Excursies, werkweken en buitenlandreizen zijn voor het leeuwendeel van de leerlingen uit het voortgezet onderwijs de meest memorabele momenten uit hun schoolcarrière. En juist die hebben in de afgelopen jaren geen of slechts in afgeslankte vorm doorgang kunnen vinden. Gelukkig vertrekken leerlingen inmiddels weer in groten getale richting Berlijn, Parijs, Londen en Rome. Daar kunnen zij hun talen oefenen, kennis nemen van andere culturen en — zeker niet onbelangrijk – plezier maken met elkaar én hun docenten.

Waar komt die traditie van buitenlandse reizen eigenlijk vandaan? Hoe lang trekken er al leerlingen naar verre oorden? En voor welke klassen waren die uitstapjes bedoeld? Zomaar wat vragen die bij me op kwamen toen ik op mijn iPad bij mijn dagelijkse bezoek aan Delpher niet direct een zoekwoord intikte maar – was het per ongeluk? – naar het onderste gedeelte van de openingspagina scrolde. Daar maakte ik kennis met drie rubrieken die me eerder nog niet waren opgevallen: Thema’s in de kijker, Geboortedagkrant en Online tentoonstellingen.

Inspiratiepagina’s

Als je op Thema’s in de kijker klikt, kom je uit bij wat Delpher inspiratiepagina’s noemt. Ze zijn alle onder de noemer Samenleving geschaard en gaan over de onderwerpen Op reis, Onderwijs en Prinsjesdag. Ook binnen Onderwijs – met de titel De ontwikkeling van het onderwijs in Nederland – is een verdere onderverdeling gemaakt. Er worden artikelen uit historische kranten gepresenteerd die te maken hebben met Onderwijs in de wet, Schoolvormen, Schoolboeken en Schoolreisjes. 

Als je na het bekijken en lezen van deze pagina’s enthousiast bent geworden – en wie zal dat niet zijn? – nodigt Delpher je uit zelf op ontdekkingstocht te gaan in de meer dan 120 miljoen pagina’s uit Nederlandse boeken, tijdschriften en kranten (én een beperkt aantal radiobulletins). Dat enorme aantal zou een afschrikwekkende werking kunnen hebben, maar de video Korte introductie in Delpher laat zien dat het zoeken op zichzelf kinderlijk eenvoudig is. De grote uitdaging zit er in om je zoekopdracht zo te formuleren dat je zoekresultaten zoveel mogelijk beantwoorden aan je zoekvraag. Daarvoor moet je zeker gebruikmaken van de tips die te vinden zijn in de uitgebreide Handleiding onder het kopje Hoe zoekt u het best? Neem even de tijd om die informatie in je op te nemen: je krijgt dan beduidend meer relevante treffers. Al vrees ik dat de meeste gebruikers dit advies helaas niet ter harte zullen nemen; zo gaat dat nu eenmaal bij handleidingen …

Onderzoeken maar

Ik ben een groot voorstander van onderzoekend leren. Anders dan bij de opdrachten uit de methodes is er geen goed of fout; de uitkomst ligt van tevoren niet vast. Onderzoekend leren doet bij leerlingen een beroep op de hoogste drie vaardigheden uit de taxonomie van Bloom: analyseren, evalueren en creëren. Voorwaarde voor succes is wel dat docenten hun leerlingen vrij laten in de keuze van een onderwerp. Niets is zo motiverend als onderzoek doen naar een onderwerp waar je zelf in geïnteresseerd bent. Na het kiezen van een onderzoek en het formuleren van een goede onderzoeksvraag en deelvragen volgt de fase van het zoeken, verzamelen en lezen van het bronnenmateriaal. Daarna zou je in staat moeten zijn om op basis van je onderzoeksresultaten een antwoord te geven op je hoofdvraag. Een niet onbelangrijk aspect daarbij is om je onderzoek op heldere en overtuigende wijze voor het beoogde publiek te presenteren, hetzij geschreven (opstel, onderzoeksverslag of profielwerkstuk) hetzij mondeling (spreekbeurt, presentatie, video). 

Naar de bollen?

De vele pagina’s met krantenpagina’s, tijdschriften en boeken zijn – zoals Delpher al aangeeft – van onschatbare waarde om een beeld te krijgen van de Nederlandse samenleving. Over bijna elk denkbaar onderwerp is wel het een en ander daarin te vinden. Voor elke leerling is er ongetwijfeld wat wils: van hobo tot Feyenoord, van wasserette tot Joseph in Dothan, van Fristi tot ijsco. 

Delpher zou wat mij betreft op grote schaal ingezet moeten worden in het voortgezet onderwijs. De website biedt prachtig materiaal voor onderzoek op een presenteerblaadje. En als een leerling zelf echt geen onderwerp kan verzinnen, dan zou de schoolreis uit de inleiding een interessante suggestie zijn. Is er verschil tussen een schoolreis en een schoolreisje? Vanaf wanneer komt de term werkweek voor? Bevatten krantenartikelen informatie over het doel van schoolreizen en werkweken? Naar welke bestemmingen gaan de werkweken? Hoe lang duren ze? In welk leerjaar worden schoolreizen gepland? Welke kosten zijn eraan verbonden? Vragen waar ik het antwoord graag op zou willen weten.

Ik sluit graag af met en sluit me graag aan bij de volgende tekst die op Delpher te vinden is:

Geïnspireerd door deze vondsten? Ga zelf op ontdekkingstocht in Delpher! Spit in miljoenen gedigitaliseerde teksten uit historische Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften die je allemaal woord voor woord kunt doorzoeken. Of het nu gaat om de eerste Nederlandse krant uit 1618, de verslaggeving over de maanlanding of de uitslagen van een lokale voetbalwedstrijd, met Delpher maak je een reis door de tijd via de grote en kleine verhalen die afgelopen eeuwen de pers gehaald hebben.