Verschillende mensen in haar omgeving, schrijft Ingrid de Vries in het dankwoord achterin De violist, kregen aan het eind van hun leven de ziekte van Alzheimer. Het laatste wat wegviel, was de muziek. ‘Dit gegeven, de kracht van de muziek, heeft mij geïnspireerd tot het schrijven van deze roman.’
Dat verklaart een hoop, denk je als dit leest. Dáárom pakte het verhaal in de 165 pagina’s hiervoor zo onevenwichtig uit.
Hoofdpersoon van De violist, dat oorspronkelijk werd geschreven als inzending voor het Boekenweekgeschenk 2025 en hoge ogen scoorde bij de jury, is Laurens. Vanaf het moment dat hij als jonge tiener de chaconne van Bach hoort, is hij betoverd door de viool. Zoiets wonderschoons had hij begin jaren zestig in het Noord-Groningse Zoutkamp nog nooit gehoord. Thuis draaiden ze geen muziek, op de kotter waar hij werkt deden ze hooguit aan smartlappen.
Een hele carrière volgt. Lessen bij Guido, de violist uit wiens raam die klanken waaiden. Het conservatorium in Utrecht. Recitals in het hele land, met en zonder orkest. Een muziekschool. Ondertussen trouwt hij, krijgt hij kinderen, scheidt hij en hertrouwt hij. Totdat Laurens – jawel – Alzheimer krijgt.
Saai is het niet om zijn levensloop te volgen. Vanaf het moment dat Laurens aanklopt bij Guido is hij omgeven door een lichte geur van mysterie. Waarom is hij zo vastberaden? Waarom houdt hij de volkse wereld thuis en de culturele wereld van Guido strikt gescheiden? Waarom is hij zelfs bereid daar keihard over te liegen? Wat is er gebeurd toen hij in elkaar geslagen leek te zijn? En waarom verbreekt hij na de verhuizing naar Utrecht alle banden?
De Vries slaagt er weliswaar niet in om haar lezers echt met Laurens en Guido mee te laten leven. Daarvoor heeft de roman te groot gebrek aan detail. Het orkest speelt ‘een stuk’ in plaats van ‘de negende van Schubert’, om maar één voorbeeld te geven. Daarvoor is het vaak ook niet helemaal geloofwaardig. Een jongen uit zo’n volks vissermilieu die Laurens heet, zou het werkelijk?
Maar dat mysterie wekt toch de drang door te willen lezen. Wat is er in Laurens jeugd misgegaan? En omdat je het verhaal volgt vanuit Laurens én Guido: verzoenen zij zich aan het einde van hun leven?
Totdat, zoals gezegd, Laurens dement wordt. Vanaf dat moment vertelt het boek uitgebreid het al zo vaak vertelde verhaal van iemand die zijn verstandelijke vermogens verliest en die zelf steeds geïrriteerder en verwarder wordt omdat hij niet snapt wat er aan de hand is. De scène van een dramatische autorit duurt wel zes pagina’s. Op de totale lengte van dit boek is dat echt veel te lang.
Het mysterie raakt daardoor buiten beeld. Zeker, de Vries laat subtiel doorschemeren wat er vroeger in het zeemansgezin is gebeurd. Maar die onthulling verzuipt in dat nieuwe verhaal: de achteruitgang van de geestelijke vermogens van de hoofdpersoon. Ook de geschiedenis van Laurens en Guido wordt netjes afgerond, maar dat is dan ook alles wat je erover kunt zeggen. Een waardige climax is niet meer bedacht.Het is De Vries hier dan ook niet om te doen, moet je teleurgesteld concluderen. Ze wilde alleen maar laten zien dat muziek zo diep in ons hart doordringt dat je nog altijd viool kunt spelen als de nevel in je hoofd is verdikt tot een dichte mist. De personages, het plot – dát was maar bijzaak. Jammer hoor.
Laat een reactie achter