Piloten leren zonder enige twijfel dat ze een landing voldoende vroegtijdig moeten beginnen, want het moet een vloeiende lijn zijn die het vliegtuig aflegt in de richting van het eindpunt, de landingsbaan. Leren we ook te landen als we les krijgen in voorlezen?

Dit aspect van het presenteren valt op – tegenwoordig meer dan vroeger – bij het nieuwslezen door Simone Weimans, meestal al direct bij de headlines aan het begin. Op youtube.com is een enkel vroeger journaal te beluisteren (zoals dat van 28.12.2012) als zij nog niet zo lang in deze rol actief is en nog ver verwijderd van de appeltaart die iemand krijgt na 12,5 jaar werken bij het Journaal. In vergelijking met tegenwoordig zit ze iets lager in haar stem (ik vind wel: te weinig) maar tegenwoordig is het vooral tegen het eind van een zin voor mijn oren simpelweg te hóog, want de landing moet tegen het slot enigszins hoorbaar worden ingezet. Dan immers weten wij, luisteraars, dat de eind-punt [ja, de eind-punt, een woord dat Van Dale niet heeft, wel het eindpunt] van de zin bereikt wordt.

Infobrokje

Dat werkt voor ons als luisteraar helder, rustgevend, structurerend: we moeten het met onze oren doen en kunnen niet mee-lezen zolang we de ondertiteling achterwege laten. Het betreffende bericht klinkt er ook nog eens zakelijker en neutraler door, zeg maar NOS-Journaler. (Het geldt voor het zinseinde zeker, maar ook bij wat voelt als een komma gaan we bij natuurlijke spraak niet zelden iets lager zitten.) De presentator zegt via de intonatie dat dit een zelfstandig stukje informatie was, kauw maar weg. Door niet te dalen maar tegen het einde zelfs (wat) te stíjgen bij het voorlezen van een tekst, lijkt het alsof de eind-punten vervangen zijn door uitroeptekens en dubbele punten. Het resultaat is dan een lange reeks van woorden waaraan structuur en einde lijken te ontbreken. Dat is domweg vermoeiend en nergens voor nodig bovendien. Maar: als je als voorlezer niet lekker in je vel zit, probeer die kist dan maar aan de grond te krijgen en duw het hoofdaccent van het laatste woord van de zin dan maar eens omlaag!

Eerder dit jaar mocht Simone Weimans het Vrijheidscollege in Rotterdam geven – de algemene indruk die ik van haar voorlezen kreeg is die van te grote monotonie, te weinig bewegingen omlaag naar de landingsbaan om vandaaraf weer op te stijgen voor een nieuw infobrokje.

Bedrevener

Nogmaals, het is vreemd dat mevrouw Weimans in dat opzicht tegenwoordig hoorbaar duidelijk verschilt van vroeger. Is ze slordiger of is het nieuws allemaal belangrijker geworden? Een kleine ingreep in haar presentatie zou het voor kijkers die luisteren veel makkelijker maken om de teksten te consumeren. Trouwens, als de camera afwezig is klinkt ze op de late avond of in de vroege morgen natuurlijker, voor de radiomicrofoon. Dat geldt ook voor een enkel interview dat ze gaf.

Via NPO-start luisterde ik naar het Journaal dat zij presenteerde op 24 augustus 2021. Ik noteerde in de eerste paar minuten zinseinden als de volgende:

• … gaat het onderzoek naar de veiligheid van Peter R. de Vries overnemen.
• … maar dat leidde tot veel discussie.
• … coördinator (…) is geweest.
• … onderzoek doen, naar (…) in het Marengo-proces.
• … kunnen toch in aanmerking komen voor gezinshereniging.
• … ook als ze al worden opgevangen door een ander familielid.
• … in een brief aan de Tweede Kamer.

Wie zin heeft: luister hoe weinig ze de grond raakt vlak voor de punt en hoe ze niet altijd maar wel vaak juist een tikkeltje de hoogte in gaat aan het eind van een zin.

Nee – over de klinkers van Simaune Weimans heb ik het niet, dat is een onderwerp voor een ander college-in-vrijheid. Haar collega Jeroen Auverbeik gaat daarin nog wat verder, maar in het dalen op logische plaatsen zoals zinseinden is hij bepaald bedrevener.

P.S. Mag ik nog één aanvullinkje geven? Bij een vraag kan een presentator/interviewer het vraagteken negeren, een belangrijke leer op de Media Academie. Door de woordvolgorde kan de landing gewoon op zinseinde voltrokken worden. Wordt het veel rustiger van, ook bij de presentatie voor de radio.