• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Volkstaal in de Kronkels

14 augustus 2023 door Siemon Reker Reageer

Onder de motorkap van Carmiggelt (ix)

Een hoofdbestanddeel in Carmiggelts Kronkels is die variant van de directe rede die we plat kunnen noemen. Voor wie liever wil: substandaard (zie de aflevering Substandaard in de Tweede Kamer: “Je mot dit en je mot dat”). Het is maar een deel van de personages die spreekt van “me zuster” of “me broer” – en dat deel is eerder aan de onderzijde van de samenleving gepositioneerd – maar het waren er kennelijk velen die “m’n” heel (fono)logisch inkortten tot “me”.

Een ander frequent voorbeeld van plat (dat ik eigenlijk als taalnaam zou moeten schrijven als Plat) is het modale hulpwerkwoord ‘moeten’. In het zeer succesvolle, vroege, Honderd dwaasheden gaat het om deze vormen van dat ene geval, voorzien van het paginanummer in de heruitgave door De Arbeiderspers van 1994:

  • Mot u geld van me hebben? 41
  • Wat mot dat? 41
  • jij most op je kop hebben 41
  • Wat mot dat nou? 48
  • Wat mot jij? 53
  • Mot je méégaan! 69
  • Dood mot je!
  • Hij mot er afblijven. 73
  • mot-je-wat-(….) 95
  • Dat mot pappie dan maar doen 104
  • of mot je het hier met je vingers eten 107
  • Ik mót niet! 115
  • of ik soms wat most 119
  • Dan mot u hárd lopen meneer 124
  • Dan mot-ie maar niet treiteren 148
  • Mot u hier wezen? 194
  • mot je ‘t in je broek doen? 202
  • Mot je mijn doen 203

Ik heb het vermoeden dat dit motte in latere cursiefjes veel minder frequent een plaats in de dialogen krijgt, net als vormen van benne voor ‘zijn’ en kenne voor ‘kunnen’. Anders dan bij groen en rood veranderde Carmiggelt hier in de loop der jaren dus wél.

  • Die benne duur, tegenwoordig 50
  • Dat zeg-ie nét (…) we bennen nog aanwezig 113
  • waar bennen de andere? 145
  • Wij bennen van de telefoon 147
  • Ken u niet zwijgen? 41
  • Ken je ‘m pakken, Kees? 147
  • Ken je wel, sladood? 203

In Brood voor de vogeltjes (een late bundel, uit 1974) is dit de totale oogst aan potloodstreepjes bij “platte” vormen – dat is dan een veel kleiner aandeel geworden:

  • hij mot in die schuur van haar 3; ik mot op m’n AOW wachten 112Wijf, leg je kop neer en snork, dat doen ik ook. 77
  • me (blote voeten e.a.) 104; cf 116, 117; 162, 163
  • Wat hevvie dan? 113
  • weeromkommen 114
  • we komme 129
  • heb ‘heeft’ 138
  • ken ‘kunt’ 138
  • moet’n (uit de mond van een Geldersman) 150
  • je hép 158
  • karreweien 162

Dit stuk versccheen eerder op het blog van Siemon Reker

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: S. Carmiggelt, volkstaal

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jan van Harten • Boeket

Na zijn heengaan bleef mijn moeder
goed verzorgd achter. Soms was ze druk
bezig om losse gedichten van mij
te lezen om ze daarna te verscheuren.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d