De links-liberale partijen hebben over het algemeen wat minder moeite met het Engels dan andere partijen. Van de twee partijen dat ik vandaag bespreek, heeft D66 de meeste ideeën en Volt de origineelste. D66 Traditioneel neemt D66 in hun verkiezingsprogramma duidelijke standpunten in over taal, meer dan de meeste andere partijen, met uitzondering van de christelijke … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
Bestaanszekerheid
Soms komt een woord ineens in de aandacht, bijvoorbeeld doordat iemand het gebruikt die erg in de belangstelling staat. Momenteel is bestaanszekerheid zo'n woord. Het wordt zozeer met Pieter Omtzigt geassocieerd dat mensen mij zelfs vragen of hij het woord misschien verzonnen heeft. Dat heeft hij niet, maar de geschiedenis van het woord is wel een interessante. Voor … [Lees meer...] overBestaanszekerheid
Verkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
De linkse partijen hebben de minste aandacht voor taalkwesties. Je zou kunnen denken dat aandacht voor het Nederlands, het Fries of de regionale talen te nationalistisch is, maar daar staat bij deze partijen niet veel tegenover: ook geen aandacht voor Engels of migrantentalen, bijvoorbeeld. Een linkse taalpolitiek is natuurlijk wel degelijk mogelijk, maar de gedachtevorming … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
Zo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
40 jaar tandeloos (64) Hoe belangrijk is iemands jeugd voor diens latere levensloop? Dat is natuurlijk een van de centrale vraagstukken in De tandeloze tijd. Albert Egberts is als student impotent en iets later aan heroïne verslaafd. In beide gevallen wordt er een verband gesuggereerd met een jeugdtrauma van een dronken, tierende en met een mes zwaaiende vader. Nico … [Lees meer...] overZo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
Verkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Ik vervolg mijn beschouwing van de verkiezingsprogramma's in het licht van het taalbeleid. Traditioneel hebben de christelijke partijen de meeste aandacht voor taalpolitiek. Dat is ook dit jaar zo. Het wil natuurlijk niet zeggen dat je over een van de partijen kunt zeggen dat ze taalbeleid tot inzet van de verkiezingen maken, maar over het algemeen wordt bij deze partijen het … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Scheiding der Geesten
40 jaar tandeloos (63) Bij het verschijnen van ieder nieuw deel van De tandeloze tijd putten de uitgever en de recensenten zich uit in verzekeringen dat dit nieuwe deel toch echt ook zelfstandig gelezen kan worden. Er komen weliswaar personages in voor die ook al in eerdere delen verschenen, en er wordt ook anderszins af en toe verwezen naar eerdere delen, maar dat stoort … [Lees meer...] overScheiding der Geesten
Het onderzochte leven
Een zomer vrij van nut (14) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Sanne is een universitair docent Nederlandse Taal en Cultuur in 2027. Wat voor zin heeft een baan in haar gebied als sstudenten al hun tentamens kunnen laten doen door de kunstmatige intelligentie die als een stem in hun oor zit, als wetenschappelijk onderzoek beter kan worden uitgevoerd door … [Lees meer...] overHet onderzochte leven
Kleurennamen in De tandeloze tijd
40 jaar tandeloos (62) Wie De tandeloze tijd aandachtig doorleest, merkt op dat A.F.Th. van der Heijden gaandeweg steeds minder vaak benoemt welke kleur zaken hebben die de verteller of een personage ziet. De schrijver lijkt het gaandeweg steeds minder vaak over kleuren te hebben, die kleuren misschien wel steeds minder op te merken, of ze minder belangrijk te vinden. … [Lees meer...] overKleurennamen in De tandeloze tijd
Kees
Iedereen die de afgelopen pakweg 25 jaar weleens een begrijpelijk woord over het Nederlands geschreven heeft, kent hem: Kees van der Zwan, die vandaag afscheid neemt van Onze Taal waar hij de laatste jaren 'hoofdredacteur' heette, terwijl hij dat feitelijk al decennia was. Hij is eerder deze maand met pensioen gegaan, vandaag wordt dat gevierd. Neem een nummer van dat … [Lees meer...] overKees
‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Inleiding in de promptologie Van chatbots weten we inmiddels dat ze heel gevoelig zijn voor de manier waarop je ze vragen stelt. Ieder woordje anders in de vraag kan een geheel ander soort antwoord geven. En dat nog even los van het feit dat je als je in twee sessies twee keer precies dezelfde vraag stelt, je sowieso twee heel verschillende antwoorden krijgt. Op YouTube … [Lees meer...] over‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Laat maar komen die mevrouw Suwijn
40 jaar tandeloos (62) Hoe geef je de gedachten van een personage weer? Dat kan in de vorm van directe rede: je schrijft een zin op, en zegt dat de persoon waarover je schrijft dat dacht. Hier is een voorbeeld uit Advocaat van de hanen. Terwijl hij daar op de stoep stond te huilen, half blind van pijn en zwelling en tranen, stond opeens de kruideniersvrouw voor hem … [Lees meer...] overLaat maar komen die mevrouw Suwijn
De leunstoeltaalkundigen slaan terug
Interensant nieuw artikel, geschreven voor het Oxford Handbook of Philosophy of Linguistics, maar nu al in een vroege versie op het internet, over Onderzoeksmethoden in de leunstoeltaalkunde van de Canadese taalkundige Charles Reiss. De filosofie van de taalkunde is de studie van – of de discussie over – vragen als: wat bestudeert de taalwetenschap eigenlijk? En hoe? Over … [Lees meer...] overDe leunstoeltaalkundigen slaan terug
Osmins aangepunte bamboestok
40 jaar tandeloos (61) Wolfgang Amadeus Mozart begeleidt de hele Tandeloze tijd. In deel 1, Vallende ouders, wordt onder meer over hem gezegd: Op een avond vertelde ik Flix hoe voor de eerste keer de muziek van Mozart me getroffen had. Mijn eigen relaas greep me behoorlijk aan, en toen ik uitverteld was en naar een bepaald punt op de muur bleef kijken, zei hij met zoete … [Lees meer...] overOsmins aangepunte bamboestok
Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
40 jaar tandeloos (60) A.F.Th. van der Heijden heeft natuurlijk in essays en interviews wel het een en ander gezegd, maar het nawoord ('Ik verzamel scharen') bij het bibliofiel uitgegeven deel 7, Kastanje a/d zee, is de enige plaats waar hij min of meer in de cyclus zelf iets zegt over de cyclus. Hij vertelt erin hoe het idee bij hem ontstond 'op een mooie, rijpe … [Lees meer...] overDas Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
Ouders die als uit één mond spreken
Het aardige van de taalwetenschap is dat je, ook als je zoals ik al vele decennia in het vak zit, nog af en toe een artikel leest waarbij je denkt: oh ja, dat is natuurlijk óók een onderwerp! In het nieuwe nummer van het tijdschrift Language in Society staat bijvoorbeeld een artikel over de manier waarop ouders in gesprek met hun kinderen aan tafel uit één mond spreken – hoe … [Lees meer...] overOuders die als uit één mond spreken
Jaloers orgasme
40 jaar tandeloos (59) In zijn nawoord bij het in 2016 alleen bibliofiel verschenen Kastanje a/d zee noemt A.F.Th. van der Heijden dat boek een 'erotische studie van jaloezie in al z'n facetten en verschijningsvormen'. Als we de cyclus als geheel verdelen in twee perioden (de delen die verschenen zijn tussen 1983 en 1996, en de delen die verschenen zijn na 2013), dan valt … [Lees meer...] overJaloers orgasme
4000
Dit is mijn vierduizendste stukje op Neerlandistiek. Denk ik. Ongeveer. (Ik ben de tel een beetje kwijt.) Ik heb er van 1996 tot en met november 2011 ongeveer 100 geschreven. De andere 3900 zijn van de afgelopen 12 jaar. Ik ben inmiddels zo ver dat het me niet zou verbazen dat ik, als ik tijd van leven heb, de 10.000 ook nog wil halen, tenminste als er tot die tijd (we … [Lees meer...] over4000
De zilte, bittere wolk van zee en bloei
40 jaar tandeloos (58) Je kunt niet zeggen dat A.F.Th. van der Heijden zijn lezers in De tandeloze tijd voortdurend lastig valt met details over bomen. Er komen wel wilgen, populieren en eiken voor, maar slechts sporadisch, en meestal als een decorstuk. Het allermeest worden bomen aangeduid als boom. Toch zijn er twee cruciale bomen in het leven van Albert Egberts. In … [Lees meer...] overDe zilte, bittere wolk van zee en bloei
Verkiezingsprogramma’s over taal 2023: VVD, PVV, JA21 en FvD
Dit is de derde keer dat ik de verkiezingsprogramma's van de Nederlandse partijen voor de Tweede Kamer heb doorgelezen, op zoek naar wat ze te melden hebben over taal en literatuur. Eerder deed ik dat voor dit tijdschrift in 2017 en 2021. Om maar meteen met een algemene conclusie te beginnen: dat is dit jaar nog minder dan in andere jaren. De enige kwestie waarover bijna … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal 2023: VVD, PVV, JA21 en FvD
Wie schreef Kwaadschiks?
40 jaar tandeloos (57) Waar is Patrizio Canaponi (pseudoniem van Patrick Gossaert)? In de delen Het hof van barmhartigheid en Onder het plaveisel het moeras duikt hij op als een vriend of kennis van Albert Egberts, en er wordt zelfs gesuggereerd dat hij degene is die de stijl toevoegt aan Egberts werk, dat de twee een verbond hebben waarbij Egberts het drama produceert en … [Lees meer...] overWie schreef Kwaadschiks?
De Strabrechtse heide
40 jaar tandeloos (56) Ik ken mensen die denken dat De tandeloze tijd gaat over Albert Egberts – dat hij de centrale figuur is van de cyclus en dat bijvoorbeeld de stukken die niet over hem gaan minder belangrijk zijn dan de stukken waarin hij voorkomt. Dat zijn vaak bewonderaars van het eerste uur, want van 1983 tot 2013 kon je dat idee gemakkelijk hebben – Albert Egberts … [Lees meer...] overDe Strabrechtse heide
Waarom niet vertrouwen op je vertaler?
Iedereen die het lezen ziet als een clubactiviteit – de liefde voor de letteren is iets wat je deelt met anderen, je fascinatie voor schrijvers, voor perioden, voor boeken gedijt bij contact – moet natuurlijk een abonnement nemen op De Parelduiker: het clubblad voor iedereen met een voorliefde voor boeken die verder strekt dan de top-60 van de CPNB. Deze keer komt het blad … [Lees meer...] overWaarom niet vertrouwen op je vertaler?
Een groot onbegrepen kind dat Noodlotje speelde
40 jaar tandeloos (55) In het onmisbare handboek "Mijlpalen en millimeterwerk" van Jan Brands leren we dat Van der Heijden bij het verschijnen van "Kwaadschiks" de roman beschreef als een nieuw type detective. Zijn boek was geen whodunnit, aangezien vanaf het begin duidelijk was wie er had geschoten, maar eerder een whotookit. De identiteit van het slachtoffer blijft … [Lees meer...] overEen groot onbegrepen kind dat Noodlotje speelde
Ik ben ook nog de peetvader van haar halfbroer
40 jaar tandeloos (54) Het woord staat er zomaar, achteloos, als we al ver over de helft in Kwaadschiks van A.F.Th. van der Heijden zijn. De advocaat Ernst Quispel wordt onder schot gehouden door zijn stomdronken cliënt Nico Dorlas. Om de man gunstig te stemmen roept Ernst eerst zijn dochter Cynthia aan, die ooit op Dorlas' pleegkind heeft gepast. En dan: Ik ben ook … [Lees meer...] overIk ben ook nog de peetvader van haar halfbroer
Iraans en Nederlands misdaadnieuws
Vanmiddag promoveert Afrooz Rafiee bij ons in Nijmegen. Ik heb geen officiële rol in haar promotie, maar Afrooz is een goede collega, we hebben samen menig college 'journalistiek schrijven' gegeven. Dat waren vooral praktische colleges, erop gericht om studenten zelf toegankelijk te laten schrijven over wetenschap, maar Rafiees' proefschrift gaat over de theorie: het heet … [Lees meer...] overIraans en Nederlands misdaadnieuws