Alle tijd was er afgelopen vrijdag (20 mei 2022) bij Nieuwspoort op de wekelijkse persconferentie. De dag tevoren was er in de Tweede Kamer een lang debat over het weggooien van sms’jes op een oude Nokia geweest, de Voorjaarsnota was vastgesteld, de oorlog in Oekraïne woedde onverminderd door. Inderdaad nieuws en dus gespreksonderwerpen te over. En nog maar een keer, wat mooi … [Lees meer...] overDestilleren op IJsberg
taalkunde
Waar woon je ergens?
Intrigerende vraag, gisterenavond, van een collega-blogger hier op Neerlandistiek: Ik kan zo snel niet vinden dat iemand hierover geschreven heeft. Het lijkt me geen 'dialect' in de zin dat ik niet geloof dat het regionaal gebonden is. Het is wel informeel en spreektalig, maar ik denk dat heel veel mensen het zeggen. Google geeft een rijke variatie aan bronnen. Er zit … [Lees meer...] overWaar woon je ergens?
Omgaan met nieuwkomers, en Oekraïens
In deze speciale aflevering van Kletsheads hebben we het over het nieuwkomersonderwijs. Dat is onderwijs voor kinderen voor wie Nederland een nieuw land is en het Nederlands een tweede of soms derde taal is. Dit kan zijn omdat ze uit een ander land zijn gevlucht, bijvoorbeeld uit Syrïe, Eritrea of Oekraïne, of omdat hun ouders naar Nederland zijn gekomen voor hun … [Lees meer...] overOmgaan met nieuwkomers, en Oekraïens
Al!
Al kun je op heel veel manieren gebruiken: 'al mijn brood is op', 'ik zie hem al staan', 'al ziet men de lui, men kent ze daarom niet', 'dat is al de derde keer', 'zo ik al weet waar je het over hebt', 'al te goed is buurmans gek', en dat zijn er nog maar een paar. Ik weet niet of er ooit een overkoepelende studie is verschenen over al (haha) die vormen van al, maar als die … [Lees meer...] overAl!
Verschijnt binnenkort: Taalmysteries
Iedere taal is vol raadsels en geheimen Niemand weet hoeveel talen er exact op onze planeet gesproken worden, laat staan hoeveel talen er vroeger gesproken werden. Volgens de taalcatalogus Ethnologue bestaan er op dit moment 7139 talen. Iedere taal vertelt een verhaal over en geeft een beeld van de cultuur en het volk dat deze taal spreekt of heeft gesproken. En iedere taal … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Taalmysteries
Verschijnt binnenkort: Zeven talen in zeven dagen
Het nieuwste boek van de populaire taalvirtuoos Gaston Dorren: over het temmen van talen Voor iedereen die Nederlands spreekt en makkelijk Engels leest, maar wiens schoolfrans en -duits diep zijn weggezakt, is Zeven talen in zeven dagen hét boek. Het nieuwste boek van de populaire taalvirtuoos Gaston Dorren biedt toegang tot teksten in het Italiaans, Spaans, … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Zeven talen in zeven dagen
Wim Daniëls, de taalpurist
Tien jaar geleden noemde ik Wim Daniëls op deze site onze nationale volkstaalkundige en hoewel ik er toen bij zei dat ik dat als eretitel bedoelde waren er toch mensen verontwaardigd over: wat was dat voor hautain gedoe van mij in mijn ivoren toren. Maar ik bedoelde het echt als compliment. Hij is niet iemand die zelf onderzoek heeft gedaan, en wat hij zegt graaft zelden erg … [Lees meer...] overWim Daniëls, de taalpurist
Heis in plaats van huis
Intrigerende vraag van iemand met betere oren dan ik: De laatste tijd meen ik dat radio- en televisiesprekers steeds vaker de tweeklank ui uitspreken als ei: heis in plaats van huis, leister in plaats van luister beiën in plaats van buien, enz. Het lijkt vooral voor te komen als er een s-klank volgt op ui. Is dit een bekend verschijnsel? Is er een oorzaak bekend? Of ligt het … [Lees meer...] overHeis in plaats van huis
20 mei 2022: Online gastcollege ‘Is Afrikaans een volle dochter van het Nederlands of is het een bastaardkind?’
OPoN (het Overlegplatform voor Poolse Neerlandici) organiseert in samenwerking met de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Warschau een reeks online gastcolleges voor liefhebbers van (de Nederlandse) taal en cultuur. Het laatste college in dit academisch jaar wordt op vrijdag 20.05.2022 / 14:00 – 15:00 gegeven door Camiel Hamans (Universiteit van Amsterdam / … [Lees meer...] over20 mei 2022: Online gastcollege ‘Is Afrikaans een volle dochter van het Nederlands of is het een bastaardkind?’
Luisteren via een hoofdtelefoon
Soms gaat onderzoek over taal zonder dat het over taal gaat. Deze week verscheen er bijvoorbeeld een artikel in het tijdschrift Organizational Behavior and Human Decision Processes, dat waarschijnlijk nooit door een taalkundige wordt gelezen, ook door mij niet, maar dat het mogelijk maakt verder na te denken over een bijzondere vorm van taalgebruik: in jezelf praten. Dat is … [Lees meer...] overLuisteren via een hoofdtelefoon
Oudere mensen horen verdriet minder gemakkelijk
Met je stem kun je van alles overdragen: een zakelijke boodschap en aanwijzingen over hoe die in elkaar zit, maar ook hoe je je voelt over die boodschap, of hoe je je in het algemeen voelt. Je hoort dat iemand verdrietig is, of juist bijzonder verheugd –er zit iets in de stem dat dit weggeeft, dezelfde stem die tegelijkertijd ook verschil maakt tussen Ze leerden Benedictíne … [Lees meer...] overOudere mensen horen verdriet minder gemakkelijk
Taal en werkelijkheid
Mijn specialisatie in de taalkunde is van huis uit de klankleer, de fonologie. Mijn proefschrift ging daarover, net als de meeste van mijn wetenschappelijke publicaties. Maar de laatste jaren heb ik daar af en toe spijt van – de echte actie gebeurt wat mij betreft steeds meer in een ander deelgebied, de betekenisleer, de semantiek (samen misschien met de pragmatiek. In de … [Lees meer...] overTaal en werkelijkheid
Vacature: Assistant Professor of Dutch Linguistics, Poznań, Poland
The Department of Dutch and South African Studies at the Faculty of English (AMU, Poznań) conducts research and university teaching in the field of Dutch and South African literary studies and linguistics. Tasks Conducting research and publishing in international journalsAcquiring external grantsTeaching 210 hours a year (6-8 hours a week) in the area of Dutch linguistics … [Lees meer...] overVacature: Assistant Professor of Dutch Linguistics, Poznań, Poland
Zeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
Dezelfde woorden kunnen in dezelfde vaste volgorde voorkomen en toch inhoudelijk verschillen. Nemen we als voorbeeld de combinatie zeker weten, aanhalingen uit het kalenderjaar 2022 (ongecorrigeerde Handelingen): (Sophie Hermans, VVD) ik wil zeker weten dat het geld ook terechtkomt waar het terecht moet komen (Jan Paternotte, D66) zodat we ook zeker weten dat dat … [Lees meer...] overZeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Op 4 juni 2020 schreef ik een tekstje over het amicale taalgebruik dat in de Tweede Kamer duidelijk wordt via de tussenwerpsels jongens! en joh! Wie de huidige Van Dale bekijkt, ziet dat een blogstukje ook twee jaar later nog heel wat meer informatie kan bieden dan het grote woordenboek. Op dezelfde vierde juni van 2020 was er een … [Lees meer...] over“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Hoe komt “wappie” in de Dikke van Dale?
Jelle van Baardewijk in gesprek met Nederlandse woordenboekmaker Ton den Boon over de wondere wereld van de Dikke Van Dale. … [Lees meer...] overHoe komt “wappie” in de Dikke van Dale?
Brugge, Bruges en Bruhhe in de play-off
Met lokale taal naar de titel? Nu de voetbalstadions weer tot de nok toe gevuld zijn met supporters kunnen clubs de steun van hun achterban opnieuw in levenden lijve ervaren. Toch vindt veel fan engagement vandaag de dag ook digitaal plaats. Voetbalclubs zijn meer dan ooit actief op sociale media, zoals Instagram en TikTok. De interactieve mogelijkheden van de sociale … [Lees meer...] overBrugge, Bruges en Bruhhe in de play-off
Taal is een brug in het denken
Bestaan er stoornissen die specifiek de taal betreffen? Twee voorbeelden worden regelmatig genoemd. De eerste is afasie, een stoornis (of eigenlijk een pakket stoornissen) die zich kunnen voordoen als mensen bijvoorbeeld een herseninfarct krijgen en daarna niet goed meer kunnen praten. De tweede heet taalontwikkelingsstoornis en lijkt een aangeboren component te hebben. Maar … [Lees meer...] overTaal is een brug in het denken
Kijken naar “de bak” en verder
Het woord bak heeft een groot aantal betekenissen. Van Dale deelt ze in drie hoofdvarianten in. Bak-II en Bak-III zijn de twee kleinste en die hebben achtereenvolgens te maken met het werkwoord bakken (inclusief ‘mop, grap’) en met de scheepvaart. Bak-I bevat daarentegen liefst 29 onderscheiden betekenissen en nuances, van een min of meer vierkant voorwerp … [Lees meer...] overKijken naar “de bak” en verder
10 mei 2022: Studiemiddag rond taalhoudingsenquêtes
Op 10 mei 2022 organiseert de vakgroep Nederlands van de Universiteit van Luik een studiemiddag rond enquêtes die uitgevoerd zijn om de houding van taalgebruikers in Nederland en België tegenover meertaligheid te peilen. De studiemiddag wordt georganiseerd in het kader van de Koning Willem-Alexander Leerstoel voor Lage Landen- studies, die in het academisch jaar 2021-2022 is … [Lees meer...] over10 mei 2022: Studiemiddag rond taalhoudingsenquêtes
Waarom p, b en m vaker vooraan in het woord staan
Een eigenaardige observatie: klanken zoals p, b en m, de zogeheten lipklanken, staan relatief vaak vooraan in woorden. De hoofdstukken met die letters in een gemiddeld woordenboek zijn relatief dik en dat geldt voor heel veel bekende talen. Wat is hier aan de hand? Daarover gaat een interessant artikel van de Groningse promovendus Daan van Soeren in Journal of Linguistics. … [Lees meer...] overWaarom p, b en m vaker vooraan in het woord staan
Welbevinden in meertalige gezinnen
Kinderen die met twee of meer talen opgroeien , gebruiken niet altijd al hun talen even veel. Soms spreken ze één van hun talen zelfs helemaal niet. In dergelijke gevallen is het meestal de thuistaal of minderheidstaal die het onderspit delft ten koste van de schooltaal. Kinderen kunnen heel goed in staat zijn de thuistaal te spreken, maar geven de voorkeur aan de taal of talen … [Lees meer...] overWelbevinden in meertalige gezinnen
De grenzen van fictie
Een schrijver kan een wereld verzinnen waarin draken rondlopen, of waarin de wetten van de zwaartekracht worden getart, of een wereld waarin vrijwel iedereen een verdorven persoon is. Maar een wereld waarin onze moraal niet geldt, dat wordt lastiger, stellen Daniel Altshuler en Emar Maier in een nieuw artikel in het Journal of Semantics. Neem het volgende … [Lees meer...] overDe grenzen van fictie
Verschijnt binnenkort: De Dikke Daniëls
Wim Daniëls heeft zich zijn hele leven al verwonderd over taal; over haar lenigheid, haar subtiliteit en haar complexiteit. Hij wijdde tientallen boeken, talloze artikelen en veelgelezen twitterberichten aan zijn grote liefde. Hij bekeek haar van alle kanten, keerde haar binnenstebuiten, boog zich over de apostrof, de komma, over etymologieën, het Huppelnederlands, dialecten … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: De Dikke Daniëls
De (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [1]
Op zoek naar definities in lexica en literatuur Trots loop ik met mijn tekening naar de juf, die voorovergebogen aan het opruimen is in de poppenhoek. “O ja, nou, mooi, hoor…” zegt ze zonder echt te kijken, “en euh… wat is het?” “Een Meermin”, antwoord ik. “Oh, een zeemeermin, nou, leuk, hoor.” “Nee, niet zéé-meermin, gewoon meermin!” . De juf zucht en zonder me aan … [Lees meer...] overDe (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [1]
