Het artikel dat de Vlaamse journaliste Jolien De Bouw voor het nieuwe nummer van Septentrion schreef is een toonbeeld van goede journalistiek. Septentrion is het (toch al prachtige) Franstalige blad dat wordt uitgegeven door de lage landen (De Bouwers artikel staat ook online). Normaliter gaat dat blad over de cultuur in Nederland en Vlaanderen, maar deze keer is een belangrijk deel gewijd aan Frans-Vlaanderen en de relaties van dat gebied met (West-)Vlaanderen. Frans-Vlaanderen is zeker in Nederland een vrijwel onbekend gebied, het zou eigenlijk goed zijn om de artikelen over dit onderwerp ook allemaal onder Nederlanders te verspreiden.

Dat geldt dan in de eerste plaats voor het artikel van De Bouw.

In 2022 besloot de Franse regering om het ‘Vlamsch’, het aan het Nederlands verwante oorspronkelijke dialect van dit gebied, voortaan de status van erkende regionale taal te geven. Dat betekent dat er onder andere steun kan zijn voor onderwijs in en over die minderheidstaal.

Ik heb niet gezien dat de Nederlandse pers enige aandacht aan de kwestie heeft besteed, maar in Frankrijk én in Vlaanderen heeft de kwestie nogal wat stof doen opwaaien. Waarom moet dat ‘Vlamsch’ zijn? Drukt dat het onderwijs in het Nederlands niet weg dat in de grensregio óók op scholen wordt onderwezen, maar dan als vreemde taal van een ander land?

Er zijn twee partijen en De Bouw laat beide partijen op een evenwichtige manier aan het woord, en dit ondanks het feit dat de hoofdredacteur van Septentrion duidelijk één van die meningen is toegedaan: dat Vlaemsch zit het Nederlands alleen maar in de weg. Je krijgt echter geen moment de indruk dat het standpunt van de andere partij – die kennelijk nauwelijks met De Bouw heeft willen praten, misschien omdat ze voor de lage landen werkte – daardoor minder goed gehoord wordt. Beide standpunten worden heel duidelijk over het voetlicht gebracht.

De voorstanders van het Nederlands hebben duidelijke argumenten. Fransen hebben als ze in Vlaanderen willen werken niet zo veel aan het Vlamsch, dat weliswaar historisch verwant is aan met name het West-Vlaams, maar zo lang politiek is afgesneden geweest van het grote Nederlandstalige gebied, dat de Franse dialecten vooral heel archaïsch zijn en ook in grote delen van West-Vlaanderen nauwelijks nog begrepen worden. Bovendien zijn er maar heel weinig echte sprekers van dat Vlamsch, die bovendien over het algemeen behoorlijk oud zijn en waarvan er natuurlijk maar weinigen voldoende educatieve bekwaamheid hebben om goed onderwijs te kunnen aanbieden.

De voorstanders van het Vlaemsch stellen daar tegenover dat ze niks te maken hebben met al die buitenlanders en hun Nederlands. Ze willen erkenning voor hún manier van praten en het culturele erfgoed dat dit vertegenwoordigd.

Het lijkt een behoorlijk militante groep, maar op deze punten hebben ze natuurlijk ook gelijk. Ze zijn geen Belgen, en dat er in België ooit is besloten dat men Nederlands spreekt, wat hebben zij ermee te maken? Het gaat hen niet om de arbeidsmarkt, of om de 22 miljoen mensen die ook allemaal Nederlands zeggen te spreken. Het gaat hen om hun eigen taal.

Als Nederlander ben je een volkomen buitenstaander in deze discussie en als liefhebber van talen kun je alleen maar hopen dat men eruit komt. Een medewerker van de Taalunie zegt in het stuk bijvoorbeeld dat er natuurlijk in het onderwijs Nederlands in Frankrijk ook aandacht kan worden besteed aan de lokale dialecten. Omgekeerd kun je je voorstellen dat een cursus Vlamsch ook vertelt wat er met verwante dialecten in het noorden zoal is voorgevallen. Het zou mooi zijn als het zo op de een of andere manier tot samenwerking kwam, want geen van de twee talen staan sterk: uit de andere artikelen in Septembrion blijkt dat steeds minder scholen Nederlands aanbieden, en dat wordt zeker niet gecompenseerd door grotere aandacht voor het Vlamsch.

We kunnen dus alleen maar met verbazing toekijken. Ons ondertussen verheugend in de uitstekende journalistiek van mensen als Jolien De Bouw.