Het Bataafse loket. De eerste Nederlandse democratie en het ideaal van de toegankelijke overheid

Op maandagmiddag 3 juni aanstaande organiseert de Stichting Daendels in De Balie te Amsterdam de Daendelslezing 2024. Politiek historicus Joris Oddens plaatst in zijn lezing Het Bataafse loket het ideaal van de toegankelijke overheid in historisch perspectief.

Sinds de Toeslagenaffaire regent het rapporten en commentaren over het probleem van de ontoegankelijke overheid: burgers verdwalen in een woud van uitvoeringsinstanties. Ze worden geacht zelfredzaam te zijn, maar hun (digitale) geletterdheid is ontoereikend. De overheid heeft haar ‘loketfunctie’ verzaakt en moet haar dienstverlening laagdrempeliger maken. Zij moet zorgen dat iedereen weer mee kan doen.

In de Bataafse Republiek, zoals Nederland na de revolutie van 1795 ging heten, bestond er geen Dienst Toeslagen, en ook geen DUO, CBR, IND, SVB, UWV, CIZ of Nationale Ombudsman. Het op basis van democratische verkiezingen gevormde eerste Nederlandse parlement fungeerde als het centrale loket voor de meeste nationale overheidstaken. In plaats van de huidige wildgroei aan digitale portalen en communicatiekanalen verliep alle dienstverlening via een uniforme procedure van indiening en behandeling van verzoekschriften.

In de 7de Daendelslezing stelt Joris Oddens zich de vraag wat dit betekende voor de toegankelijkheid van de Bataafse overheid. Wie kon er meekomen in de Bataafse Republiek, wie haakte af of raakte buitengesloten? Kunnen we, nu vereenvoudiging van de overheidssystemen zo hoog op de politieke agenda staat, iets leren van het rudimentaire Bataafse model?

Dr. Joris Oddens is hoofd van de onderzoeksgroep Politieke Cultuur en Geschiedenis bij het Huygens Instituut. Hij houdt zich bezig met de Nederlandse politieke geschiedenis van de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw, met speciale belangstelling voor het revolutietijdvak. Van zijn hand verscheen onlangs bij uitgeverij Boom het boek Op veler verzoek. Inclusieve politiek in Nederland (1780-1860)

Programma

Het programma begint om 13:30 uur in de Salon Zaal van De Balie (Kleine-Gartmanplantsoen 10, 1017 RR Amsterdam). Inloop 13.00 u.

13.30 uur: Welkom Frans Grijzenhout

13.35 uur: Voorprogramma

Boekpresentatie Wim Klooster (red.), The Cambridge History of the Age of the Atlantic Revolutions (Cambridge 2024) met Reflecties van Matthijs Lok, Universiteit van Amsterdam (Europees perspectief); Bart Verheijen, Universiteit Leiden (koloniaal perspectief); Edwina Hagen, Vrije Universiteit Amsterdam (emotiehistorisch perspectief)

14.30 uur: Theepauze

15.00 uur: Daendelslezing 2024 met een introductie door Frans Grijzenhout

15.10 uur: Daendelslezing door Joris Oddens: Het Bataafse loket. De eerste Nederlandse democratie en het ideaal van de toegankelijke overheid. Na een zaaldiscussie is er nog een borrel in de foyer.

18.00 uur: Einde.

Aanmelden

Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Aanmelden graag van tevoren via Daendels2024@gmail.com

Stichting Daendels werd in 1995 opgericht en begunstigd met de nalatenschap van Mr. Herman August Daendels (1918-2000), de laatste nakomeling in mannelijke lijn van generaal en gouverneur-generaal Daendels. De stichting bevordert onderzoek naar de Patriotse en de Bataafs-Franse tijd en ook de presentatie van dat onderzoek, de ontsluiting van bronnenmateriaal en de instandhouding van zowel bronnenmateriaal als materieel erfgoed uit die tijd.