Op 1 september 2022 vertrekt Antal van den Bosch als directeur van het Meertens Instituut. De laatste vijf dagen van de maand nemen enkele (oud-)medewerkers van het instituut afscheid.

Bij je vertrek als directeur van het Meertens Instituut wil ik je van harte bedanken voor de ruimte die de themagroep Lied en Verhaal (officieel: Orale Cultuur) altijd van je gekregen heeft. Je hebt binnen de afdeling Etnologie de ontwikkeling van de Nederlandse Volksverhalenbank, de internationale sagen-database ISEBEL en de Nederlandse Liederenbank steeds ruimhartig gestimuleerd, zowel op het gebied van traditioneel filologisch en cultuurhistorisch, als op het terrein van modern computationeel onderzoek.

In de categorie Vertelcultuur van het online tijdschrift Neerlandistiek heeft dit geleid tot zeer uiteenlopende publicaties van medewerkers en stagiaires: computationele categorisering van broodjeaapverhalen (Myrthe Reuver), moslimversies van westerse sprookjes en moppen en vrouwen-emancipatie (Iris Stofberg), romantiserende sagen over rovers (Roderick Scheltinga), de kinderschrik van de waterdemon (Merle van Rooij), het sprookjeseinde van de roman van Ferguut (Eline van Onzenoort), koning Redbad en het Riepster Licht (Arjan Sterken; van hem zijn meer bijdragen te vinden), twee bijdragen over de film Redbad (Theo Meder), drie bijdragen over vluchtelingen in de Liederenbank (Ellen van der Grijn), de complottheorieën over een babybloed drinkende elite (Guus van der Peet), legenden in het toneelwerk van Anjoël Valo (Selma Visscher), twee bijdragen over ‘female agency’ in traditionele en moderne sprookjes (Celeste van Veenen; hier de video over haar stage), en de postzegel van het Vrouwtje van Stavoren (Theo Meder).

En dat is nog maar een greep uit de publicaties in Neerlandistiek. Orale Cultuur medewerker Folgert Karsdorp haalde niet minder dan drie keer volop de media met projecten die tot stand kwamen in samenwerking met collega’s van onder meer de Universiteit van Antwerpen. In 2017 werd een bundel samengesteld met vertaalde verhalen van scifi-schrijver Isaac Asimov onder de titel Ik, Robot, en schrijver Ronald Giphard voegde daar een verhaal aan toe dat hij samen schreef met Asibot, ontwikkeld door Folgert Karsdorp. In 2018 presenteerde Karsdorp zijn rapbot MC Turing op het festival Lowlands. Later mocht koning Willem-Alexander bij een bezoek de bot ook proberen.  In 2022 publiceerde Karsdorp met een team van internationale wetenschappers een artikel in het prestigieuze tijdschrift Science (hier de video) over de vraag hoeveel Middeleeuwse ridderromans er verloren zullen zijn gegaan in het Nederlands, Duits, Frans, Iers, Engels en IJslands.

Succesvol was ook de podcast-serie LageLieder van KRO-NCRV over balladen van Ate Doornbosch, en over mondelinge overlevering in het algemeen, waaraan Martine de Bruin en Theo Meder meewerkten. Samen met Garrelt Verhoeven en Ruud de Wild werkte Martine de Bruin aan het Songbook van Ruud de Wild: Reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied, en de bijbehorende tentoonstelling. En natuurlijk is daar de niet aflatende belangstelling voor het Wilhelmus (in samenwerking met o.a. de Universiteit Utrecht en Nationale Opera & Ballet).

Hiermee zijn de wapenfeiten vanuit Lied en Verhaal bij lange na niet allemaal opgesomd, maar deze korte vlootschouw geeft al een goede indruk hoe de themagroep onder Antal, “de directeur die duizend bloemen liet bloeien”, gefloreerd heeft.

In de toekomst willen we ons wat pro-actiever opstellen door zelf nieuws naar buiten te brengen, en minder af te wachten tot de pers ons consulteert. Een goede gelegenheid was het viraal gaan van de verhalen over ‘needle spiking’ geweest, maar we hebben iets te lang getreuzeld. Een wat uitgebreider en genuanceerder bespreking is echter vanaf nu te vinden in Neerlandistiek/Vertelcultuur in het artikel Heet Van De Naald?

Beste Antal, het ga je goed in je nieuwe betrekking in Utrecht, en hopelijk denk je nog regelmatig en met plezier aan ons terug.

Theo Meder