Sommige mensen houden van thrillers, andere van bouquetromans. Maar sommige mensen lezen alleen maar literatuur. Maar wat maakt een tekst nou eigenlijk literair? En wie bepaalt dat eigenlijk? Dat hoor je van neerlandica Kila van der Starre.
- Door naar de hoofd inhoud
- Skip to secondary menu
- Spring naar de eerste sidebar
- Spring naar de voettekst
Neerlandistiek
Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Footer
Het laatste boek dat ik heb gelezen van Arnon Grunberg, Dood in Taormina, heeft mij verontrust. Ik heb besloten nooit meer iets van hem te lezen want ik voeldd me heel erg naar toen ik het uithad. Dat er een mens is die zoiets verzint en beschrijft, zonder schoonheid en troost… verschrikkelijk. Op zich vind ik het fijn als een boek mij aan het denken zet, mij andere zienswijzen geeft, mij verwondert, maar verontrustende boeken met perverse, zinloze menselijk-satanische handelingen wens ik niet meer te lezen.
Anna
Ik denk dat literatuur uiteindelijk afkomstig is van verhalenvertellers, door de eeuwen heen, van mensen dus die hun publiek kenden en wisten te boeien. Artiesten weten dat, want als je niet boeit, loopt je publiek weg en verdien je niks. Echte entertainers hebben die gave. In onze tijden speelt marketing een grotere rol dan het contact tussen schrijver en lezer. De boekenproductie is overvloedig, want de winkel moet draaien. Veel boeken krijgen, net als wijnen, een gouden kroontje om de verkoop aan te jagen. Maar veel literatuur is eigenlijk niet te pruimen: armetierig taalgebruik, verplichte ingrediënten, auteurs die niet veel te vertellen hebben enzovoort. Lees één bladzijde van Elsschot, Voskuil, Boon, Capote, Kafka, Achterberg, Gorter en je ziet het. Je wordt een wereld ingezogen, je weet niet hoe, de verbeelding pakt je. Dat is literatuur. Voor mij althans.
Wat is literatuur? Natuurlijk is de erkenning van een boek als literair waardevol een voorwaarde, maar die erkenning is wel onderhevig aan modes en smaken die door de tijd heen veranderen. Allereerst is er de literaire erkenning van de waarde van de stijl waarin het boek, de poëzie of het toneelstuk is geschreven. Het gaat dan om het creatieve taalgebruik, maar daarnaast gaat het ook over de inhoud. Zegt het boek, het stuk of het gedicht bijvoorbeeld iets essentieels dat in de tijd waarin het is verschenen aansprak of zelfs zeer pakkend of zelfs noodzakelijk was, en blijft dat element ons aanspreken? In de structurele literaire analyse van de opzet van een verhaal, spelen daarnaast de elementen tijd, ruimte, perspectief, personages en motieven, samen een rol. Dat is het raamwerk waarop de boodschap en de voortgang van het verhaal of toneelstuk berusten en dat geeft ook voor een groot deel de spanning die wordt opgebouwd en ons laat doorlezen, kijken en luisteren. Op deze drie criteria berust de beoordeling van een literair verhalend werk en het lijkt dan ook soms wonderlijk dat sommige oudere literaire werken ons nog aanspreken. Als dat zo is, spelen meestal meer tijdloze motieven een rol.
Niet te geloven werkelijk dat je met zo een slechte dictie radio mag presenteren…