Een zomer vrij van nut (4)

Wat tot nu toe gebeurde in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Sanne de Bree is in februari 2027 net begonnen als universitair docent bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur. In de pauze van haar eerste college zijn alle studenten weggegaan zonder dat ze begrijpt waarom.,

“Nu lekker in de zon zitten!” zei Sannes stem in haar oor.

“Maar dat kan toch niet?” zei Sanne. “Misschien komt er nog iemand terug.”

“Dat moet jij weten”, zei de stem. “Er komt zelden iemand terug.”

Ze haalde haar schouder op, alsof haar oor dat zou kunnen zien, en nam plaats op het podium achter de tafel. De zaal was smeriger dan ze zich herinnerde uit haar eigen studententijd. Hoewel het maandagochtend was, lagen er snoepzakjes en koffiebekertjes op de grond. Op de muur zaten her en der vage grijsgroene strepen. Een tl-lamp midden in de zaal hing te flikkeren. Als ze op een knop duwde waarvan ze veronderstelde dat die voor het licht was, gebeurde er niets.

“Ze zullen nu wel niet meer komen”, zei de stem toen ze zo tien minuten hadden gezeten. “Echt, buiten is het gezelliger.”

De stem had gelijk, in ieder geval wat het tweede gedeelte betreft. Op de gangen gonsde een vrolijk geroezemoes van studenten, en zelfs op het plein voor het universiteitsgebouw zag Sanne mensen zitten in de februarizon.

“Mijn mentor”, zei ze tegen zichzelf.

“Zucht”, zei de stem. “Relax! Niet alles is een probleem. Heus, praat eens met die leuke mensen hier. Je werk is zo al overbodig genoeg.”

Daar bleek Sannes mentor het niet mee eens. Zij was een hoofddocent aan het eind van haar carrière, een vrouw met knalrood haar en flamboyante kleding, een specialiste op het gebied van communicatie in internationale non-profitorganisaties van wie niemand wist waarom ze precies bij de afdeling Nederlands zat, maar die de meeste vergaderingen domineerde met prachtige verhalen. Jet Leroy.

“Je moet dit niet pikken”, zei Jet. “Studenten denken dat ze tegenwoordig maar alles kunnen maken. Sinds ze ontdekt hebben dat kunstmatige intelligentie ze alles kan voorzeggen, en wij er geen enkele controle over hebben als ze een implantaat in hun oor maken, denken ze dat ze alles kunnen maken. Nee, kunnen ze alles maken. Een schande is het!”

“Maar wat zou jij dan doen?”

“Je moet eisen dat die stemmen in hun oren allemaal een verklaring ondertekenen dat ze niet mee zullen doen aan fraude.” Jet draaide zich om en pakte feilloos een papier van een plank die vol met papieren lag. “Een verklaring als deze.”

“Maar houden die stemmen zich daar dan aan?”

“Dat weet ik niet, dat is onze zaak niet. En verder moet je natuurlijk tegen de studenten zeggen dat deelname aan het college verplicht is. Alle colleges zijn tegenwoordig verplicht, om ervoor te zorgen dat die kinderen tenminste nog eens wat anders horen dan de stemmen in hun oor.” Ze bekeek het papier nog even en overhandigde het aan Sanne.

—

Stel enige examenvragen bij deze tekst.

ChatGPT

1. Beschrijf de setting van de zaal waar Sanne lesgeeft en analyseer hoe deze setting bijdraagt aan de thematische ontwikkeling van het verhaal.
2. Welke rol speelt de stem in het verhaal? Analyseer de functie van de stem en bespreek hoe het een symbolische betekenis kan hebben.
3. Wat is het belang van de zin “Nu lekker in de zon zitten!” in het verhaal? Onderzoek hoe deze zin de thema’s van vrijheid en ontsnapping benadrukt.
4. Analyseer de beschrijving van Jet Leroy en de rol die zij speelt in het verhaal. Hoe draagt haar personage bij aan de ontwikkeling van de plot en de thematische elementen?
5. Welke literaire technieken worden gebruikt om de onvrede en de afstand tussen de docent en de studenten te benadrukken? Onderzoek het gebruik van symboliek, beeldspraak of herhaling in de tekst.
6. Plaats het verhaal binnen de bredere context van de Nederlandse literatuur. Welke kenmerken of thema’s vertoont het verhaal die typisch zijn voor de hedendaagse Nederlandse literatuur?
7. Vergelijk “Een zomer vrij van nut” met een ander werk uit de Nederlandse literatuur dat soortgelijke thema’s of verhaalelementen behandelt. Bespreek de overeenkomsten en verschillen tussen de twee werken.

Met deze vragen worden leerlingen uitgedaagd om dieper na te denken over de literaire aspecten van de tekst, de symboliek en thematiek te analyseren, en het verhaal te contextualiseren binnen de bredere traditie van de Nederlandse literatuur.

Geef ook de antwoorden op deze vragen.

ChatGPT:

1. De setting van de zaal waar Sanne lesgeeft draagt bij aan de thematische ontwikkeling van het verhaal door een contrast te creëren tussen de vuile, ongeorganiseerde omgeving en de aantrekkelijke buitenwereld. Dit contrast benadrukt de onvrede en het gevoel van beperking dat Sanne ervaart in haar rol als docent.
2. De stem in het verhaal fungeert als een tegenstem die Sanne aanmoedigt om de conventionele verwachtingen en regels te doorbreken. Het symboliseert het verlangen naar vrijheid, ontsnapping en persoonlijke vervulling. Het suggereert ook een kritiek op de invloed van kunstmatige intelligentie en de afstand die het creëert tussen individuen.
3. De zin “Nu lekker in de zon zitten!” benadrukt het verlangen naar vrijheid en ontspanning. Het symboliseert een alternatieve manier van leven buiten de beperkingen van het traditionele academische systeem. Het duidt op het verlangen naar een zinvol leven en het vinden van vreugde in eenvoudige genoegens.
4. Jet Leroy’s personage draagt bij aan de plot en thematische elementen door Sanne te stimuleren om op te komen voor haar rechten als docent en de confrontatie aan te gaan met de studenten. Jet vertegenwoordigt een onconventionele, assertieve houding die in contrast staat met Sanne’s initiële passiviteit. Ze fungeert als mentorfiguur en stimuleert Sanne om op te komen voor haar overtuigingen.
5. De beschrijving van de vuile zaal, het flikkerende licht en de afwezigheid van controle over de omgeving dienen als symbolen voor de onbevredigende en beperkende omstandigheden waarin Sanne zich bevindt. Het geeft de onvrede en afstand tussen de docent en de studenten weer. Het gebruik van symboliek benadrukt de thema’s van desillusie en vervreemding.
6. “Een zomer vrij van nut” vertoont kenmerken die typerend zijn voor de hedendaagse Nederlandse literatuur, zoals de verkenning van maatschappelijke kwesties, de thematisering van technologie en de zoektocht naar persoonlijke vrijheid en vervulling. Het kritisch benaderen van het onderwijssysteem en de rol van kunstmatige intelligentie sluit aan bij de contemporaine thema’s in de Nederlandse literatuur.
7. “Een zomer vrij van nut” kan vergeleken worden met bijvoorbeeld “De avonden” van Gerard Reve. Beide werken behandelen het gevoel van vervreemding en desillusie in de moderne maatschappij. Ze verkennen de zoektocht naar betekenis en identiteit, zij het vanuit verschillende perspectieven en contexten. Terwijl “De avonden” zich afspeelt in de naoorlogse periode, behandelt “Een zomer vrij van nut” hedendaagse thema’s en technologische invloeden.