Het verloren lezen van Bonaventura Kruitwagen bevat zowel een bloemlezing uit het werk van pater Bonaventura Kruitwagen, als zijn biografisch portret door Ed Schilders. Zo onbekend als Kruitwagen (1874-1954) tegenwoordig is, zo gekend was hij in de eerste helft van de vorige eeuw als boekhistoricus, gespecialiseerd in het oude Nederlandse boek. Schilders richt zich echter vooral op Kruitwagens publicaties voor een breed publiek. Het boek bevat een tiental van zulke teksten, onder andere over het Zetfoutenduiveltje, Tante Betje, en een Belgische baron die zeldzame oude boeken liet ombouwen tot bonbondozen. Deze teksten zijn tot nu toe niet eerder in boekdruk gepubliceerd. Samen met een groot aantal berichten uit de pers en fragmenten uit brieven van Kruitwagens correspondenten vormen ze het fundament van het biografisch portret. 

De titel van het boek verwijst naar het bombardement op het centrum van Rotterdam op 14 mei 1940. Om kwart over een in de middag verloor Kruitwagen zijn lezen. De pastorie waar hij woonde en werkte, werd volledig verwoest. Hij overleefde maar zijn werkbibliotheek van 9.000 boeken werd totaal vernietigd. Over die gebeurtenis verspreidde hij eind juni 1940 een gestencild en gedetailleerd rondschrijven aan familie en vrienden. In Het verloren lezen van Bonaventura Kruitwagen wordt deze tekst voor het eerst in gedrukte vorm gepubliceerd en bovendien als bijlage – inclusief enveloppe – gereproduceerd. 

Een speciale gast in Het verloren lezen van Bonaventura Kruitwagen is de zetduivel. Over hem stelde Kruitwagen een boekje samen met een onderhoudende verzameling van errata en de manier waarop drukkers en auteurs zich daarvoor in vroeger eeuwen verontschuldigden: Het zetfoutenduiveltje.Schilders borduurt daarop voort tot in onze digitale wereld maar kwam ook de duivelse oervader op het spoor. 

Het boek opent met de beschrijving van een bijzondere vondst die Ed Schilders bijna vijftig jaar na de dood van Kruitwagen deed in de uitverkoop van een kloosterbibliotheek in Weert. Daar verwierf hij Kruitwagens eigen exemplaar van de toonaangevende bibliografie van de oudste Nederlandse drukken van Marijn Campbell, door Kruitwagen in gebruik genomen na het bombardement, door hem ingebonden, en gedurende de volgende vijftien jaren voorzien van aantekeningen en gebruikt als bewaarplaats voor correspondentie en aantekeningen. Het toeval heeft gewild dat dit exemplaar na Kruitwagens dood in de Weertse kloosterbibliotheek terechtkwam, op de plek waar in de 19^de eeuw Kruitwagens opleiding begon, niet alleen tot pater en priester, maar ook als boekhistoricus. Toen al sloop hij laat in de avond naar de kloosterbibliotheek, die hij ontsloot ‘met behulp van een kromme spijker’. 

Ed Schilders. Het verloren lezen van Bonaventura Kruitwagen. Stichting Desiderata, 2025. Bestelinformatie bij de uitgever