(Persbericht Letterenfonds)

De driejaarlijkse Else Otten Übersetzerpreis gaat naar de vertaalsters Simone Schroth en Christina Siever voor Ich will die Chronistin dieser Zeit werden. Sämtliche Tagebücher und Briefe. 1941-1943 van Etty Hillesum (uitgegeven in maart 2023 door C.H. Beck Verlag). In hun Duitse vertaling van Het verzameld werk. 1941-1943, oorspronkelijk uitgegeven door uitgeverij Balans in 1986, geven zij blijk van een weloverwogen taalgevoel en van grote literaire en historische expertise.

De prijs wordt op zaterdag 23 maart aan de vertaalsters uitgereikt op de Leipziger Buchmesse, waar Nederland en Vlaanderen gastland zijn en onder de titel ‘Alles außer flach!’ een bijzonder programma verzorgen met Nederlandse en Vlaamse auteurs.

Met Ich will die Chronistin dieser Zeit werden hebben Simone Schroth en Christina Siever in de woorden van de jury ‘op voortreffelijke wijze een internationaal erkend standaardwerk over de joodse herinneringscultuur vertaald, waarvan het bijzondere belang de laatste decennia steeds meer wordt onderkend. Simone Schroth, die verantwoordelijk is voor de vertaling van de brieven van Etty Hillesum, en Christina Siever, die de dagboeken vertaalde, tonen zich op elke pagina bijzonder goed opgewassen tegen de uitzonderlijke moeilijkheidsgraad van de tekst, en vinden een gemeenschappelijke toon die rechtdoet aan de van elkaar verschillende genres van brieven en dagboeken.

De jonge Etty Hillesum beschikte over een heel eigen stijl die zelf bedachte woordcreaties omvat en gebruikmaakt van niet altijd afgemaakte zinnen, soms bloemrijk en sprankelend, dan weer diepzinnig en bedachtzaam. Enerzijds zijn de dagboeken en brieven vervuld van sterke gevoelens en is Etty Hillesum zich uitermate bewust van de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan, anderzijds geeft zij herhaaldelijk blijk van haar grote kennis van religieuze en filosofische vraagstukken. Deze hoge spanning tussen perspectieven, de voortdurende afwisseling tussen privéleven en wereldgebeurtenissen, blijft ook in het Duits behouden. De talige eigenaardigheden van Hillesum werden niet gladgestreken, maar even zorgvuldig als moedig overgezet, en tegenover de rijke Nederlandse woordenschat van de auteur staat een even rijk Duits idioom.

In een verhelderend nawoord maken Simone Schroth en Christina Siever hun aanpak transparant. Ze verklaren en rechtvaardigen de wegen die hun onderzoek opging, onthullen de bronnen van hun vertaling en bieden de uitleg die nodig is voor Duitse lezers en die de Nederlandse editie uitstekend aanvult. Dat het Duitstalige lezerspubliek tachtig jaar na de moord op Etty Hillesum in het concentratiekamp Auschwitz over een betrouwbare volledige uitgave van haar werk beschikt, is van niet te onderschatten waarde.’

Simone Schroth (1974) promoveerde in 2006 aan de Universiteit van Bonn in de vergelijkende literatuurwetenschap op vertalingen van Anne Franks Het Achterhuis. Zij vertaalde onder andere werk van Anne Frank, Klaartje de Zwarte-Walvisch, Carry Ulreich, Selma van de Perre en Etty Hillesum. Ze is docent aan de Lancaster University in Groot-Brittannië.

Christina Siever (1982) studeerde Duitse en Nederlandse letterkunde, taalkunde en geschiedenis aan de universiteiten van Zürich en Berlijn (FU), en promoveerde in de Duitse taalkunde. Ze vertaalde boeken van Gerardus van der Leeuw, Salo Muller, Etty Hillesum en Marjan Slob.

Over de prijs

Met de Else Otten Übersetzerpreis bekroont het Nederlands Letterenfonds elke drie jaar de beste Duitse vertaling van een Nederlandstalig literair werk van de voorgaande drie jaren. Aan de prijs is een bedrag van 5.000 euro verbonden.

De jury voor deze editie bestond uit de Duitse vertaalster en laureaat van de Else Otten Übersetzerpreis 2020 Bärbel Jänicke, de Nederlandse vertaalwetenschapper en laureaat van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2023 Ton Naaijkens, en Bettina Baltschev, journalist en curator van het gastlandoptreden van Nederland en Vlaanderen op de Leipziger Buchmesse.

Eerdere winnaars zijn Bärbel Jänicke, Ira Wilhelm, Annette Wunschel, Bettina Bach, Rainer Kersten, Christiane Kuby, Andreas Ecke, Waltraud Hüsmert, Hanni Ehlers, Helga van Beuningen, Marlene Müller-Haas en Gregor Seferens.

Else Otten (1873-1931), naar wie de prijs is vernoemd, was in de vorige eeuw een van de actiefste vertalers van Nederlandstalige literatuur in het Duits. Zij vertaalde Majesteit van Louis Couperus (Majestät, 1895) en werk van onder meer Frederik van Eeden, Justus van Maurik en Herman Heijermans.