Ik moet toegeven dat ik de afgelopen twee jaar gefascineerd ben geweest door de figuur van Eppo Bruins: minister van onderwijs, cultuur en wetenschappen in een kabinet dat onderwijs, cultuur en wetenschappen zo snel mogelijk wilde afschaffen. Herhaaldelijk zei hij dat hij heel erg tegen alle bezuinigingen was, dat ze hem een ramp leken voor de wetenschap en samenleving, maar … [Lees meer...] overOver onderzoekers die hun mening niet durven geven
Over Marc van Oostendorp
Het boek als taaleenheid
Taalkundigen houden zich meestal bezig met betrekkelijk kleine brokjes taal. De medeklinker p. De lettergreep. Het woord. De zin. De grootste waaghalzen richten zich op het gesprek, al gaat het ook daar dan vaak over kleine stukjes van zo'n gesprek – A zegt iets, B antwoord, A praat er even doorheen en dan zegt B toch nog ook iets – en niet over de grote opbouw (in de loop van … [Lees meer...] overHet boek als taaleenheid
Mag je trots zijn op een ander?
Is het een cultureel verschil? Dat dacht mijn Duitse collega toen we praatten over de Britse collega die onlangs, min of meer gedwongen, afscheid nam van ons beider universiteit. Die Britse collega had van alles gezegd, maar ook dat hij 'trots was op de studenten die in opstand waren gekomen'. Dat nu was een voorbeeld van hoe de Brit grensoverschrijvend was geweest, vond de … [Lees meer...] overMag je trots zijn op een ander?
Uit gêne een vreemde taal spreken
Er is een scene in de roman Der Zauberberg van Thomas Mann waarin de hoofdpersoon Hans Castorp zijn enige echt intieme gesprek heeft met de door hem aanbeden Clawdia Chauchat, aan het einde van het carnavalsbal. Dat gesprek vindt plaats in het Frans, en het gaat voor een deel ook over die taalkeuze: "Moi, tu le remarques bien, je ne parle guère le français", zegt Castorp. … [Lees meer...] overUit gêne een vreemde taal spreken
Volgende week dinsdag, op de Dam
Op dinsdag 9 december moet je in Amsterdam zijn: daar organiseren WO in Actie en de vakbonden dan een demonstratie (zie bijvoorbeeld de informatie op de website van de AOb) voor het hoger onderwijs. Op 9 december wordt er vanaf 12:00 uur verzameld op de Dam. Na een kort programma is er een mars door de stad. Waarom is het nodig? Is het kabinet Schoof niet gevallen? Is de … [Lees meer...] overVolgende week dinsdag, op de Dam
Bekentenissen van een bibliovoor
Leeslogboek november 2025 Omdat ik in de komende weken óók nog eens jarig ben, wordt mij in de aanloop naar december uitzonderlijk vaak gevraagd 'wat ik eigenlijk wil hebben'. Eigenaardig genoeg gaan veel mensen ervan uit dat dit wel géén boek zal zijn. Terwijl toch uit alles blijkt dat ik niets liever heb dan dat? Houd ik soms een aftershavelogboek bij op het internet, … [Lees meer...] overBekentenissen van een bibliovoor
Bella speelt met Demi en Vera zit in het andere team
Het is lastig te geloven hoeveel informatie we als we praten tegelijkertijd met onze stem moeten overbrengen: al die verschillende woorden, die ieder bestaan uit klinkers en medeklinkers, die ieder bestaan uit allerlei subtiele bewegingen van tong en lippen. Al die emoties, al die afstandelijkheid. En dan moet je ook nog op de een of andere manier duidelijk maken hoe de woorden … [Lees meer...] overBella speelt met Demi en Vera zit in het andere team
La patro de Saidjah havis bubalon
De vertaling van Saïdjah en Adinda in het Esperanto (1927) Lejzer Ludwik Zamenhof (1859-1917) publiceerde zijn eerste boekje over de door hem ontworpen taal Esperanto in de zomer van 1887, enkele maanden na de dood van Eduard Douwes Dekker. Er zijn verschillende redenen waarom dit jammer is. We weten nu bijvoorbeeld niet wat Douwes Dekker van dit plan zou hebben gevonden, … [Lees meer...] overLa patro de Saidjah havis bubalon
Waarom krijg jij dit boekje nu?
De brochure die alle Nederlandse burgers in de bus krijgen (Bereid je voor op een noodsituatie), markeert op allerlei manieren de overgang naar een nieuwe tijd. Maar dat geldt ook voor het voornaamwoord. Hoewel alle Nederlanders worden aangesproken, dus ook de fabrieksdirecteuren, de deftige dames, de keurige bejaarden, is er in de hele brochure geen u of uw te vinden. Dat … [Lees meer...] overWaarom krijg jij dit boekje nu?
Computer beoordeelt wetenschap
De komst van chatbots betekent misschien wel dat het wetenschappelijk bedrijf geautomatiseerd wordt. Zetten chatbots binnenkort zelf het onderzoek op, voeren ze de experimenten uit, analyseren ze de resultaten en sturen ze ze op naar wetenschappelijke tijdschriften? Er wordt hard aan gewerkt. In een artikel in het tijdschrift Scientometrics zet de Chinese onderzoeker Zhuanlan … [Lees meer...] overComputer beoordeelt wetenschap
‘Ene kinkenduut springt’
Over een Tilburgs woordenboek Sinds kort weet ik wat vermicelli in het Tilburgs is: fèrmesjèl. Ik heb namelijk het een imposant, vierhonderd pagina's dik diksjenèèr op mijn bureau liggen van een van de best bestudeerde stadsdialecten van Nederland, die om een aantal redenen ook tot mijn favorieten behoort: Goedvertòld. Behalve zijn omvang kent dat woordenboek nog meer … [Lees meer...] over‘Ene kinkenduut springt’
Medelijden en grammatica
Een interessant nieuw artikeltje, van de Italiaanse grammaticus Guglielmo Cinque, over de uitdrukking van gevoelens in de grammatica. Mensen kunnen in taal hun gevoel uitdrukken – of het je altijd lukt om haat, liefde, walging, rouw, verontwaardiging of gêne over te dragen, daarover valt te discussiëren, maar er zijn in ieder geval woorden voor te vinden. Om te beginnen … [Lees meer...] overMedelijden en grammatica
Bij de dood van een boekhandelaar
Een redelijke samenvatting van mijn leven – tot nu toe! – is dat ik altijd in de schoolkrant heb geschreven, want wat is Neerlandistiek anders dan een uit de hand gelopen schoolkrant? En zo schreef ik veertig jaar geleden in het St. Janskruid, het officieel orgaan van het St. Janslyceum in Den Bosch, en maakte de oudervereniging boos. Hoe het precies zat, wie zal het weten, … [Lees meer...] overBij de dood van een boekhandelaar
Een achterhoedegevecht voor de eentaligheid
Het tij begint voorzichtig te keren. Waar het Nederlandse onderwijs de afgelopen decennia heeft gezucht onder een puur door de politiek afgedwongen eentaligheid – op school moest iedereen altijd en alleen maar Nederlands spreken, we waren toch potdorie in Nederland! – met rampzalige resultaten, begint men nu voorzichtig in te zien dat wat aandacht voor de realiteit – kinderen … [Lees meer...] overEen achterhoedegevecht voor de eentaligheid
‘Ook wanneer iemand volkomen onuitstaanbaar is mogen we geen vlasdraad om hun nek binden’
Over Magenta van Nadia de Vries Opmerkelijk, hoe weinig een flaptekst soms te maken heeft met het boek waarvan het de flap siert. "Magenta is een beklemmende novelle over de gelijkenissen tussen mens en beest", staat op de achterkant van het nieuwe, door Uitgeverij Oevers uitgegeven, boekje van Nadia de Vries. Dat het boek Magenta heet valt lastig te … [Lees meer...] over‘Ook wanneer iemand volkomen onuitstaanbaar is mogen we geen vlasdraad om hun nek binden’
Leven zonder lezen
Een goede manier om iets alledaags te begrijpen is: situaties zoeken waar dat alledaagse ontbreekt. Hoe anders ziet de wereld er dan uit? Wat is het leven zonder water, hoe leven mensen die geen emoties uiten in het openbaar, wat gebeurt er in relaties waarin de partners elkaar niet aanraken? Dat lijkt de gedachte te zijn die de schrijfster en journaliste Rineke van Houten … [Lees meer...] overLeven zonder lezen
Toen schrijvers nog kerels waren
""Ik merkte", schrijft Nico Keuning aan het begin van zijn heerlijke nieuwe boek Een innerlijk vuur, "dat zodra ik met een literair onderwerp bezig was, mijn verlegenheid en schroom verdwenen. Het onderwerp legitimeerde mij iemand aan te spreken, aan te bellen, op te bellen, een brief te schrijven." Het is niet wonderlijk dat iemand op wie literaire onderwerpen dat effect … [Lees meer...] overToen schrijvers nog kerels waren
Het wegkwijnen van de afdeling Nederlands
Een vriend van Neerlandistiek stuurde ons dit weekeinde, dit filmpje over het verval van de English Department, met de vraag of we het over het equivalent daarvan in de Lage Laden niet ook eens moeten hebben. Want het verval van de studie van de moedertaal en misschien nog wel meer van de literatuur is een fenomeen in de hele westerse wereld, maar de spreker in dit filmpje, de … [Lees meer...] overHet wegkwijnen van de afdeling Nederlands
Wiskie met Bordo
Nederland heeft een bijzonder ontspannen taalcultuur. Wanneer het begonnen is, weet ik niet precies, maar inmiddels verschijnen er bij ons voor zover ik kan zien – en anders dan in andere culturen – eigenlijk geen boeken waarin eindeloos gemopperd wordt over de teloorgang van de taal. J.L. Heldring (1917-2013) was misschien wel de laatste columnist die een hele rubriek kon … [Lees meer...] overWiskie met Bordo
Een scherp en allesbehalve bang verstand
Om te vieren dat Hedendaagsch fetischisme dit jaar 100 jaar geleden verscheen, heb ik het herlezen. Het is een heel wonderlijk gestructureerd boek, dat eigenlijk de indruk wekt niet gestructureerd te zijn. Het eigenlijke onderwerp, de taal wordt in de eerste 70 bladzijden af en toe aangekondigd, maar komt dan voortdurend niet op gang omdat in plaats daarvan een heel … [Lees meer...] overEen scherp en allesbehalve bang verstand
It may happen tomorrow?
In het Nederlands gebeurt het gewoon morgen Kan een taal de mens onvoorzichtiger maken? De Amerikaanse econoom Keith Chen verwierf een jaar of 13 geleden faam met de bewering dat dit inderdaad zo was. Chen had een groot aantal talen in een database bekeken en daarbij steeds genoteerd of die taal al dan niet verplicht de toekomende tijd uitdrukt met het werkwoord. Voor het … [Lees meer...] overIt may happen tomorrow?
Onderscheiden alle talen dit en dat?
Voornaamwoorden zijn de leukste woorden: kleine woorden waarmee we kort de rol van deze of gene aanduiden in de conversatie. Neem de woorden dit en dat. We maken er een verschil mee waarbij we dit gebruiken voor dingen die in de buurt zijn en dat verder weg, waarbij 'dichterbij' en 'verderweg' gemeten worden vanaf degene die aan het woord is. Dat is fascinerend, en ik heb er … [Lees meer...] overOnderscheiden alle talen dit en dat?
De zeven lagen van een gedicht
Poëtica's dienen te beginnen met de constatering dat er al enige tijd geen poëtica meer is verschenen, geen overzichtswerk over vorm en betekenis van poëzie. In 1993 opende W. Bronzwaer zijn Lessen in lyriek met de constatering dat er sinds vlak na de Tweede Wereldoorlog geen poëtica's meer waren verschenen. Nu is het weer ruim 30 jaar later en publiceert Paul Claes zíj́n … [Lees meer...] overDe zeven lagen van een gedicht
De mensen thuis
De VVD-leider Dilan Yeşilgöz is een geschikt object voor een cursus framing voor beginners. Ze legt het er voortdurend zo dik bovenop dat je niet heel doorkneed hoeft te zijn in de techniek om willekeurig welk fragment een paar frames aan te kunnen wijzen. Een coalitie kan de meest radicale partners hebben en in de taal van Yeşilgöz nog steeds 'centrumrechts' zijn, terwijl … [Lees meer...] overDe mensen thuis
Pronouns en beleefdheid
Zolang er op de wereld nog een Journal of Politeness Research bestaat, is de mensheid niet verloren. In het nieuwste nummer staat bijvoorbeeld een interessant artikel van de Franse onderzoeker Sandrine Sorlin, over een belangwekkende kwestie: het pronouns-debat. Beleefdheidsonderzoek gaat over de vraagt wat geldt precies als beleefd in verschillende culturen. Het is … [Lees meer...] overPronouns en beleefdheid
