• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Hoe klinkt Standaardnederlands? Luister naar Astrid Kersseboom

6 april 2022 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Raoul Buurke

(Persbericht Rijksuniversiteit Groningen)

Astrid Kersseboom is de meest Standaardnederlands klinkende nieuwslezer. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Raoul Buurke van de Rijksuniversiteit Groningen, waaraan bijna 400 mensen uit Vlaanderen en Nederland deelnamen. Buurke doet onderzoek naar de invloed van standaardtaal op streektaal en dialecten. Om te bepalen welke dialecten het meest zijn beïnvloed door het Standaardnederlands, is een ijkpunt nodig: wat wordt tegenwoordig als het meest Standaardnederlands beschouwd?

Kiezen tussen twee fragmenten

Buurke gebruikte hiervoor korte geluidsfragmenten van 24 nieuwslezers: 20 van de NOS en 4 van regionale omroepen uit het noorden van Nederland. Hij liet deelnemers aan zijn onderzoek steeds twee verschillende geluidsfragmenten beluisteren, waarna ze konden kiezen welke van de twee nieuwslezers het meest ‘standaard’ spreekt. Uit de analyse kwam Astrid Kersseboom als meest Standaardnederlands sprekende nieuwslezer naar voren, op de voet gevolgd door haar NOS-collega’s Jeroen Overbeek en Jeroen Tjepkema.

Kleine verschillen

Buurke: “De uitslagen liggen behoorlijk dicht bij elkaar. De deelnemers gaven geregeld aan geen voorkeur te hebben. Ook uit de stellingen die de deelnemers hebben beoordeeld na het beluisteren van de geluidsfragmenten blijkt dat de verschillen vaak klein waren: de helft van de deelnemers gaf aan dat ze het lastig vonden om een keuze te maken. De vier nieuwslezers uit het noorden van het land klonken volgens de deelnemers wel minder Standaardnederlands dan de nieuwslezer van de NOS.” Bij de keuze tussen twee geluidsfragmenten waren voor de meeste deelnemers de klank van klinkers, medeklinkers en de intonatie van invloed. De woordvolgorde en de woordkeuze van de presentatoren was voor slechts een kleine groep mensen van belang.

Wat is Standaardnederlands?

Standaardnederlands is het begrip voor het Nederlands dat wordt gesproken in het onderwijs, de media, de rechtspraak, het bestuur en alle andere sectoren in het openbare leven. Standaardnederlands verandert voortdurend: er komen nieuwe woorden bij, er raken woorden in de vergetelheid en ook de uitspraak verandert. Zo is de uitspraak van nieuwslezers van het Polygoonjournaal uit de jaren vijftig van de vorige eeuw heel anders dan die van de nieuwslezers van nu.

De taal die iedereen begrijpt

Buurke legde de deelnemers ook een aantal stellingen over het Standaardnederlands voor. Hieruit blijkt dat de meerderheid van de deelnemers vinden dat Standaardnederlands niet per se de taal is die iedereen spreekt, maar wel de taal die iedereen begrijpt. Voor ongeveer de helft van de deelnemers is Standaardnederlands correct Nederlands, en behoort het niet tot een specifieke regio in Nederland – ook niet alleen tot de Randstad. Een zachte ‘g’ hoort volgens de meeste mensen bijvoorbeeld niet tot het Standaardnederlands. Buurke: “Dit is opvallend, want de zachte ‘g’ is gangbaar in een groot deel van Nederland en Vlaanderen.”

Vervolgonderzoek

Buurke gaat in het vervolg van zijn onderzoek kijken hoe dialecten en streektalen in het noorden van Nederland zijn veranderd, specifiek ten opzichte van het Nederlands. Voor dit onderzoek spreekt Astrid Kersseboom, als vertegenwoordiger van Standaardnederlands, een lijst met woorden in. Dezelfde lijst met woorden wordt vertaald naar het lokale dialect van Friese en Nedersaksische sprekers. Buurke gaat deze uitspraken kwantitatief met elkaar vergelijken. Op basis daarvan kan hij vervolgens bepalen of dialecten qua klanksysteem meer op het Nederlands beginnen te lijken. Er zijn al aanwijzingen dat dit een doorlopend proces is onder de dialecten, maar Buurke kan dit met hulp van moderne technieken en experimenten heel nauwkeurig meten. Na afloop van het onderzoek kan hij een voorspelling doen over waar het dialect het snelste zal verdwijnen of juist het langste zal blijven.

“Er sprankelt iets in haar stem”

Astrid Kersseboom presenteerde van 2004 tot 2021 het NOS Journaal. Sinds begin 2022 presenteert ze het NOS Radio 1 Journaal. De manier van praten van Kersseboom viel al vaker op, ook buiten de context van het onderzoek van Buurke. Onlangs nog roemde taalwetenschapper René Appel in het radioprogramma De Taalstaat op NPO Radio 1 het taalgebruik van Kersseboom. Ze gebruikt volgens Appel passende spreektaalvormen. Zo zegt ze ‘goeiemorgen’, en niet het meer formele ‘goedemorgen’. “Ze is duidelijk en legt goede accenten. Die zijn belangrijk om een boodschap over te brengen.” Appel noemde haar stem plezierig, helder en vriendelijk. “Er sprankelt iets in haar stem”, zei hij in de uitzending .

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Nieuws Tags: standaardtaal, taalkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. rbuurke zegt

    7 april 2022 om 09:44

    Ter verduidelijking: als we het hebben over het Standaardnederlands, bedoelen we de standaard zoals die in Nederland gesproken wordt. Het concept van een standaard heeft een totaal andere context in Vlaanderen.

    Bedankt voor het plaatsen!

    Beantwoorden
  2. Weia Reinboud zegt

    7 april 2022 om 11:30

    Historisch vergelijken met de jaren vijftig is vaker gedaan, dacht ik. Wat mij het meest aan die tijd opvalt is de formele uitspraak, meer redevoeringachtig, met elke slot-n netjes uitgesproken. Verder een tikje bekakter, oo neigt iets naar eu, de ui iets geslotener, maar veel is het niet. Tegenwoordig lijkt de g iets harder. Ik heb net nog wat van rond de watersnood van 1953 beluisterd, Polygoonjournaal en nieuwsdienst. Die nieuwsdienst is mijn vader, zo sprak ie thuis niet, het is echt een speciale voorleestoon. Bij Astrid Kersseboom zal het verschil tussen voorlezen en dagelijkse taal veel kleiner zijn.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jonathan Griffioen • Abnormale kinderen

Ja, Rutger Kopland is blauw.
M. Vasalis is blauwer,
veel blauwer, rode grond met blauwe
bergen. Kopland is grijzer, ik zag nooit
grijzer blauw.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d