Een van de fijne dingen van het Nederlands is dat het in twee landen gesproken wordt waar er op totaal verschillende manieren tegenaan wordt gekeken. Het is net alsof de wereldgeschiedenis de taalwetenschap een laboratorium heeft willen schenken waar je kunt bezien hoe verschillende omstandigheden kunnen inwerken op de taal. Neem de omgang en de appreciatie van het dialect. … [Lees meer...] overDialect op de koffietafel
taalkunde
Digitaliseringsverzoeken
DBNL in beeld (4) De DBNL bevat meer dan 17.000 teksten. Toch is de collectie nog lang niet compleet en komen er maandelijks nieuwe boeken en tijdschriftjaargangen bij. Misschien ontbreekt er een werk dat cruciaal is voor jouw onderzoek, een belangrijk tijdschrift of een interessant oeuvre. Is daar iets aan te doen? Jazeker! Je kunt namelijk zelf een suggestie aandragen … [Lees meer...] overDigitaliseringsverzoeken
DBNL in beeld (3): zoeken en vinden
De DBNL bevat een duizelingwekkende hoeveelheid boeken en tijdschriftjaargangen. Hoe vind je je weg binnen deze digitale schatkamer? Wat is de eenvoudigste manier om de informatie te vinden die je zoekt? Zoeken Als je op zoek bent naar een specifieke tekst of auteur in de DBNL kun je natuurlijk een algemene zoekmachine gebruiken. Dbnl.org heeft echter ook een eigen … [Lees meer...] overDBNL in beeld (3): zoeken en vinden
De drie dimensies van taal
Martin Haspelmath is mogelijk de meest vooraanstaande Europese taalkundige van dit moment – ook omdat hij zich niet beperkt tot zijn eigen kleine analyse van zijn eigen kleine feiten, maar probeert de grotere vragen onder ogen te zien: wat is taal eigenlijk? De enkeling die het ook probeert, heeft dan meestal als antwoord: taal is waarover ik mijn proefschrift geschreven heb, … [Lees meer...] overDe drie dimensies van taal
Zelfs logopedisten hoeven niet altijd standaardtaal te spreken
Ja, maar als je professioneel wil overkomen, moet je toch zeker wel netjes praten: Algemeen Beschaafd Nederlands, zoals dat vroeger heette, de taalvorm die sommigen als 'neutraal' beschouwen, beheerst, zorgvuldig, respectvol, en wat al niet. Het zal misschien het laatste bastion van die standaardtaal zijn, als mensen zich in hun persoonlijk leven allang niets meer aantrekken … [Lees meer...] overZelfs logopedisten hoeven niet altijd standaardtaal te spreken
In functie van de optimalisering van de nieuwe ANS
Onlangs werd in de onvolprezen nieuwsbrief van Onze Taal gewag gemaakt van een (Belgisch-) Limburgs talenwonder. Daar wilde ik natuurlijk meer over weten. Ik kwam uit bij een stuk in Het belang van Limburg van 4 juni (Genkse wijkmanager Vicky Steyvers (38) spreekt maar liefst 14 talen). Daarin werd twee maal de uitdrukking in functie van gebruikt: Die talen studeer ik dan … [Lees meer...] overIn functie van de optimalisering van de nieuwe ANS
Peter-Arno Coppen over grammatica
Aflevering 4: grammatica Over taal gesproken is dé podcast over het Nederlands, die Onze Taal en het Instituut voor de Nederlandse taal samen verzorgen. Elke maand spreken we met een deskundige over de Nederlandse taal. Bijvoorbeeld over het ontstaan van nieuwe woorden, de functie van vaktaal of dialecten. Ook onderwerpen als vergeten woorden, duidelijke … [Lees meer...] overPeter-Arno Coppen over grammatica
Nieuw nummer Internationale Neerlandistiek 2021-2 nu online
Dit laatste nummer van Internationale Neerlandistiek is nu online te lezen in open access via het platform aup-online.com ArtikelenEen taalvaardigheidstest voor anderstaligen voorgelegd aan leerlingen in het Nederlandstalig middelbaar onderwijsEen onverwacht effect?ELKE GILIN, JORDI HEEREN EN LIEVE DE WACHTERDe invloed van het Nederlands op contacttalen in zeventiende-eeuws … [Lees meer...] overNieuw nummer Internationale Neerlandistiek 2021-2 nu online
Wat de woorden ‘hoofdzin’ en ‘bijzin’ betekenen
Kortgeleden stond hier een stukje van mij over de functie van onderschikkende voegwoorden en - in directe samenhang daarmee: de betekenis van de woorden hoofdzin en bijzin. Er hebben me verschillende leraren Nederlands en anderen vragen over het stukje gesteld en die vragen laten denk ik zien dat ik met het gebruiken van die termen te veel voorkennis heb verondersteld. Daarom … [Lees meer...] overWat de woorden ‘hoofdzin’ en ‘bijzin’ betekenen
Kan een zin met een nevenschikkend voegwoord beginnen?
Op de Facebookgroep Leraar Nederlands fulmineerde laatst iemand over "de kranten", die "het allemaal fout doen" door zinnen met een nevenschikkend voegwoord te laten beginnen. Dat is een beetje een gekke klacht van een leraar Nederlands, want verreweg de bekendste eigenschap van nevenschikkende voegwoorden is nou juist dat je die dingen tussen twee zinnen in kunt zetten. Dan … [Lees meer...] overKan een zin met een nevenschikkend voegwoord beginnen?
10 september 2021: afscheidsrede prof. dr. Ton Dijkstra
Prof. dr. Ton Dijkstra, hoogleraar aan de Radboud Universiteit / Faculteit der Sociale Wetenschappen met de leeropdracht Psycholinguïstiek en Meertaligheid, geeft in een academische zitting op vrijdag 10 september 2021 om 16.00 uur precies, een openbaar afscheidscollege getiteld “Wat deze wereld betekent: taal en denken” De academische zitting vindt plaats in de Aula van de … [Lees meer...] over10 september 2021: afscheidsrede prof. dr. Ton Dijkstra
Een onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
In nummer 7/8 van Onze Taal staat in het rubriekje 'Hoe leg je dat uit?' het volgende: Verder kan 'of' een hoofdzin en een bijzin aan elkaar verbinden; dan is het een onderschikkend voegwoord. [...]- We weten niet of hij komt.- Hij vroeg of ik meeging. Onze Taal is niet de eerste die beweert dat onderschikkende voegwoorden een hoofdzin en een bijzin aan elkaar plakken. … [Lees meer...] overEen onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
“Een andere taal spreken”
Wat Nederlanders ongenoemd laten als ze Nederlands spreken en waarom "Ik houd van andere muziek." Stel dat ik u plompverloren de bovenstaande mededeling zou doen. Dan zou die waarschijnlijk weinig informatief voor u zijn. Als u het gesprek serieus wilt aangaan, zult u waarschijnlijk proberen te raden wat ik met 'andere muziek' bedoel of u zult het aan mij vragen. Dat … [Lees meer...] over“Een andere taal spreken”
De sprong van taal naar werkelijkheid
"De logica", schrijft Sjoerd van der Niet in zijn nieuwe boek, "brengt ons niet van de ene naar een andere plek. We moeten springen, wijzelf." Het is een belangrijk thema in Van der Niets nieuwe boek Zo niet, dan toch. Dat boek kun je lezen als een toegankelijke inleiding in de logica, nee, je zou eigenlijk willen dat zo'n boek verplichte lectuur zou zijn voor iedereen die … [Lees meer...] overDe sprong van taal naar werkelijkheid
Verschillen tussen ‘omdat’ en ‘want’
De afgelopen jaren hebben verschillende taalkundigen iets geschreven over de verschillen tussen omdat en want. Een in mijn ogen belangrijk verschil noemen ze daarbij niet. Wouter van Wingerden noemt een syntactisch verschil: na omdat volgt een bijzin, na want een hoofdzin. Hij noemt ook een betekenisverschil: in want klinkt een rechtvaardiging of verklaring door, terwijl … [Lees meer...] overVerschillen tussen ‘omdat’ en ‘want’
6 juli 2021: Presentatie Algemene Nederlandse Klankleer
Tot nu toe ontbrak er een uitgebreide beschrijving van de klankleer in de digitale editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (e-ANS), en dat nog wel terwijl het woord spraak in de titel staat. Dat is nu verleden tijd. Op 6 juli 2021 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) van 15.00 – 16.30 uur een webinar waarin we u het nieuwe hoofdstuk … [Lees meer...] over6 juli 2021: Presentatie Algemene Nederlandse Klankleer
Zeer, bepaald en dergelijke onderstrepende bijwoorden
Met de verhuizing van Wopke Hoekstra (CDA) van de Eerste Kamer naar het kabinet-Rutte III moet de frequentie van het gebruik van het bijwoord zeer telbaar zijn toegenomen in de Tweede Kamer. In het eerste debat in de nieuwe samenstelling van eind maart 2021, het ging over de formatie, streepte ik een paar van die zeer-gevallen aan in de bijdragen van … [Lees meer...] overZeer, bepaald en dergelijke onderstrepende bijwoorden
Het lot van de vagetariër
De woordbouw is het kraakpand van de taalkunde. Regels die elders lijken te gelden gaan er hoegenaamd niet op. Waar syntactische regels soms vreselijk ingewikkeld kunnen zijn maar toch altijd regels blijven, waar de klankvorm in een systeem te vatten is, daar doen mensen op het oog maar wat als ze nieuwe woorden vormen. Natuurlijk, er zijn allerlei keurige manieren om … [Lees meer...] overHet lot van de vagetariër
Bijvoeglijk naamwoorden verbuigen in het Hellendoorns
Verbuiging van bijvoeglijke naamwoorden en grammaticaal gestuurde sjwadeletie In zijn inaugurele rede Dynamiek in taal en de explosie van de neerlandistiek (2003) gaat Fred Weerman in op het verbuigingssysteem van bijvoeglijke naamwoorden in het Standaardnederlands (in het vervolg: Nederlands). Daarbij bespreekt hij drie observaties uit eigen onderzoek. In de eerste plaats … [Lees meer...] overBijvoeglijk naamwoorden verbuigen in het Hellendoorns
De betekenis van emoji 😍
Ik ben zo'n oud mannetje, toen ik begon met bloggen bestonden emoji nog niet, en inmiddels is er al een kleine industrie van taalkundig onderzoek naar wat die dingen eigenlijk betekenen. Vorige week verscheen een heel inzichtrijk nieuw artikel op internet dat vooral gaat over de populairste van alle emoji: die met gezichtjes. Wat betekenen die dingen? Ze geven commentaar op … [Lees meer...] overDe betekenis van emoji 😍
Wanneer is ‘nu’?
Wat betekent nu? Het lijkt op het eerste gezicht altijd te verwijzen naar de tijd wanneer je spreekt, zeggen de taalkundigen Una Stojić en Daniel Altshuler in een nieuw artikel. Vergelijk maar eens de volgende twee zinnen: Vorige week hoorde ik dat er een aardbeving zou zijn.Vorige week hoorde ik dat er nu een aardbeving zou zijn. Met de eerste zin zeg ik dat ik de … [Lees meer...] overWanneer is ‘nu’?
Taalkunde voor letterkundigen
"Een gedicht begrijpen is een soort reverse engineering", zegt de Amerikaanse letterkundige Michael K. Ferber in zijn nieuwe boek Poetry and Language. Je haalt het uit elkaar en probeert het weer in elkaar te zetten. Daarvoor is kennis en techniek nodig, en met zijn boek wil Ferber een vaak verwaarloosd aspect van die kennis en techniek bijbrengen: de taalkundige. Wat hééft een … [Lees meer...] overTaalkunde voor letterkundigen
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
In het eerste deel van dit tweeluik hebben we gezien dat sterke werkwoorden, zoals zingen – zong en lopen – liep, vaste klinkeralternanties in de wortel hebben die uiteindelijk teruggaan op een alternantie tussen -e-, -o- en geen klinker in de verre voorouder van het Nederlands, namelijk het Proto-Indo-Europees (een taal die al zo’n 5 à 6 duizend jaar geleden gesproken werd!). … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Lang (lang (lang)) geleden heb je als jonge, onbezonnen spreker van het Nederlands opgepikt dat de onvoltooid verleden tijd van werkwoorden gevormd wordt door er de uitgang -te(n) of -de(n) achter te plakken. Of dit met een t of een d moet, hangt af van de kwaliteit van de stammedeklinker die ervoor staat, iets wat men samenvat in de … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Twee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Een reactie op Anne Merkuur Als de lezers van Neerlandistiek het nog toestaan, wil ik op deze plaats graag de interessante discussie over het aantal regelmatige werkwoordklassen in het Fries voortzetten door te reageren op het stuk van Anne Merkuur van afgelopen zaterdag. Waar gaat het over? Kort samengevat: de kanonieke kijk op het Friese werkwoordsysteem is dat het twee … [Lees meer...] overTwee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
