegidst hebt in de academische wereld.
De vanzelfsprekende boom die je was is weg, het is kaal, de innovatieve en overbruggende taalwetenschap ontheemd. Wat zal ik je missen Pieter.
Larry Martin
I was a friend of Pieter’s since we met in 1968 as freshmen at Yale University. That 18-year-old Pieter was the same as the Prof. Muysken that dozens — hundreds? — of his fellow linguists knew: brilliant, focused, super-energetic, friendly, and, most of all, kind. But he was also young. Here was a kid not from Holland, but from outer space: right in your face with an almost demonic smile, forcing you to be more than you were: smarter, more fun, more serious about life. (This was the 1960’s, with the Vietnam War raging and drugs all around, so we were already at our limit.) For me, a rather ordinary American kid, Pieter was the constant fizz, energizing everything, but also the kind soul who let you know that it would somehow work out.
During the decades that followed, we saw each other in Amsterdam, New York, his falling-down farmhouse in a village (Machabert) in the Auvergne in France, and I don’t know where else. Through the years, each of us had two partners/spouses and two kids. I can’t say I remember what we talked about (it certainly wasn’t linguistics), but can tell you that he was always engaged. Just last year, when I confided that I was writing my first-ever book, Pieter became my #1 fan and #1 brotherly critic, helping me find the way to something better than I’d have written without him. It’s funny to realize that once again, long after we were 18 year-olds, he and I were buddies, with him (once again) a caring and inspiring soul.
Liliana Sanchez
As so many others, I read Pieter’s work as a graduate student. I had started studying Quechua in Peru as an undergraduate and as a graduate student I read Pieter’s work avidly, always finding illumination and an amazing level of clarity, but I didn’t imagine I would meet him. When I did, I was in awe at what a nice person he was. He was generous with his time and his ideas. His love for the Andes was enormous and his dedication to working on minoritized languages in contact situations was a great source of inspiration for so many of us. Throughout time, I saw him at conferences. I was very fortunate to have extended conversations with him and share time in places as varied as New Brunswick, Amsterdam, Austin, and Leiden. He was patient, supportive and an amazing mentor in ways that ranged from providing abundant and very helpful comments to a manuscript to undertaking the task of trying to teach a very clumsy person like me how to do kayaking. Pieter will always be present in all of us whose lives he touched. Tupananchikkama tayta Pieter.
Margaret Deuchar
I’m based in the UK rather than in the Netherlands, and was very much sustained in my research by Pieter’s example and friendly collaboration.
He was instrumental in the setting up of the Bangor Bilingualism Centre in 2007, and an active participant in an informal network of colleagues in Europe working on bilingualism.
Margarita Jara
The contribution of Dr. Pieter Muysken to the studies of Andean languages and languages in contact is precious. All of us who know his work have learned very much from him, and we are deeply grateful. I will always remember him as a bright, inspiring, and generous person.
Margot van den Berg
Het belang van Pieter Muysken (11 april 1950 – 6 april 2021)
In de dichtbundel ‘Geef me je taal/Duna mi bo idioma/Dat ik je beter versta/Pa mi por komprondé bo mihó’ van Hilda de Windt Ayoubi staan de dichtregels ‘Niet alleen linguïstisch maar evenzeer humanistisch”. Het zijn geleende woorden, maar ontlening is één van de taalcontactprocessen waar hij over geschreven heeft. En Hilda heeft het boek aan Pieter Muysken en Frank Martinus Arion opgedragen. Dus zo heel erg is het misschien niet om ze hier te vermelden. Kernachtiger dan dit kan ik het belang van Pieter nu niet samenvatten.
Pieter stond aan het begin van mijn wetenschappelijke loopbaan, evenals Jacques Arends en Norval Smith. Zonder Pieter’s vertrouwen en vindingrijkheid had ik nooit kunnen beginnen aan het promotieonderzoek dat uiteindelijk uitmondde in het proefschrift ‘A grammar of Early Sranan’, dat ik hoogzwanger van mijn tweede kind op 22 mei 2007 verdedigde. Ik ben heel trots en dankbaar dat ik daarna nog op verschillende projecten met hem heb mogen samenwerken, waaronder de promotieprojecten van Robbert van Sluijs (Virgins Islands Dutch Creole), Robert Borges (taalverandering en taalbehoud in Suriname) en Solace Yankson (taalcontact in Ghana). Ook toen heb ik veel van hem geleerd.
Een van de meest indrukwekkende momenten met Pieter was tijdens de workshop ‘From Alada to Paramaribo 1651 to 1750: What happened to the language?’ op het NIAS te Wassenaar in april 2003. Ik was toen twee jaar bezig als promovenda. Er waren te weinig slaapplaatsen op het NIAS, de groep was te groot, en ik verbleef in een hotel in het aangrenzende duingebied. Na een volle dag met lezingen en andere activiteiten was het niet direct duidelijk hoe ik in het hotel zou geraken. Pieter mobiliseerde de deelnemers en de hele groep gerenommeerde taalwetenschappers liep mee in het donker door de duinen naar het hotel. Midden in de nacht ging het gezelschap te voet weer terug naar het NIAS.
Dit vuurtje houden we brandend, Pieter, grantangi.
Margreet Dorleijn
In 1998 (? geloof ik) gingen Pieter en ik samen op pad om enquetes af te nemen in het kader van het T-Cult project, in de multiculturele buurt Lombok in Utrecht Om een uur of 2 ’s middags belden we aan bij een oudere dame die blij was met ons bezoek. Zij bleek Bosnische te zijn, gevlucht voor de oorlog een jaar of 5 eerder, een zwakke gezondheid te hebben en heel graag haar verhaal aan ons te willen doen. Ze had suikerziekte maar we dronken met zijn drieën toch de fles mierzoete likeur leeg die zij in huis had. Een uur of drie, vier later stonden Pieter en ik, lichtelijk aangeschoten, weer buiten. Ik was onder de indruk van hoe Pieter, een belangrijk, drukbezet persoon, (hij beantwoordde mails meestal met maximaal 2 woorden) zo geduldig en respectvol de best wel lange verhalen van de Bosnische mevrouw aanhoorde.
Marinel Gerritsen
Pieter ontmoette ik voor het eerst in 1976. Het instituut voor Algemene Taalwetenschap van de UvA was aan het verhuizen van de Voetboogsteeg naar het deftige Bungehuis en Pieter was zo’n beetje de motor van de verhuizing van de bibliotheek. Daar stond hij vrolijk tussen honderden dozen boeken, zei dat het een leuke klus was om de bibliotheek in te richten en dat die klus wel snel geklaard kon worden. Zo was Pieter, snel, opgewekt, optimistisch, en zo heb ik hem altijd gekend.
Sinds 1976 tot nu heb ik vrijwel altijd contact met hem gehad. We zaten samen in werkgemeenschappen, commissies, begeleidingsgroepen. Samen met Pieter begeleidde ik mijn eerste promovendus. Toen heb ik heel, heel veel van hem geleerd, niet alleen over de inhoudelijke en technische aspecten van de begeleiding, maar ook over de psychologische en sociale. Pieter was later mijn steun en toeverlaat op momenten dat ik niet goed begreep hoe de hazen in de academische wereld liepen. Waar hij ter wereld ook was, hij wist me te vinden en maakte me wegwijs, altijd met veel gevoel voor humor, apolitiek en recht door zee. Zijn Leitmotiv was dat iedereen zich fatsoenlijk hoorde te gedragen.
In 2001 werd Pieter collega van mij in Nijmegen. We zagen elkaar wat vaker, bij voorbeeld bij academische plechtigheden, waar ik soms – niet altijd – voorkwam dat hij in slaap viel. Zo gek was dat niet, want Pieter was een ochtendmens en omstreeks 16.00 had hij al een elfurige werkdag achter de rug. Frappant was dat hij tijdens zulke dutjes op de een of andere manier toch hoorde wat de spreker betoogde. Zo schrok hij eens tijdens het applaus wakker en stelde meteen daarna een buitengewoon relevante vraag.
Goede herinneringen heb ik aan onze reizen van de Nijmeegse campus naar huis. Op onze OV-fietsen raceten we dan af van wat wij als Randstedelingen “de berg” noemden, stapten in de trein en kletsten gezellig een uur over van alles en nog wat, waarbij het professionele en privéleven behoorlijk door elkaar liep en we veel lachten. Met Pieter was het altijd gezellig.
Als we elkaar na ons emeritaat tegenkwamen in Nijmegen, stelden we elkaar altijd dezelfde vraag: kom jij met die OV-fiets nog de berg op? De laatste keer riepen we alle twee triomfantelijk: “Lukt nog steeds!”. Waarna we natuurlijk weer vreselijk moesten lachen. Ik zal die berg nooit meer op fietsen zonder aan Pieter te denken.
Marian Klamer
Wat Pieter voor mij betekende
Pieter was heel bijzonder. Een gul mens, zonder verborgen agenda, die met vriendelijkheid en humor het leven tegemoet trad. Als taalkundige was hij briljant in het zien van nieuwe verbanden en het doordenken van ideeen. Altijd iets interessants te vertellen, met grote handgebaren terwijl hij driftig door zijn haren streek en beleefd eindigde met ‘…of eh ja, wat vind jij nou…?’. Een beetje excentriek, op één of andere manier bleef hij altijd jong en kon grinniken om mensen met teveel poeha en pretenties.
Ik had als 27 jarige VU-aio in 1992 zijn boek Mixed Categories gekocht omdat ik voor mijn proefschrift worstelde met de theoretische analyse van gemengde categorieën in het Kambera. Pieter kende me verder niet maar liet me op zijn werkkamer op de UvA komen en deelde zijn gedachtes over functionele categorieen en -projecties. Maar hij zei ook: “Je kunt toch beter een descriptieve grammatica schrijven dan een theoretisch verhaal verzinnen. Want een theorie is over tien jaar toch weer uit de mode, maar een goede grammatica gaat honderd jaar mee.” Die ene opmerking heeft de richting van mijn proefschrift bepaald en eigenlijk mijn hele loopbaan, want onbekende talen beschrijven is uiteindelijk toch het liefste dat ik doe.
Later mocht ik meedoen aan zijn Spinozaproject in Leiden, als coordinator en onderzoeker. Ik had mijn sollicitatie naar hem opgestuurd maar er niets op terug gehoord. Tot ik een week of twee later op een workshop achter Pieter in de rij stond in de mensa. Pieter, druk doende bij de kassa, liet een handvol kleingeld vallen. Terwijl we samen op onze hurken muntjes bijeen aan het rapen waren, zei hij terloops “Nou, dus als jij dan bij ons in Leiden aan de gang gaat dan moet je maar beginnen met…”. Ik zei: “Dus Pieter, ik ben aangenomen?” “Ja natuurlijk.” – het kortste sollicitatiegesprek ooit. In Leiden was het lastig voor hem en voor het project. De stammenoorlog ‘theorie versus beschrijving’ was daar eind jaren ’90 nog volop aan de gang, en de faculteit was nog niet ingericht op het ondersteunen van een onderzoeksgroep zoals die van Pieter, met tien “mensen van buiten”. We moesten langdurig soebatten om simpele zaken als bibliotheekpasjes, een paar werkkamers, bureaus, pcs en toegang tot een printer. Op een kwade dag werd één van onze kamers zelfs leeggehaald zonder dat wij ergens van wisten, en de harde schijven van de pcs dezelfde dag gewist. Door al dit soort miserabele misverstanden en zorgen liep Pieter al snel krom van de stress, en ik was dan ook niet verbaasd toen hij naar Nijmegen vertrok. In Leiden was hij als bruggenbouwer net een paar jaar te vroeg.
Pieter heeft mij van 1992 tot nu met raad en daad ondersteund. Zijn adviezen kwamen niet zelden via éénregelige emails, eindigend met “p.” (de laatste was in november 2020). We hebben samen in harmonie twee promovendi begeleid. Pieter is de beste Nederlandse taalkundige van de afgelopen eeuw. Wat was hij een voorbeeld en bron van inspiratie, en wat zal ik hem missen.
Mark Dingemanse
Weinig kon een dag zo opfleuren als Pieter die even zijn hoofd om de hoek van de deur stak om een praatje te maken. Pieter zat vol ideeën, gaf niet om status, en was vooral bezig met mensen. Op het MPI hoorde ik hem altijd eerst even babbelen op het secretariaat voordat hij, goedgeluimd als altijd, bij mij in de deuropening verscheen. Aan de RU, waar ik het staartje van zijn Nijmeegse tijd meemaakte, bracht hij vaak een paar boeken mee omdat hij toch aan het opruimen was.
Eén ding dat me bij zal blijven is zijn aandacht en ondersteuning voor jonge onderzoekers. Hij wist geweldige mensen naar Nijmegen te halen en leek altijd wel een potje te hebben dat dingen mogelijk maakte. Net voor hij ziek werd vroeg hij nog of ik vanuit Nijmegen een pakketje op de post kon doen voor een student die hij wilde voordragen voor een prijs. Voor mij als eerstegeneratie-promovendus was hij ook een mentor die me een beetje wegwijs maakte in het universiteitsleven
Bij ons thuis in de gang hangt al bijna tien jaar een oude kaart van Walcheren. Pieter kwam er mee aan kort na mijn verdediging, waar hij voorzitter van de manuscriptcommissie was. ‘Je houdt van kaarten toch? Ik zag in je proefschrift dat je daar geboren bent. Niet ophangen als je ‘m niet mooi vindt hoor.’ Meer dan een kaart is het nu ook een tastbare herinnering aan Pieter, goedlachse gids en eeuwige reiziger. Duizendmaal dank voor alles, Pieter.
Marta Römer-Dijkhoff
Asina mi ta kòrda Dr. Pieter Muysken
Un kaná tipiko, riba tenchi manera un para kla pa bula bai kaminda otronan a para ketu.
Un bichi ku ta koba buska i transformá blachi bèrdè hasi tera fertil pa otronan planta.
Un buskadó den lenga lubidá ku pensamentu nobo.
Nos kamindanan a hiba nos na diferente parti di mundu, pero nos a keda semper serka den pensamentu,
Sosegá na pas, MAESTRO
This how I remember dr. Pieter Muysken
A walk like a bird ready to fly away to frontiers where others stood still.
A worm that could transform green leaves into fertile ground where others could plant their seeds.
A seeker for new thoughts on forgotten languages.
Our roads led to different parts of the world, but we kept close in our thoughts on language.
Rest in peace, MAESTRO
Martin Kohlberger (he/him)
“I am deeply saddened by the loss of Pieter. I remember meeting him for the first time at his office in Nijmegen in 2010 when I was only a recent graduate with vague thoughts about how to proceed in my academic journey. He helped me consolidate my thoughts and prepare the research proposal that eventually led me to my PhD position. What I will remember most fondly is what a kind, generous and warm-hearted person he was. I had hoped to chuckle with him once more about the time we were stuck for more than 24 hours in my car on a winding mountain road in Ecuador, cornered between two major landslides which had swept away the tarmac, under torrential rain, thunder and lightning. Rather than being upset or alarmed by the situation, he was giddy with a sense of adventure. May he take all that joy and excitement with him onto his next journey.”
Michel DeGraff
Prof. Dr. Pieter Muysken (1950—April 6, 2021) was my PhD thesis’ “external advisor”—though he was the ultimate *insider* in Creole studies, helping me look for a path through the problems I was trying to solve. He was the one to invite me to my very first academic conference—in Leiden, the Netherlands, when I was still a student, back in 1990. Last time I saw him in person was, again, in the Netherlands, and it was such an extraordinary honor that he introduced my Schultink lecture at Radboud University in January 2017. Pieter is a MAPOU whose roots I live in. I find inspiration both in his theoretical linguistic work on language contact and in his decolonial socio-historical analyses uncovering the racist foundations of Creole studies where too many linguists still want to believe that Creoles are “simplest” languages. Pieter’s exquisitely rich and careful work on Quechua and Media Lengua shows so clearly why relexification, as in the formation of Media Lengua as “mixed language”, should have never been taken to apply in the formation of Haitian Creole with an ecology that’s so very different from that of Media Lengua… One other among many things I’ll never forget about Pieter is how he sooo loved to dance. I still remember the post-conference party he took the participants to, on a boathouse near Wassenaar (do you remember, Tonjes Veenstra? does my memory serve me right?) where he danced the entire night. In my rusty recollection of that night long ago, Pieter kept dancing when everybody else had to sit down, most of us feeling tired after 2-3 days of intense conference papers. And I can still see Pieter’s unique dance moves: he was a whole-body dancer, moving every limb, torso, head, feet, butt, his entire apparatus, to a rhythm that only he could hear. And this was a rhythm that, after a while, we all could deeply feel just watching him. So I will always remember how Pieter loved to dance, and I will continue to explore and cite his inspiring “decolonial” stance in linguistics, which he started long before “decolonial” became a fashionable keyword—even among the colonial kind! Rest in peace, Pieter. And condolences to all your very many loved ones.
Miklós Kontra
As leader of the 1999-2000 Dutch-Flemish-Hungarian research project “Study Centre on Language Contact” coordinated and supported by the Netherlands Institute of Advanced Study (NIAS), Pieter, among other things, was highly instrumental in making the English-reading linguistic community more informed about Hungarian contact linguistics when he helped, in several ways, the publication of Hungarian Language Contact Outside Hungary: Studies on Hungarian as a Minority Language, ed. by Anna Fenyvesi, IMPACT No. 20, Benjamins 2005.
Mirto Laclé
Van 1994-1999 heb ik Mirto Laclé (Aruba, 1952) Spaanse Taal- en Letterkunde aan de Faculteit Educatieve Opleidingen van de Hogeschool van Utrecht, aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en aan de Rijks Universiteit Leiden (RUL) gestudeerd. Prof. dr. Pieter C. Muysken heeft mijn afstudeerscriptie Spaanse Taalkunde, met als titel, Papiamento, mi ta stimabo aan de RUL begeleid. Als docent linguïstiek heb ik zowel aan de UvA als de RUL verschillende modules bij prof. Dr. Pieter Muysken gevolgd, die ertoe geleid hebben om bovengenoemde scriptie Taalkunde over de creooltaal Papiamento van Aruba, Bonaire en Curaçao te kunnen schrijven.
Door middel van de enthousiaste kennis en overdracht van de mens Pieter Muysken heb ik verschillende linguisten en creolisten van wereldformaat leren kennen, tijdens presentaties, lezingen, seminairs, conferenties, workshop en dergelijke zowel in Nederland als in het buitenland.
Sinds mijn aanstelling in 1999 bij het Instituto Pedagogico Arubano (IPA) heb ik Taalkunde en Letterkunde Papiamento en Spaans gedoceerd door middel van presentaties en lezingen te verzorgen in Nederland, in het Caribisch gebied en in Zuid-Amerika, onder andere in Panama, Cuba, de Dominikaanse Republiek en Puerto Rico.
Mijn passie voor mijn moedertaal Papiamento is mede door Pieter Muyskens aangewakkerd en uitgebreid en is (mede)bepalend geweest voor wie ik ben en waarvoor ik sta. Op 8 september 2019 heb ik Pieter Muysken tijdens een vakantie in Nederland in Theater Podium Mozaiek in Amsterdam voor het laatst ontmoet. Tevens is er afgesproken om een vakantie/werkbezoek aan Aruba te brengen. Als cultureel-liaison organiseer ik literaire, artiestieke, culturele, linguistische en educatieve activiteiten tezamen met de Nationale Bibliotheek van Aruba, het Departament van Cultuur en het Instituto Pedagogico Arubano. De bedoeling achter dit bezoek van Pieter Muysken aan Aruba zou in het teken staan van een eerbetoon aan Pieter Muysken. Helaas is dit vanwege de pandemie, COVID-19, uitgesteld.
Aan de collega’s linguïsten van Pieter Muysken, mevrouw Anneke Scholtens, zijn kinderen Hannah en Daniël veel sterkte toegewenst.
Professor dr. Pieter Muysken bedankt voor alles wat u voor mij en voor de creooltaal Papiamento heb betekend. Wij zullen u zeker missen, u zult voor altijd in onze herinnering blijven voortleven.
Neil Myler
I am a morpho-syntactician who works on Quechua languages and who has been obsessed with affix order since I was an undergraduate. So, for obvious reasons, Pieter was a hero of mine long before I asked him, quite out of the blue, to be an external member of my PhD dissertation committee. He accepted within minutes of my sending the email, and was exceedingly generous with his time and his comments on my drafts and at my dissertation defence. We never met in person (he attended my defence via Skype), and I regret that I never got to know him well, but I’ll never forget the impact he had on me. Nor will his impact on Quechua studies ever be forgotten.
Olga Krasnoukhova
Pieter, I wish I told you these words just a little bit earlier…
Back in 2004-2005, I followed one of your courses on language variation, and it made an impact on me. Not long after, I had an opportunity to do an internship, and I recall that I picked up my courage to approach you with a question if I could do the internship under your supervision. You had many students already, so I regarded my chances as rather slim. But to my surprise and joy you replied positively, and this was the beginning of the precious time during which I got to know you better – as a teacher and scholar, and as a person. You have introduced me to Mily and Hein, who became my friends and mentors, and you all have introduced me to a range of linguistic topics that were totally new for a student like me… phylogenetic analyses of Joel Sherzer’s structural features of North American Indian languages, areal and cultural areas… lexical correspondences in the languages of the Guaporé-Mamoré… database on classifiers…. Not only were you always so generous with your time and knowledge, giving me the chance to learn from you, you have provided me with opportunities to meet other scholars nationally and internationally, get inspired and broaden my linguistic horizon… I will never forget the incredible experience of a first linguistic conference – the ALT taking place in Paris in 2007 – which I attended as a student, thanks to you. It was a great privilege that I could pursue a PhD under your and Mily’s supervision. Thank you for taking a chance on me, Pieter, for all your trust, and for the incredible intellectual journey that you have made possible. I am among the many for whom you have been crucial in so many ways at different moments in life. As a scholar of an extraordinary caliber and mentor, very generous with ideas and possible solutions, and as a friend, whose support and readiness to help were touching. And your great sense of humor was always in place.
Back in 2018, in Baños, I was able to join you and Hein on a hike in the mountains, and that day – the conversations and all incredible moments that we shared – will remain imprinted on my mind. I am happy that during that hike I mentioned to you how grateful I was for your popularizing book called ‘Talen: De toren van Babel’ (1999), which I like giving to my non-linguist Dutch-speaking friends. This is now more actual than ever. In this way, they and all the interested readers can have an opportunity, which many of us were privileged to have – to get acquainted with you and with the wonders of linguistics that you yourself were interested in. And we will do our best to carry on our lines of research that you have inspired and fueled.
Thank you for all, dear Pieter.
Onno Crasborn
Pieter was een mentor pur sang, in mijn beperkte ervaring, en zette die vaardigheid zeer breed in. Al sinds zijn tijd bij de UvA prikkelde hij de gebarentaalonderzoekers daar om hun noeste arbeid vol te houden, net als later in Leiden en Nijmegen. Een klein belangstellend vraagje op de gang, een lachend knikje op afstand, een wat onhandige maar altijd enthousiaste poging om een gesprek te voeren met dove docent Wim Emmerik: het heeft die laatste tot het eind van zijn leven gemotiveerd om zich voor de taalkunde in te zetten. In 2002 zette hij een deel van zijn Spinozaprijs in om mijzelf en collega Els van der Kooij, beiden net gepromoveerd in Leiden, mee te nemen naar Nijmegen. Hoewel hij zelf geen onderzoek naar gebarentaal heeft gedaan, legde hij zo met een kleine prikkel de basis voor heel veel onderzoek naar gebarentaal door anderen. Genereus, en gevolgd door bijna twintig jaar vraagjes, knikjes, en gebaren: de pokon voor jonge wetenschappers.
Met bedroefde groet.
Peter Bakker
Some of the things I learned from Pieter Muysken
You respect the opinions of others, also if you disagree.
In English, numbers below 10 are written with letters.
You can live a decent live without knowing how to drive a car.
Take your time.
You can eat “woods” (a plate with broccoli florets as minitrees).
You have to wash a sleeping bag once in a while.
Linguistics and academia are international.
Decorum and clothing are two different things.
Always have time for others.
Listen.
Find or suggest jobs for your students.
Subtlety.
Good supervision.
When you go to a conference in a city, the first thing you do is that you hire a bicycle so you can get around.
Stay calm and…….
Perfect is the enemy of finished.
There is more in life than the job.
Adjust your ideas when the evidence points in a different direction.
Supervision can be done in a tour walking and cycling along the river.
More than I realized.
(or I hope that I learned them…)
Peter Coopmans
Many, many years ago, in my graduate student days, Mark Baltin (Prof NYU) had heard my name Peter as “Pieter”, and thought that I was him, Pieter Muysken. I felt deeply honoured with that mistaken name-swap.
Rajend Mesthrie
I am truly saddened to hear of the passing of Pieter Muysken, one of our greatest contact linguists and a truly humble, approachable academic. I first encountered Pieter’s name via his work on Creolistics, then more generally on language contact and then again on code-switching specifically. I used his marvellous textbook (Appel & Muysken: Language Contact & Bilingualism) for two decades of introducing beginning graduate students to the wonders of this field at the University of Cape Town. I got to meet Pieter subsequently (at a talk he gave at Stellenbosch University) and everything about him confirmed the wonderful impression I’d had from the textbook – that of a profound scholar, with wide-ranging knowledge of languages and language situations, theoretically savvy yet refreshingly free of dogma, and eager analyst of multilingual data. One couldn’t help but be awed by the wide sweep of his lens from South America to South Africa, with almost everything in-between. Since his work on code-switching had promising new insights, I approached him to write a chapter for the Handbook of Sociolinguistics that I edited in 2011. He readily agreed with one stipulation: that he would illustrate the theories with data solely from Africa. (This from a scholar whose first specialty was all of South America!). And his chapter arrived on time….
It was an honour to participate in the Language in the Mines conference run by Pieter and Leonie Cornips at Maastricht University in 2016, situated very near Holland’s mining belt. He gave a typically linguistically rich and enthusiastic paper on language in the mining experience in South America. Pieter was our invited focus speaker on language contact at the International Congress of Linguists (Cape Town, 2018) and his position paper on ‘Three challenges in language contact research’ is still one for us all to ponder over. We have lost a friend, and one of the leaders of an important field. It remains for us to honour his memory by continuing to follow the deep tracks he has laid.
René Appel
Zonder te overdrijven durf ik wel te stellen dat Pieter Muysken de prettigste, aardigste en beste collega was die ik ooit heb gehad. In 1972, toen hij net arriveerde in Amsterdam en ging studeren bij de Vakgroep Algemene Taalwetenschap maakte ik kort kennis met hem (omdat ik in september afstudeerde en een baan in Utrecht kreeg). Hij had lang haar tot op zijn schouders, droeg een verwassen tuinbroek en een geruit houthakkershemd en was – zonder zich op te dringen – door zijn enthousiaste opstelling meteen zeer aanwezig. In de jaren zeventig leerde ik hem, hoewel enigszins op afstand, beter kennen, onder meer omdat hij (altijd te porren voor nieuwe thema’s of benaderingen) zich net als ik bezig ging houden met het onderwerp ‘Taalsituatie van minderheden’. Met Cees Cruson en J.W. de Vries redigeerden we het boekje ‘Taalproblemen van buitenlandse arbeiders en hun kinderen’. Ja, toen heetten ze nog ‘buitenlandse arbeiders’; de term ‘gastarbeiders’ was al min of meer in de ban gedaan.
In 1980 kwam ik terug bij de Vakgroep Algemene Taalwetenschap, die inmiddels was verhuisd van het ‘intieme’ onderkomen aan de Voetboogstraat, boven tearoom ‘Formosa’ waar keurige dames keurige kopjes thee dronken en gebakjes aten, naar het Bungehuis. Daar heb ik veel met Pieter samengewerkt, zowel bestuurlijk als inhoudelijk. Samenwerking met Pieter was ideaal. We spraken simpelweg dingen af: jij doet dit en ik doe dat, volgende week is het af en dan bespreken we het een half uur voor de Vrijdagmiddagclub (voor insiders bekend) en dan zien we wel wie de laatste versie maakt. Geen gezeur in de trant van: ja, maar deze week heb ik weinig tijd, voor ik ga schrijven moet ik eerst nog…, die vrijdagmiddag wou ik eigenlijk… Niks daarvan, gewoon doen, zo ging dat met Pieter.
We gaven beiden werkgroepen over meertaligheid op basis van een gevarieerd aantal losse artikelen. Een goed handboek op dat terrein bestond niet. Daarom besloten we samen zo’n boek te schrijven: Language contact and bilingualism. Mijn hoofdstukken typte ik uit op de computer die Pieter thuis had staan (op de Nieuwe Prinsengracht); hij was één van de eersten met zo’n nieuwerwets apparaat. Het boek werd nog vertaald in het Spaans en (naar wij later via een omweg vernamen) zelfs in het Koreaans. Pieter had een exemplaar verkregen. Met van ironie doordrenkte trots liet hij het me zien, toen ik zijn nieuwe woning in Weesp op bezoek kwam. Zoals het echte academici betaamt, hadden we een slecht contract afgesloten, zodat we van die Spaanse en Koreaanse uitgaves nooit de revenuen hebben ontvangen. Die zouden we trouwens aan de Stichting Taalkontakt hebben overgedragen, net als andere royalty’s. (Met die Stichting verstrekten we kleine subsidies aan activiteiten ten behoeve van het tweede-taalonderwijs, ja, een zekere mate van idealisme kon ons niet worden ontzegd).
Pieter en ik werkten niet alleen samen bij ATW, maar we werden ook persoonlijk bevriend. Hij noemde mij altijd ‘Renéetje’ terwijl ik ouder was dan hij en bijna een decimeter langer. Ik sloeg dan keihard terug met ‘Don Pedro’. Dat brengt mij op het volgende. Pieter had iets naar buiten staande voeten. Zelf meldde hij daarover: ‘Ja, in Mexico zeiden ze: “Je loopt als een eend en je danst als een konijn”.’ En dan kwam die hartelijke lach! Nog twee herinneringen uit de persoonlijke sfeer. Hoewel hij soms sterk kon opgaan in zijn eigen wereld, was Pieter bijzonder sociaal, en daarom ook een bindende kracht bij ATW en daarbuiten. Zo herinner ik me een verhuizing waarbij verschillende vrienden werden ingeschakeld. Pieter genoot ervan met volle teugen. Bij het feest ter gelegenheid van Pieters benoeming tot hoogleraar Sociolinguïstiek voerden we een toneelstukje op waarin ik ‘Pieter’ mocht spelen. Net als Pieter at ik met wilde, grote happen een boterham en dronk van mijn pak karnemelk, dat ik eerst flink schudde, waarbij ik ‘vergat’ dat het pak al was geopend. De karnemelk vloog in het rond. Wel, de maandag daarop klopte ik bij Pieter op de deur van zijn werkkamer voor een ‘na het weekend’-gesprekje. Ik trof hem aan op zijn knieën, met papieren handdoekjes witte vloeistof deppend. Op de tafel, tussen stapels boeken, stond een geopend pak karnemelk.
Wat zullen we hem missen.
Rik van Gijn
In Duitstalig Europa wordt een promotiebegeleider ook wel een Doktorvater genoemd. Dat vind ik eigenlijk een heel passende term voor hoe ik Pieter heb ervaren. Ik heb hem midden Jaren ‘90 in Amsterdam, waar ik student was, leren kennen. Hij liet me kennis maken met de Zuid-Amerikaanse taalkunde, eerst als student-assistent, later als promotiestudent, nog weer later als collega. Ik heb heel lang in zijn licht mogen staan, en Pieter heeft een diepe indruk op mij achtergelaten. Niet alleen als academicus, waar zijn enorme veelzijdigheid en flexibiliteit van geest mij keer op keer versteld hebben doen staan, maar zeker ook als mens: enorm betrokken, genereus, menselijk, benaderbaar, en ja: ook vaderlijk. Hij is op al deze vlakken een voorbeeld voor mij geweest, en ik had me geen beter voorbeeld kunnen wensen. Ik zal hem eeuwig dankbaar zijn voor alles wat hij mij gegeven heeft, en ik zal hem vreselijk missen.
Robert Chamalaun
Mijn persoonlijke kennismaking met Pieter was in 2017 toen ik met mijn kamergenoot en medepromovendus Martijn Bentum vanuit het Max Planck Instituut ‘verhuisde’ naar het Erasmusgebouw. We kregen de kamer van Pieter, waar hij toen nog af en toe kwam om te werken. Het was prettig om tegelijk met Pieter aan het werk te zijn. Hij liet een enorme werklust zien, die stimulerend werkte. Daarnaast was hij ontzettend aardig. Ik kan me nog herinneren dat Martijn en ik graag onze bureaus tegenover elkaar voor het raam wilden zetten (op de foto’s die ik maakte op 1 september 2017, staan ze nog tegen de muur). Dat vond Pieter geen probleem. Hij verontschuldigde zich zelfs nog voor het feit dat hij nog ‘enkele’ dozen en boekenkasten moest opruimen/uitzoeken. Dit bleek een langetermijnproject (in mei 2019 werden de laatste boeken opgehaald), maar de omgeving was zeker inspirerend. Een andere mooie herinnering is dat we regelmatig telefoontjes kregen van journalisten/redacties/vakgenoten die op zoek waren naar Pieter. Het ging dan bijvoorbeeld over een recent ontdekte stam ergens in Zuid-Amerika. Pieters expertise kan dus nauwelijks overschat worden. Ik heb mooie herinneringen aan Pieter en ik voel me bevoorrecht dat ik hem een klein beetje mocht leren kennen.
Robert Fournier
Cher Pieter,
Au moment de ton passage à Montréal, à l’UQÀM, en 1977, tu as été le premier à vouloir publier un de mes textes dans la revue Amsterdam Creole Studies.
Je t’ai toujours apprécié pour ce geste, mais aussi pour ta grande gentillesse!
Je regrette beaucoup ton départ; nous avions le même âge.
Adieu Pieter,
– R
Roeland van Hout
Ik was nauwelijks aan mijn wetenschappelijk bestaan begonnen toen ik Pieter Muysken in 1978 ontmoette, in Amsterdam, op de UvA. Sindsdien was Pieter een baken in mijn taalwetenschappelijk bestaan. Ik prijs nog steeds de dag dat hij naar Nijmegen kwam als collega-hoogleraar. Hij was een vriend, een raadgever, hij was onmisbaar. Van onze vele gezamenlijke activiteiten blijf ik vooral gelukkig met twee van de artikelen die we samen hebben geschreven. Uiteraard was zijn inbreng breed, sprankelend en creatief, met een zienswijze op taal van grote allure. Wat nu? Ik ploeter voort denkend aan Pieter en zijn oneindig grootse gedachtestromen.
Salikoko Mufwene
Pieter was instrumental in stimulating research on the emergence of creoles, especially since hosting the conference of substrata versus universals in creole genesis, at the University of Amsterdam, in 1985. His including me in the conference got me interested in the subject matter. He was excellent in voicing his reservations on some positions without creating antagonisms, putting things in an emotionally detached perspective. I attended his presentation in Cape Town (the last time I saw him) on the subject matter of exceptionalism in the emergence of creoles, and it was refreshing to listen to his dispassionate critique of the field.
The Amsterdam conference was also where we started the idea of the Journal of Pidgin and Creole Languages, partly a consequence of his interactions with Mervyn C. Alleyne and Glenn Gilbert, both of whom were then in Holland. The conference also inspired one I hosted, in 1988, at the University of Georgia, on Africanisms in Afro-American Language Varieties. He did not attend it, but we had him very much in mind. It at this meeting we thought of forming a Society for Pidgin and Creole Linguistics. A few months later, in the summer of 1988, in the Bahamas, at an SCL meeting, SPCL was formed.
Pieter was such a friendly person, greeting everybody with a nice smile and taking criticisms the same way. What a great loss to our scholarship!
May he rest in peace!
Sarah Thomason
I just read the very kind footnote that Pieter Muysken put in the paper he contributed to a just-out Festschrift for me that Anna Babel and Mark Sicoli organized (thanks, Anna and Mark!). It looks as if I really was his first linguistics teacher: that is a major distinction, given his illustrious career path after his graduation from Yale. Reading this footnote makes me even sadder about Pieter’s passing last week:”The paper is respectfully dedicated to Sarah Thomason. We first met in New Haven when I took my first linguistics course as an undergrad and she taught her first (I think) linguistics course as a graduate student around 1970 at Yale. The next time we met was at a large Pidgin and Creole conference in Hawai’i in 1975 where she presented a paper that became the foundation for her groundbreaking book on language contact with Terry Kaufman (1988). I presented my first conference paper there, on the history of Ecuadorian Quechua, to which the present paper is a sequel.” (That wasn’t my first-ever teaching experience, though my lack of teaching skill no doubt made it seem like it; and I wasn’t a graduate student, just a very new Ph.D.)
Shana Poplack
Pieter was a brilliant linguist, a voice of reason and a kind and generous friend – a one-in-a-million combination. He chose to work in fields of linguistics marked by controversy and contention, but remained free of their prevailing culture. Rather than prove himself right by claiming others were wrong, Pieter took the opposite tack. He invested his remarkable intelligence and acuity in actively trying to comprehend the competing accounts of his colleagues (sometimes expressing them better than they themselves did, as I can attest from personal experience!) and to combine elements of them into a holistic view of the issues. His own original and enduring insights have informed every one of my encounters with the tricky data of bilingual discourse, and will continue to do so. But his outstanding academic prowess should not overshadow his personal attributes. I will always remember him as an oasis of calm, acceptance and good humor when all about him were losing theirs. I treasure the times I was privileged to engage with him over many years in many places. He leaves behind a lasting legacy in the form of a massive and highly influential oeuvre of linguistic work and generations of highly-trained, insightful and adoring students. I join countless other grieving friends and colleagues in my devastation over this enormous loss.
Silvia Kouwenberg
Ik maakte kennis met de taalkunde in het algemeen en de kreolistiek in het bijzonder in het laatste semester van het laatste jaar van mijn zesjarige doktoraalopleiding andragologie. Min of meer bij toeval kwamen mij de artikelen over het Papiamentu (een taal die ik via de In Bed methode geleerd had) in Amsterdam Creole Studies onder de ogen. Zo kwam er in die laatste paar maanden van mijn studie nog een bijvak taalkunde bij. Dat was het dan, dacht ik, en begon te solliciteren op banen in het welzijnswerk. En toen belde Pieter: dat Mervyn Alleyne een gastkollege zou geven en of ik dat niet bij wou wonen. Van het een kwam het ander, en uiteindelijk leidde dit tot een promotiebeurs voor onderzoek naar het Berbice Nederlands. Voor een baan die mij bij een sociaalwetenschappelijk onderzoeksburo werd aangeboden heb ik toen maar bedankt. Zo heeft Pieter mij behoed voor een leven als gefrustreerd statistikus.
Mijn promotieplek op het Bungehuis viel samen met een periode dat wij als onderzoeksstudenten profiteerden van een vakgroep waar de deuren letterlijk (bijna) altijd open stonden, en waarin docenten en studenten nader kwamen gedurende vrijdagmiddagpraatjes en -borrels, ATW feesten en ATW weekenden. Ook toen al begreep ik hoe speciaal dat was. Typies van Pieter was dat hij als begeleider het belangrijk vond dat ik zowel de generatieve grammatika als de taaltypologie in het werk betrok, en me de ruimte gaf om een heel ander proefschrift te schrijven dan de bedoeling geweest was. Veel promovendi en kollegas hebben opgemerkt hoe belangrijk Pieter was als een inspirerende en faciliterende figuur voor jonge onderzoekers. Op zich kun je zeggen dat dat gewoon het werk is van een ieder die wetenschap bedrijft – maar nee, er was niets gewoons aan de grote aantallen door Pieter opgeleide en begeleide promovendi, de uitzonderlijke verscheidenheid van de onderzoeksterreinen die hij wist te overzien, zijn tegelijk ferme en bescheiden manier van begeleiden, en de verbindingen die hij, als een spin in een wel heel groot, zelfs grensoverschrijdend web, wist te spinnen tussen onderzoekers van diverse snit en achtergronden. Zo zijn wij een wereldwijde club Pieterfans geworden. Ons verbindend element is ons ontvallen, maar zijn werk en levensvoorbeeld vormen een bestendig ijkpunt.
Simon van de Kerke
We leven eind jaren 70. ATW Amsterdam, Pieter is nog een jonge, hardwerkende UD . Vrijdagsmiddags is er meestal een ATW lezing vanaf drie uur. Pieter staat altijd vroeg op en aan het eind van de week is hij moe. Een warm zaaltje, een niet altijd even uitdagende lezing en Pieter heeft de neiging in slaap te zakken. Vooral als je naast hem zat was dat wel eens ongemakkelijk. Er begint een zacht gesnurk naast je hoorbaar te worden, maar als dat met het achteroverzakken van het hoofd wel erg op zagen begint te lijken en in de hele zaal hoorbaar wordt, geef je hem toch maar een zetje. Dan schoot hij weer even wakker maar zakte een paar minuten later natuurlijk toch weer weg. Daar kon je het knap druk mee hebben tijdens zo’n lezing. Dat is allemaal nog tot daar aan toe, maar na de lezing kwam dan het verplichte vragenkwartiertje. Je begreep niet hoe hij het voor elkaar kreeg maar ook al had hij de halve lezing in dromenland verkeerd toch kwamen er altijd een aantal relevante vragen uit zijn mond.
Sophie Villerius
Very saddened by the news that my dear supervisor Pieter Muysken passed away. He guided me through my research with endless enthusiasm and always kept believing in me, even if I didn’t myself. I still have many of his notes, written on envelopes and random papers. Somehow everything always became clearer after a talk with him.
Yesterday I started reading through some of our old e-mail correspondence, and remembered how amazingly fast he replied, always, even in the middle of the night when he was doing field research in South America. He was so dedicated to his work and his students, and I am very lucky to have been one of his last PhD students. After I finished my PhD two years ago, we exchanged several messages about my career and how I was doing, which shows his great interest in the people around him on a human level.
Pieter, thank you for everything. You will not be forgotten. My thoughts are with your family and loved ones, and everyone who was a part of your linguist family.
Suzanne Aalberse
Vlinders en kartonnetjes
Vlinders en kartonnetjes daaraan moet ik denken bij Pieter. Vlinders als symbool voor het plezier in kleine kleurrijke vondsten, nog zonder direct een plek te hebben in het grotere geheel en de kartonnetjes als symbool voor de grootste ideeën die Pieter achterop enveloppen, notulen en kartonnetjes schetste. Pieter had allerlei vondsten op allerlei niveaus. Van de mogelijke opkomst van een nieuw voorzetsel tot een spectaculair gebouw, van een obscuur artikel waaruit bleek dat mijn net voorgestelde generalisatie toch echt niet klopte, tot flauwe meertalige woordgrappen zoals ‘kut en peest’. Hij had zichtbaar plezier in zijn vondsten. Pieter organiseerde wandelingen voor congressen en liet mensen verstopte plekjes zien zoals het begijnhof in Amsterdam. Hij kende in iedere stad goede cateraars, mooie hotels of kloosters waar iedereen goed verzorgd werd. Pieter kende enorm veel koffietentjes op en rond stations om af te spreken met bijvoorbeeld co-auteurs onderzoeksassistenten of iemand anders waarvan hij dacht dat het goed was om af te spreken. We deelden de liefde voor het V&D dakterras. Prachtig uitzicht verstopt in het lelijke Hoog Catharijne. Een afspraak op het station betekende minder reistijd voor iedereen. Geen gedoe om na de treinreis nog ergens verder te moeten reizen en hij koos een station dat ongeveer even handig was voor iedereen.
De cafés, de restaurants, hotels en cateraars, ze hadden een doel: mensen op een prettige manier met elkaar in contact brengen. Pieter was een meester in het vinden van partners voor congressen, waardoor het budget ruimer kon worden en ook studenten en onderzoekers met een beperkter budget konden deelnemen. Die partners zorgden ook voor meer interdisciplinariteit en nog meer kruisbestuiving. Pieter kreeg altijd veel post (in enveloppen die hij dan later weer op de achterkant beschreef). Van verzoeken om posters voor een hersftschool op te hangen, tot de opening van een nieuw onderzoeksproject of een keynote. Veel van die uitnodigingen schoof hij door. Zo ging ik via hem naar een cursus over Singapore Engels, reisde als substituut-Pieter naar feestelijke openingen van nieuwe projecten in Duitsland en Frankrijk en gaf ik namens hem een keynote met de door hem bedachte titel ‘Exploring Stabilily. Models and methods in language contact research’.
Die keynote was even slikken, zeker met die titel. Pieter zag het zonnig in, hij gaf wat artikelen waaraan hij dacht, tekende een schema van hoe de presentatie opgezet kon worden en keek blij. Waar Pieters vlinders heel klein konden zijn, waar zijn ideeën vaak meteen groots. Hij zag grote lijnen, dwarsverbanden en bracht inzichten uit veel verschillende hoeken bij elkaar. Hij was genereus met het tolereren van ideeën waar hij niet zoveel inzag. Ik bedacht drie soorten stabiliteit die ik vuur-stabiliteit, fiets-stabilteit en reeds-stabiliteit. Het was vrij zeker niet wat hij gedaan zou hebben, maar de slides bleven er zonder discussie in. Ik voelde me er in het begin van mijn postdocproject soms verdwaald, juist soms ook door die generositeit. Pieter creëerde weinig grenzen en veel mogelijkheden.
Tijdens mijn postdocperiode rondde Pieter een artikel af dat hem meer koste dan heel veel andere artikelen die hij scheef, het stuk heette ‘Language contact outcomes as the result of bilingual optimization strategies’. Hoe kan het bijvoorbeeld dat een centrale uitkomst bij verwervingsonderzoek lijkt te zijn dat talen elkaar niet beïnvloeden, terwijl ze sterk verweven zijn bijvoorbeeld in areaal onderzoek? De basis van de opposing was het idee van van Coetsem (1988) en van Thomsason en Kaufmann (1988): ‘it does not suffice to say: when two languages A and B come into contact, X happens, but we need to specify the circumstances (e.g. maintenance of language A, shift to B of the original speakers of language A, prolonged coexistence of A and B) under which the contact occurs.’ Pieter noemde het idee dat de sociale context uitmaakt voor de uitkomst van taalcontact de ‘scenario approach’.
Pieter vertaalde contactscenario’s naar tweetalige optimaliteitsstrategieën (vertrouw op je eerste taal, vertrouw op je tweede taal, buit de overeenkomsten tussen je twee talen optimaal uit of vertrouw op universele principes). Hij keek naar welke sociale factoren welke strategie stimuleerde. Dat artikel vat denk ik goed samen wat bij met zijn ERC Traces of Contact wilde: zien hoe taalcontacteffecten iets zeggen over het soort contact dat er tussen mensen is geweest, hoe taal een brug kan zijn naar het verleden en hoe taal zich tot andere bruggen naar het verleden verhoudt zoals archeologie en dna-onderzoek, maar ook: verschillende takken van meertaligheidsonderzoek betekenisvol voor elkaar maken. Uitkomsten uit verschillende takken van meertaligheidsonderzoek zoals areale taalkunde en vroegtalige verwerving die strijdig met elkaar lijken, zijn alleen ogenschijnlijk strijdig omdat de sociale context niet is meegenomen. Die sociale context is geen grappig extraatje waar wie er zin in heeft ook nog naar kan kijken, de sociale context bepaalt voor een groot deel de vorm van taal en ook van het type generalisaties die je kunt maken.
Pieter en ik hebben relatief veel op station Nijmegen gehangen wachtend op de trein naar Utrecht/Amsterdam. Vaak ging hij eerst nog even naar de Albert Heijn to go voor een half pak magere yoghurt die hij als een soort haring naar binnen klokte. Toen de trein een keer vertraging had, hadden we het over artikelen schrijven. Tip 1 was wat ik nu bij studenten de Muysken-methode noem: voordat je artikelen gaat lezen stel je vaste vragen aan al die artikelen. De antwoorden per vraag per artikel zet je een leestabel, zodat je al een basis voor een artikel hebt. Tip 2: ga voor een 7, dat betekent voldoen aan alle formele eisen en een redelijk idee. Groeien naar iets beters is prima, direct gaan voor de 10 is gedoemd om te mislukken. Pieter zei ook, het hoeft niet allemaal heel goed, als je maar een paar ideeën hebt waar je echt trots op bent. Hij beschreef hoe het was toen hij voor het eerst relexificatie doorzag in media lengua. Hij zei dat hij hoopte dat mensen dat zouden onthouden van hem.
Vandaag bekeek ik zijn artikel uit 1981 over media lengua en daarin schrijft hij onder andere als reactie op de stelling dat Zuid-Amerika niet interessant zou zijn voor creolisten omdat er geen contacttaal tussen groepen nodig zou zijn:
‘The fact is that we do indeed find very interesting contact phenomena involving Quechua, an Indian language of the Andean region, and Spanish. The contact language studied here, Media Lengua, is not used for communication among different ethnic groups, but only within the community itself. In the final section of this paper we will try to explain why it emerged at all, but the fact that it is an intragroup, and not an inter-group, language accounts for some of its characteristics such as its conservative Quechua grammar and phonology. ‘ (Muysken 1981: 52-52)
Al hier speelt de scenario-approach een rol: de uitkomst van taalcontact bij een taal die dienst voor inter-group communication is anders dan bij voor intra-group communication.
De vraag van Leonie en andere promovendi van Pieter was wat de betekenis was van Pieter. Veel mensen schreven al dat Pieter een mentor was, hij bood veel mensen uit veel continenten een kans. Hij liet je reizen, gaf vertrouwen en stimuleerde zichtbaar worden. Hij bracht mensen en ideeën en vakgebieden bij elkaar. Hij genereerde geld en mogelijkheden. Ik leerde van Pieter ook praktische dingen. Door hem nam ik een OV-fiets abonnement, ik spreek nog steeds graag af op stations en zijn leestabel zit in mijn systeem. Pieter deed veel dingen gewoon. Via Pieter ken ik veel aardig mensen en via Pieter ontmoette ik allerlei mensen die me anders leerden kijken. Bijvoorbeeld een spreekster die wel wist dat ze Maleis en Hakka kon spreken, maar die niet precies wist welke woorden bij welke taal hoorde. Ze kende de talen van haar vader die beide talen met haar sprak, terwijl haar moeder Nederlands met haar sprak. Door die ontmoeting ging ik nadenken over hoe een kind talen uit de omgeving indeelt. Ik dacht weer terug aan mijn eigen dochter, toen drie, die toen ik een woord gebruikte dat normaal gesproken alleen mijn schoonzus gebruikt. Mijn dochter zei: ‘Waarom zeg je X, X is een Maaike-woord!’ Het leerde me dat talen indelen als losse entiteiten minder vanzelfsprekend is dan ik daarvoor had aangenomen. Via Pieter ontmoette ik ook de antropoloog Fiona Jordan die zei dat taal zo interessant is voor antropologen omdat taal zo’n stabiele culturele uiting is. Ik was zo gericht op variatie, dat die stabiliteit voor mij een heel nieuw perspectief was.
Pieter zorgde op allerlei manieren voor contact en nieuwe perspectieven. Traces of Contact was daarom niet alleen een mooie titel voor zijn ERC-project, maar ook voor wat hij zelf creëerde. Overal zorgde hij voor contact. Vlak voor zijn dood schreef ik hem: ‘Hoe is het? Dit is de periode van de tutorials en de scripties met Pieter-leestabellen en ook veel contactscenario’s. Ik was net met Margreet tweedelezerschap aan het ruilen en mailde haar dat rond deze periode je altijd extra veel in mijn hoofd zit. Het had me echt leuk geleken je ergens zomaar even tegen te komen. ’ Dat zomaar even tegenkomen zou ik nog steeds graag willen. Dank je wel Pieter, het ga je goed.
Swintha Danielsen
What a wonderful day that October in 2007 when Pieter Muysken and colleagues allowed me to defend my thesis. It was very exciting and the whole carreer with Pieter’s support has changed my life completely. I cannot express what is missing now, it is one important pillar I was feeling there was in my academic life, but I do hope I can continue by imagining that pillar, which shouldn’t be so difficult, thinking of all the academic work he has left us behind, which serves very well as this pillar. I am so proud and glad I have met him. And I am so grateful for all the people and things I know through him. Thank you so much, dear Pieter!!!
Ton van der Wouden
Toen Hans den Besten in 2010 overleden was, regelden Pieter Muysken en Hans Bennis een beetje geld zodat ik zijn publicaties over het Afrikaans zou kunnen verzamelen en bundelen. In 2012 was het boek klaar en gingen Pieter en ik naar Stellenbosch, waar Hans buitengewoon hoogleraar geweest was, om het te presenteren. We zijn ook nog een dagje op pad geweest, onder meer naar Gnadendal, de eerste missiepost in Zuidelijk Afrika (van de Moravische broeders ofwel de Hernhutters). Pieter werd helemaal enthousiast over de mogelijkheden die het archief zou kunnen bieden voor taalkundig onderzoek. Op de foto staan we bij de ingang van de begraafplaats, het opschrift verwijst naar 1 Cor. 43.
Trude Schermer
Wat verdrietig om te lezen dat Pieter is overleden. Ik heb Pieter bij ATW leren kennen toen ik daar begon aan het KOMVA project in de jaren ‘80. Pieter was altijd geïnteresseerd in de Nederlandse Gebarentaal, open minded, vol vragen en een fantastisch docent en collega. Hij was voor mij één van de meest inspirerende mensen bij ATW.
Vincent de Rooij
Wat een prachtige jaren had ik als AiO op het Instituut voor ATW aan de UvA met Pieter als promotor, altijd benaderbaar en enthousiast meedenkend. Pieter was voor mij, een antropoloog die zijn weg moest zien te vinden in de wereld van de taalkunde, een fantastische gids omdat hij destijds, jaren 90 van de vorige eeuw, als een van de heel weinigen in Nederland de disciplinaire grenzen tussen taalkunde en antropologie kon overbruggen. Zijn werk op het gebied van taalcontact en -verandering is in mijn eigen onderzoek een bron van inspiratie gebleven. In dankbaarheid kijk ik terug op wat Pieter voor mij heeft betekend.
Zonder meer één van de meest inspirererende personen die ik in mijn (lange) studietijd ben tegengekomen. Een vriendelijke intellectuele reus. Bedankt Pieter!
Wat een prachtig eerbetoon! Ik heb Pieter Muysken nooit ontmoet, had alleen van hem gehoord. En toch ben ik diep ontroerd door al het moois dat hier over hem wordt gezegd. Kun je iemand missen, die je nooit hebt gekend? Het lijkt bijna van wel.
What a beautiful and fitting tribute to a wonderful person and scholar. He will be dearly missed, but his life and work will continue to inspire. Van harte bedankt!
Mijn laatste contact met Pieter Muysken betrof correspondentie en werkzaamheden voor het gezamenlijk uitwerken en indienen van een NWO-aanvraag voor research naar het Papiamentu. Een mooi project van de Radboud samen met de University of Curaçao (UoC). Helaas, het ging niet door. Er volgde geen toekenning. Dit zou een prachtige gelegenheid zijn geweest om met deze gerenommeerde creolist en Papiamentu-kenner samen te mogen werken aan een interessant en belangwekkend onderzoek. Als jonge taalkundige en al gauw professor in Amsterdam, was Pieter in de jaren 80 regelmatig op Curaçao te vinden. Op zijn indiaanse mocassins, die hij ook in de bergen in Latijns-Amerika aan had gehad, liep hij rond over het eiland en sprak met bewoners. Als ik hem aan het eind van de dag moest ophalen op afgelegen plekken op Westpunt, kwam hij vrolijk lachend onder een schaduwrijke boom vandaan, zwaaiend en groetend naar zijn informanten; en wel in de omgangstaal, the vernacular: het Papiamentu, zijn bijvak in Amsterdam. Pieter stapte de laatste jaren niet zo makkelijk meer in het vliegtuig, begreep ik. Voor colleges creolistiek aan de masteropleiding Papiamentu van de Faculty of Arts van de UoC, voor studenten van de Nederlands-Caribische eilanden, wist hij telkens wel een kundige waarnemer aan te bevelen. Jaren na mijn benoeming als hoogleraar, mocht ik vernemen dat prof. Muysken lid was geweest van mijn voordrachtscommissie. De eer werd voor mij alleen maar groter. Een wetenschapper van internationaal gewicht, altijd menselijk en vriendelijk. Jammer, we zullen Pieter moeten missen.
Ronald Severing, Faculty of Arts, University of Curaçao