2 maart 2024

Een telefoontje van Ida Albertsboer. Of ik in De Taalstaat iets wil vertellen over Rood Paleis van F. Bordewijk, een roman uit 1936 waarvan binnenkort een nieuwe uitgave zal verschijnen en waarover ik een essay schreef in Tirade. “Het is fijn als u op zaterdag 2 maart om uiterlijk 11 uur aanwezig bent op het Mediapark in Hilversum.” Die dag ligt Hilversum in volle voorjaarszon. In de koffiekamer zit Taalstaat-veteraan René Appel. We praten wat over Bordewijk, die toch vooral een schrijver van vroeger lijkt te zijn geworden. Frits begroet ons joviaal. Wat een geweldige aangever! We praten over deze vooroorlogse taalschat. De fragmenten uit de roman krijgen alle ruimte. Na afloop schenk ik Frits een exemplaar van de eerste druk van Rood Paleis, die wat los in de rode linnen band hangt. Hij vertelt hoe die band zich ooit in de boekenkast van zijn ouders bevond, maar al heel lang spoorloos is. Goedgeluimd door bos en beemd naar Bussum. Als we literatuur zo onder de aandacht kunnen blijven brengen dan is de zaak niet hopeloos.

3 mei 2025

Het Verzameld werk van Marga Minco is verschenen. Aanleiding voor De Taalstaat om aandacht te schenken dit oeuvre, dat in 2019 werd bekroond met de P.C. Hooftprijs. Frits belt en wil graag praten over Een leeg huis. Ik mag de fragmenten kiezen. Een vroege trein naar zonnig Hilversum en een wandeling om de gedachten te ordenen. In de koffiekamer zit Stef Bos, die wel in is voor een praatje over gemeenplaatsen: ‘karig’, ‘sober’, ‘uitgebeend’. Jazeker, maar juist dan is een enkel bijvoeglijk naamwoord zo effectief. Vlak voor het gesprek is Frits zichtbaar ontroerd door de muziek. Het werk van Minco laat hem evenmin onbewogen. Mooi: ieder item is zorgvuldig getimed, maar nooit voelt het gehaast en de emoties mogen buiten beeld blijven.

15 november 2025

Dit zijn de laatste weken van Frits als presentator van De Taalstaat. Donderdag een telefoontje: of ik zaterdag wil komen vertellen over de plaatjes met Stemmen van schrijvers (1959-1961) en over het onderzoek dat ik samen met tweedejaars studenten Nederlands uit Groningen deed naar die vinylen reeks. We hebben een enthousiast gesprek. Abdelkader Benali en Jeroen van Kan zijn actieve meeluisteraars aan tafel. Samen plaatjes draaien! We luisteren naar de stemmen van Anna Blaman en Simon Vinkenoog. Geen Taalstaatweer. Lichte regel, gauwe luchten. Frits bereidt zich voor op het afscheid van zijn programma. Maar De Taalstaat blijft. Dat is nog wel het mooiste nieuws van vandaag. Wandeling terug naar het station, vervuld van dankbaarheid jegens een radioman die taal en literatuur als geen ander in de zon heeft gezet. Maar ook weemoed om het einde van een tijdperk. In mijn oren klinken de opgewekte Blues in F van Wes Montgomery en deze taalschat uit Rood Paleis:

De wagen stond voor. Grootvader trad in het roode licht naar buiten. Rond hem, ten allen kant, orgelde Rood Paleis zijn regenkoraal. Zijn roode rif hield het stram omhoog, voor hèm. De chauffeur schoot naar de kap om den zwengel te draaien. Zijn kleppet breidde schemer, men zag een zweem van een gezicht. Met een losbarsting zette de motor aan. Het heertje van altijd wipte kwiek binnen, het ging zijn natten nachtweg naar een villa in Bussum. Nog straathoeken ver trompette het sein.