Jaap Dieleman uit Zeewolde blijkt momenteel een van de grootste tijdschriftuitgevers van Nederland: miljoenen exemplaren van zijn tijdschrift worden gratis huis aan huis verspreid. Hij verkondigt er kennelijk een blijde boodschap in, want hij is een evangelist, maar dat is dan wel de blijde boodschap dat het einde der tijden aankomt, en dat het vaccin tegen corona daar een rol in speelt.

Mij was dat allemaal ontgaan, maar een journalist van De Stentor vroeg me eens te kijken naar zijn teksten. Dus bekeek ik het laatste filmpje op zijn site, en trad een wereld in die mij meestal ontgaat. Ik zeg er een paar regels over in het stukje dat de journalist schreef, maar eigenlijk niet het belangrijkste: taalanalyse helpt mij in ieder geval het fenomeen beter te begrijpen.

Conservatief

De titel van het filmpje is Not scared but prepared en aan het begin van zijn filmpje legt Dieleman uit dat dit Engels is en roept zijn kijkers op om zich niet van de wijs te laten brengen door dat Engels, want zo moeilijk is dat niet. Hij richt zich dus tot kijkers die het Engels mogelijk niet goed begrijpen, maar de vraag is dan waarom hij het überhaupt in het Engels doet. Later in het filmpje haalt hij er ineens zelfs de New King James Version bij, en leest een stukje uit de bijbel voor in het Engels.

Dat alles dus terwijl hij zich evident richt tot een publiek dat zich niet heel gemakkelijk voelt bij het Engels.

Nu kun je dat toeschrijven aan imponeergedrag, en daar zit vast wat in: het is het kenmerk van de evangelist dat hij dingen weet die zijn publiek niet weet, en kennelijk behoort daarbij dat je weet wat scared en prepared betekenen. Maar dat beantwoordt nog niet de vraag waarom dat dan per se Engels moet zijn. Er is een bekende anekdote over een Amerikaanse conservatieve politicus die zich openlijk afvroeg waarom ze vreemde talen moest leren; Jezus sprak toch ook Engels en ‘what’s good enough is Jesus is good enough for me’.

Waarheid

Intrigerend daarbij is dan ook nog de Nederlandse bijbelvertaling die Dieleman gebruikt, want de meeste tijd leest hij de bijbel wel degelijk voor in het Nederlands. Opmerkelijk genoeg neemt hij die vertaling extreem serieus. Op een bepaald moment gaat het hem om Spreuken 26:27, en dan zegt Dieleman dat iedereen denkt dat daar eigenlijk staat “wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in”. Maar eigenlijk staat er “wie een kuil graaft, zal er in vallen” beweert Dieleman.

Het is niet heel lastig uit te vinden waar hij dat vandaan haalt. Ook zijn andere citaten lijken allemaal komen uit de vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap uit 1951 (NBG51). Dat is op het eerste gezicht ook weer verrassend, vooral in combinatie met de vertaling dat uitgerekend die ene, toch vrij willekeurige, vertaling ons inzicht zou geven over hoe het eigenlijk in de Bijbel staat. Er zijn geloof ik nog steeds Nederlandse christenen voor wie de Statenvertaling de enig juiste is. Maar de NBG51?

Mijn vermoeden is dat dit de vertaling is waarmee Dieleman is opgegroeid, of in in ieder geval de vertaling die hem het eerst is aangereikt. Het is als het ware de Nederlandse bodem waarop zijn bekering is gekomen, en die bekering is Amerikaans, zoals Dielemans complottheorieën over corona waarover nu zoveel ophef is natuurlijk ook een bodem vinden in Amerika.

Dielemans lekenpreek is daarmee een fraai voorbeeld van hoe de Amerikanisering werkt: een laag Amerikaans over een Nederlandse onderlaag. Wij leven weliswaar in de periferie van de wereld, waarin we sommige mensen nog moeten uitleggen dat het Engels niet griezelig is voordat ze zich moeten bekeren, maar de waarheid komt wel degelijk uit Amerika.