De Kwatrijnen van Jacob Israël de Haan gelden als het hoogtepunt van zijn poëzie. Ze kwamen uit kort voordat bekend werd dat de schrijver in Palestina vermoord was (dat was op 30 juni 1924). De Amsterdamse uitgever P.N. van Kampen gaf deze 700 vierregelige verzen uit in een vrij eenvoudige uitgave, met een typografische band. Gebonden moest die f 4,50 kosten, genaaid f 3,50. Eerder waren er enkele van deze kwatrijnen in De Beweging en in De Gids verschenen. Recensies verschenen pas na zijn dood en zijn zonder uitzondering lovend. Bernard Verhoeven schreef in De Nieuwe Eeuw: ‘Ik ken geen modern dichtwerk, waarin de wankeling, de ontzettende worsteling tusschen ziel en zinnen, met zoo’n schokkende oprechtheid zich openbaart. Altijd door roffelen de verzen hun nerveuzen koortsklop.’ J.C. Bloem gaf een negental jaren na De Haans dood aan dat hij de Kwatrijnen tot de ontroerendste van de Nederlandse poëzie rekende. Toen in 1952 De Haans Verzamelde gedichten verschenen, schreef C. Bittremieux dat hij de Kwatrijnen aangrijpend vond, omdatn men de tragedie van De Haans leven als het ware aan den lijve erin onderging. De bundel bevat volgens hem ‘een aantal van de subliemste bladzijden uit de gehele Nederlandse lyriek’. Pierre Dubois noemde hem toen ‘een schromelijk verwaarloosd dichter’ (zie voor de citaten de biografie: Jan Fontijn, Onrust. Het leven van Jacob Israël de Haan, 1881-1924. Amsterdam 2015, 585-588. Dubois staat in Het vaderland, 12 juli 1952).
Ook nu zijn de kwatrijnen nog steeds aangrijpend. Ik had ze lang niet ingekeken, tot de Italiaanse vertaalster Patrizia Filia mij vroeg of ik haar iets kon aanraden voor een vertaling. Het Jacob Israël de Haan-genootschap, waarbij ik betrokken ben, had al vaker de wens geuit om vertalingen te stimuleren. Ik raakte opnieuw in de ban van deze schitterende poëzie en was buitengewoon tevreden toen Patrizia Filia mij meldde dat ze een uitgever had gevonden en dat het Nederlands Letteren Fonds bereid was de uitgave te ondersteunen. De kwatrijnen komen ongelooflijk mooi en melodieus over in het Italiaans, zelfs wie die taal niet beheerst zal dat aanvoelen. Ik citeer twee voorbeelden:
Onveilig
In een lichte duizling leef ik.
Mijn leven schuimt als de Turijnsche wijn.
Voor mijn ziel en zinnen beef ik.
Waar zal het einde van mijn zwerven zijn?
In pericolo
Vivo in una lieve vertigine.
La mia vita spuma come il vino di Torino.
Tremo per la mia anima e i miei sensi.
Dove si concluderà il mio vagare?
Schoonheid
De Schoonheid kent niet anders dan het Schoone.
Hij acht geen Deugd, geen Eer.
Hij laat zich dwingen noch beloonen
Los van al wet en leer.
Bellezza
La bellezza non conosce altro che il Bello.
Non si cura d’alcuna Virtù, d’alcun Onore.
Non si fa obbligare né premiare,
Libera d’ogni legge e dottrina.
De bundel Quartine kan besteld worden via de boekhandel (ISBN 978-88-94860-87-0) en kost € 25. Bij de uitgever, Di Felice Edizioni, zijn ook vertalingen verschenen van Ineke Holzhaus en Willem van Toorn. Binnenkort zal er een vertaling van de bundel Tegen het vergeten van Hans Faverey uitkomen.
