Taalspelletjes liggen al sinds het prilste begin van de blogcarriere van Milfje dicht na aan heur hart (zie o.a. hier, hier, hier, hier, hier hier, hier, hier, en hier). Helaas hebben we tegenwoordig veel minder tijd om te bloggen. Dat komt zowel door persoonlijke omstandigheden voor ons allebei, als door het feit dat we nu ook voor andere media schrijven (ik voor bv. de lage landen, Sterre voor de KIJK). Maar nu zag ik iets op Twitter waarvan ik dacht: ja, dáár zit een taalspelletje in. Bij dezen dus.

Spel

Een van mijn favoriete Twitteraccounts van de laatste tijd is dat van Adam Sharp, een Amerikaanse schrijver die vooral heel veel lijstjes deelt, vaak met vertalingen. Zie hier bijvoorbeeld een fraai overzicht van hoe je ‘dat kan me niks schelen’ zegt in allerlei talen (altijd mooi om ‘het zal me aan m’n reet roesten’ tegen te komen!). Laatst echter deelde hij onderstaand:

De lyrics waar hij het over heeft komt uit het nummer All These Things That I’ve Done van The Killers. De lol is dat soul en soldier natuurlijk niks met elkaar te maken hebben. Het sol- deel van soldier is namelijk niet verwant aan ziel, maar eerder aan solide, soldij. Zie de Etymologiebank voor meer info hier.

Nu kun je zeggen: wat een dom nummer zeg. Maar Adam benaderde dit speelser. Hij maakte er een spel van. Dat spel werkt als volgt. Je moet een zin maken met de volgende structuur:

Ik heb X maar ik ben geen Y*.

Daarbij moet het woord X volledig in Y zitten, maar daar qua betekenis niks mee te maken hebben. Dat ‘volledig inzitten’ kan op twee manieren: bij optie 1 klinken de woorden hetzelfde én worden ze hetzelfde gespeld (bv badge-badger), bij optie 2 klinken ze wel hetzelfde maar worden ze niet hetzelfde gespeld (zoals bij toes en toaster). En je kunt vrij creatief zijn met de relatie tussen X en Y, als hetzelfde woord er maar in voorkomt.

Er volgden enorm veel reacties op de originele tweet, met heel veel mooie voorbeelden in het Engels. Maar wat ze in die taal kunnen, dat kunnen wij natuurlijk ook! Hier alvast wat opties:

– Ik heb een schil maar ik ben geen schilder
– Ik kom van ver maar ik ben geen verver
– Ik draag een das maar ik ben geen dashboard
– Ik speel het spel maar ik ben geen spelonk
– Ik heb een darm maar ik ben geen gendarme
– Ik zing een lied maar ik ben geen militair
– Ik draag een pij maar ik ben geen brievenbusmaatschappij
– Ik heb een paal maar ik ben geen paling

Het is een leuk spel op zich, maar het is extra leuk omdat het raakt aan een van mijn favoriete taalfenomenen: de folklinguistische herinterpretatie. Wij mensen hebben de neiging om woorden die we niet snappen snappend te maken. Dat levert veel woorden op die als fout worden gezien (denk aan rontonde), maar soms ook woorden die inmiddels goed zijn. Hangmat is een bekend voorbeeld van zo’n herinterpretatie. Maar het is altijd goed om je te realiseren dat onze taal nu wel meer ‘fouten’ bevat. Zo was teen ooit meervoud, met enkelvoud tee (zie ook Engels toe). Maar dat vergaten mensen, waardoor we nu het eigenlijk foute stapelmeervoud tenen hebben. We schreven er al eerder over.

Maar dat allemaal geheel terzijde. Eerst dit spel maar eens spelen!

Deze bijdrage verscheen ook op het taalblog De Taalpassie van Milfje