‘Laat eens kijken’, vroeg ik aan een dertienjarig meisje dat met een somber hoofd boven een schoolboek Nederlands hing. ‘Wat is er mis mee?’, vroeg ik. ‘Niet moeilijk, maar zo saai. Wat heb ik hier nu aan?’ Ik keek naar de bladzijden. Die zagen er inderdaad niet erg uitnodigend uit. Veel tekst, een vlakke bladspiegel. En dan het onderwerp, of moet ik zeggen de hoofdgedachte van het hoofdstuk. Eerlijk gezegd kreeg ik de schrik van mijn leven. Wat moet een kind van 13 jaar met deze geestdodende letterbrij. Is dit nu de manier om de kennis en de liefde voor de Nederlandse taal bij te brengen? Om een onderscheid te maken tussen hoofdgedachte en onderwerp als methode om een tekst te lijf te gaan. Wellicht nuttig, maar vooral zo fantasieloos, zo weinig uitnodigend, zo academisch.

Een andere toon zou al helpen. Volgens mij moet je jonge kinderen juist op een heel andere manier wijzen op de eigenschappen van de taal. Je moet ze vooral wijzen op het wonder van de taal. Kennis laten maken met wat je allemaal met taal kan. Teksten aanbieden waarom ze kunnen lachen, waarover ze zich druk kunnen maken, die inspelen op de wereld die hen bezighoudt. Maar dit theoretische geneuzel dat ook nog eens een hele schoolopleiding wordt volgehouden zal hoogstens een stoet apparatsjiks opleveren, maar geen wereldbestormers, geen idealisten, geen vernieuwers, geen liefhebbers van onze taal.

Biedt ze taal aan die hen interesseert en vraag dan waar de tekst die ze gelezen hebben over gaat, wat ze er zelf van vinden, hoe zij het zouden formuleren, hoe ze hierover een gedicht zouden schrijven of een brief. Laat zien hoe elastisch de taal is, hoe scholieren de taal kunnen gebruiken als iets van henzelf, niet van mensen die hun voorkauwen wat signaalwoorden zijn. Natuurlijk moet je dingen weten, maar laat ze de regels vooral zelf ontdekken, vertel vooral over de oneindigheid van de mogelijkheden die onze taal in zich herbergt. Verlok ze om in te treden in de wondere wereld van de taal. Moet je eens opletten hoeveel studenten zich dan weer voor het vak Nederlands zullen inschrijven. En dat meisje van dertien zal mij over haar nieuwe en vernieuwende leerboek zeggen…zo leuk…daar wil ik iedere dag wel mee bezig zijn.

Frits Spits is neerlandicus en radiomaker.