• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

In ’t groote leger (1878)

11 april 2021 door Ewoud Sanders Reageer

Jeugdverhalen over joden (137)

In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van dit materiaal.

Auteur: Franz Hoffmann (1814-1874)
Vertaald uit het Duits door Suze Andriessen (1850-1924)

Herkomst en drukgeschiedenis

In 1842 begon Hoffmann, indertijd boekhandelaar, met het schrijven van jeugdboeken. Die werden zo geprezen dat hij besloot van zijn pen te gaan leven. Om genoeg te kunnen verdienen, sloot hij contracten af met verschillende uitgevers. Dit leidde tot een enorme productie: in veertig jaar tijd publiceerde hij ruim tweehonderdvijftig jeugdverhalen. Al zijn werken hebben een sterk moreel-religieus karakter.

         ‘In ’t groote leger’ is een vertaling van ‘Ein guter Sohn’. In 1872 werd dit verhaal in het Nederlands uitgebracht onder de titel Lotgevallen van een remplac̜ant in ’t groote leger. Zes jaar later, in 1878, verzorgde de toen achttienjarige Suze Andriessen, dochter van de bekende jeugdboekenschrijver P.J. Andriessen, onder toezicht van haar vader een nieuwe, ingekorte vertaling, onder de titel ‘In ’t groote leger’. Omdat die nieuwe vertaling verscheen in de reeks Verhalen voor de jeugd (van A.W. Sijthoff in Leiden), is deze hier als uitgangspunt genomen.

Levy, die zwaar wordt mishandeld door soldaten, smeekt luitenant Hendrik om hulp. Afbeelding uit Ein guter Sohn, eine Erzählung für meine jungen Freunde (opgenomen in Gut und Böse, 1857).

Samenvatting

Dit verhaal speelt in 1812-’13. Om zijn vader uit de schulden te helpen, neemt de Duitse jongeman Hendrik dienst in het leger van Napoleon, dat kort daarop Rusland binnenvalt. Op een dag inspecteert Hendrik, die snel is gepromoveerd tot luitenant, samen met zijn mannen een slot. Daar wordt iemand zwaar mishandeld door marodeurs – achtergebleven, stropende soldaten. Het slachtoffer heeft een lange baard, zijn blote rug is met bloedige striemen bedekt. Als hij Hendrik ziet schreeuwt hij: ‘Die monsters zullen mij doodslaan! Genade voor een ongelukkige!’

         Het blijkt om Levy te gaan, de marodeurs denken dat hij schatten verborgen houdt. Hendrik redt zijn leven, Levy werpt zich aan zijn voeten en biedt bevend zijn hulp aan. Hendrik zegt dat hij voer voor zijn paarden nodig heeft. En dat hij hiervoor wil betalen. ‘De Jood, die op ’t vernemen van dien eisch aanvankelijk ontsteld was, zette, toen hij van betaling hoorde, weer een vriendelijk gelaat, en wreef zich glimlachend de handen.’ Nadat Levy het voer stipt op tijd heeft geleverd, nemen de mannen vriendelijk afscheid.

         Tijdens een brand in het Kremlin redt Hendrik Napoleons leven. Als dank krijgt hij een kostbare ring met een diamant.

         De Franse invasie verloopt desastreus en maanden later probeert Hendrik met zijn laatste krachten de Russische stad Vilnius (Wilna) te bereiken. Voor de muren van de stad valt hij flauw.

         Hij wordt wakker in het huis van Levy, die hem bij toeval heeft zien liggen. ‘Ik heet u welkom onder mijn dak’, zegt de ‘brave jood’. ‘Wanneer een zoon van ons volk door de christenen beweldadigd wordt, vergeet hij dat maar zelden, en betoont hun gaarne zijn erkentelijkheid.’

         Hendrik moet zich nu vermommen als jood – hij krijgt een lange kaftan en een muts en moet zijn baard laten staan.

         Hij verblijft enkele maanden bij Levy. Bij zijn vertrek naar Duitsland biedt hij zijn gastheer Napoleons kostbare ring aan, maar Levy wil dit niet aanvaarden. ‘Hij is onder broeders tienduizend daalders waard. Bewaar hem. (…) Wij hebben ieder op zijn beurt elkander een goeden dienst bewezen. Gij hebt mij ’t leven gered, en ik heb dat u gedaan. Die herinnering is de beste gedachtenis, welke wij elkaar kunnen geven.’

         Met hulp van een andere jood keert Hendrik terug naar zijn vader. Met de opbrengst van de ring (een jood betaalt ‘bereidwillig de volle waarde’) zijn hun financiële zorgen voorbij.

Receptie

Van dit verhaal heb ik geen besprekingen gevonden.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 19e eeuw, jeugdliteratuur, Jeugdverhalen over joden

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d