Arend Jan Heerma van Voss: Als kind luisterde ik naar de groenoog radio, die naar je knipoogde als je de zenderknop afstemde. Vanuit de wereld kwamen allerlei buitenberichten die ik vertrouwde. Gustavo Bernardo José Hiltermann, De toestand in de wereld, mensberichten zoals weersberichten. Een mens heeft een internbrein en een externbrein, daartussen zit vliesdun het bewustzijn, een ik, een wil. Ik vertrouw alleen het externbrein en heb grote moeite met de informatie die uit het internbrein komen. Ik vertrouw die niet. Daarom ben ik een dubbelhoofdige schrijver geworden, met een knipoog naar de radio.
Eelco Hiltermann …? Zijn voorletters waren G.B.J. – wat stond voor Gustavo Bernardo José (omdat ‘ie geboren was in Argentinië…)
Klopt. Dankjewel.
Prachtig portret van een prachtig mens, een echt mens. Ik zal Arend Jan Heerma van Voss nooit vergeten, voor altijd in mijn hart. Als voorzitter van het symposium ‘Multatuli: klokkenluider of querulant?’ (07.11.2015, De Balie Amsterdam) nam hij het van me over, toen ik stotterend protesteerde tegen de denigrerende woorden van de voorzitter van het Multatuli Genootschap, Winnie Sorgdrager, eerst over Multatuli, daarna over klokkenluiders.
Klokkenluiders – aldus de Minister van Staat (lid Raad van State, oud-minister van Justitie) – zijn veelal mensen met een arbeidsconflict, een al dan niet buitenproportionele behoefte aan rechtvaardigheid en gerechtigheid, die niet kunnen aarden in een hiërarchische organisatie, niet goed functioneren en in de eigen organisatie zijn vastgelopen. Mensen die op de een of andere manier hun frustratie kwijt moeten, de openbaarheid zoeken en zich dan afficheren als klokkenluider, en die haar – Winnie Sorgdrager – deden denken aan ‘pentiti’ (spijtoptanten bij terroristische of criminele organisaties zoals de maffia): ‘Klokkenluiden heeft iets van jezelf vrijpleiten. Eerst meedoen, vervolgens afhaken (…) Het is een beetje verraad.’
Hier sprak geen Multatuli-fan, maar een getergd bestuurder die zelf al te vaak hinder van klokkenluiders en lekkende ambtenaren had ondervonden. Van de hoge prijs die klokkenluiders voor hun ‘buitenproportionele behoefte aan rechtvaardigheid’ betalen, laat staan van ‘Operatie ‘werk Arthur de deur uit’ – Dagboek van een ongewenste werknemer’, wilde de Minister van Staat kennelijk niet weten.
‘Ja’, zei Arend Jan Heerma van Voss, met een vriendelijk knikje: ‘Leg dat maar eens uit.’
——
De voordracht van Winnie Sorgdrager staat in het ‘Multatuli Jaarboek 2015’. Enkele belangrijke passages zijn weggelaten: de denigrerende woorden over klokkenluiders ontbreken. New-speak, bij het Multatuli Genootschap.
De registratie van de complete voordracht van Winnie Sorgdrager op het symposium ‘Multatuli: klokkenluider of querulant?’ staat op YouTube, met dank aan Martijn Suurenbroek: https://www.youtube.com/watch?v=V6qTW6xX0XY
Dankjewel. In deze informatie geeft ook weer de geest van Arendt Jan Heerma van Voss weer: leg dat maar eens uit. Winnie Sorgdrager was misschen te veel naar binnen gericht. Klokkenluiders lijden en dat is ten onrechte. Die zijn juist naar buiten gericht.