Wat is de relatie tussen lezer en schrijver in deze tijd? Het echte dwepen bestaat alleen nog maar incidenteel. Ilja Leonard Pfeijffer wordt door zijn volgers op Facebook nog uitvoerig bejubeld zodra hij iets plaatst. Misschien volg ik niet genoeg schrijvers, maar dat is de enige uitzondering die ik kan bedenken. Toch zullen veel lezers een band voelen met schrijvers van wie … [Lees meer...] over‘Moet het nóg duidelijker?’
De geesteswetenschapper als lesboer
Ieder bericht waarin de drie lettergrepen Ep-po Bruins voorkomen, is een zorgelijk bericht voor de Nederlandse wetenschap. Inmiddels is het al zover dat zelfs als de minister van OCW iets zegt dat uit andere mond verstandig zou klinken, je als liefhebber van de wetenschap, toch bang wordt. Nu hij van het parlement zijn dreunen aan de wetenschap mag uitdelen, kwam Bruins van … [Lees meer...] overDe geesteswetenschapper als lesboer
I love you
Wat betekent het eigenlijk, als je in de Engelstalige wereld voor het eerst tegen iemand zegt: I love you? Dat zinnetje lijkt zo eenvoudig – drie woorden in een voor de hand liggende volgorde – maar over alle eenvoudige dingen kun je eindeloos nadenken. Onlangs verscheen een artikel over in het Journal of Language and Sexuality – ja, ook blijf me na decennia in dit vak verbazen … [Lees meer...] overI love you
Het warme water in
Het wachten is nog op en uitgave van het toneelwerk van Vonne van der Meer. Op de lijst met haar publicaties op Wikipedia prijkt Weiger nooit een dans als zelfstandige titel, maar op Boekwinkeltjes is dat alleen te vinden op cd, in een uitgave van de blindenbibliotheek. En ik weet niet hoe ik nog cd's moet afspelen. (Als iemand dat boekje heeft, ik wil het graag kopen.) Wel … [Lees meer...] overHet warme water in
Overleden: Cor van Bree (1932-2025)
Ons bereikt het bericht dat afgelopen zaterdag Cor van Bree in zijn woning in Oegstgeest is overleden. Van Bree was enkele jaren docent Nederlands in Schiedam voordat hij verbonden raakte aan de Universiteit Leiden, uiteindelijk als hoogleraar Historische Taalkunde. Hij publiceerde onder andere het invloedrijke Handboek Historische Taalkunde. Nog maar recent voltooide hij deel … [Lees meer...] overOverleden: Cor van Bree (1932-2025)
Wat wil de bonobo?
Waar komt menselijke taal vandaan? Het is nauwelijks voorstelbaar dat iets zo ingewikkelds, en iets waarvan de mens als soort zo afhankelijk is, zomaar uit de lucht is komen vallen. Er moeten een lange evolutie aan voorafgegaan zijn. Andere zoogdieren hebben voor zover we weten ook allemaal een manier om met geluid te communiceren – zelfs de giraf, al horen we die niet, omdat … [Lees meer...] overWat wil de bonobo?
Bruins sloopt door
Eppo Bruins is de Mike Pence van Nederland: diepgelovig en altijd bereid tot afschuwelijke sloopmaatregelen. Er zijn natuurlijk ook verschillen: Pence lijkt me politiek een stuk handiger, en hopelijk blijft Bruins het gebrul en de dreigementen van zijn radicaal-rechtse bondgenoten bespaard, waar Pence uiteindelijk aan ten onder ging. Morgen stemt de Eerste Kamer over Bruins’ … [Lees meer...] overBruins sloopt door
Geen tijd voor perfectionisme
Leeslogboek: maart Voor sommige lezers is het een heuse kwestie: wat zal ik nu eens gaan lezen? Je verbindt je toch telkens weer voor een paar uur aan zo’n boek, dus dan moet de keuze wel overwogen zijn. Er is zelfs een Amerikaanse podcast die geheel aan dat dilemma is gewijd: What Should I Read Next? De meest recente aflevering droeg de veelzeggende titel Don't Let … [Lees meer...] overGeen tijd voor perfectionisme
Taalcontact
Als in een gemeenschap verschillende talen worden gesproken, is er sprake van taalcontact. Onder zulke omstandigheden veranderen talen soms. Wat voor typen taalcontact zijn er en tot wat voor taalverandering leiden die? Een nieuwe video in de reeks over Sociolinguïstiek. … [Lees meer...] overTaalcontact
Volhardend, nieuwsgierig, enthousiasmerend
Laudatio voor Nicoline van der Sijs bij de uitreiking van de Everwinus Wassenbergh Penning 2025 Het was nu de Everwinus Wassenbergh-penning vijf jaar bestaat onvermijdelijk geworden: de jury van wat in de volksmond wel heet de ‘Nobelprijs voor de neerlandistiek’, heeft unaniem besloten om de penning voor 2025 toe te kennen aan prof. dr. Nicoline van der Sijs. Haar naam is … [Lees meer...] overVolhardend, nieuwsgierig, enthousiasmerend
Voornaamwoorden in de katholieke mis
Als je open staat voor de wonderlijkste vragen over taal, krijg je de wonderlijkste vragen over taal. En zo mocht ik onlangs naar een kerk in Amsterdam om er in gesprek te gaan met de theoloog Peter Tomson over de taal van de eredienst. Hoe bereid je je op zoiets voor? Een van mijn fascinaties is die met de taal van de lyriek. Dat is taal die zichzelf buiten de orde stelt. … [Lees meer...] overVoornaamwoorden in de katholieke mis
Haar ouders waren de verkeerde kant op geëmigreerd
Als vakvrouw niet een lichtelijk denigrerende bijklank had, zou je kunnen zeggen: Vonne van der Meer is een vakvrouw. Ze laat met ieder boek zien wat ze in de vingers heeft, en dat blijkt ook met ieder boek iets anders te zijn. Spookliefde (1995) zit ingewikkelder in elkaar dan het eerdere werk, negentiende-eeuwser, romantischer. Er is een meisje van zeventien dat naar een … [Lees meer...] overHaar ouders waren de verkeerde kant op geëmigreerd
Is de magie uitgewerkt?
Ook wat zorgelijk is, kan interessant zijn. Wat er nu allemaal met de wetenschap gebeurt, stemt tot vrees, jazeker, en tot ontevredenheid. Maar zeker ook tot nadenken. De essayist en hoogleraar Slavische letterkunde Karel van het Reve (1921-1999) heeft eens geschreven over het wonderlijke feit dat mensen die nooit naar het Concertgebouw gingen bereid waren om toch mee te … [Lees meer...] overIs de magie uitgewerkt?
De pisang en den pagger
Woordgeslacht bij Multatuli Gezegend de cultuur met een canon, met boeken waarover eeuwenlang uitentreuren gesproken wordt. Het Nederlands heeft niet veel van zulke boeken, maar wel een paar: ook in dit opzicht zijn we een beetje gezegend. Want we hebben de Reynaert en de Max Havelaar. Over dat laatste staat in het laatste nummer van Internationale Neerlandistiek een … [Lees meer...] overDe pisang en den pagger
Paarden die balladen schrijven
Iemand zal die fascisten een lesje leren in ons feuilleton De verleden tijd van lijken. "Mensen!" riep de boomlange postdoc Sophie door de koffiehoek. Verschillende studenten keken verschrikt op van hun havercappu's en hun mobiele telefoons. Toen ze zagen dat het geroep kwam van het tafeltje met de neerlandici verdiepten ze zich al snel weer in hun eiwitten en pixels. … [Lees meer...] overPaarden die balladen schrijven
Een vrije geest en dito hand
Gisteren werd in Nijmegen het nieuwe boek van mijn collega Jos Joosten gepresenteerd. Ik hield de onderstaande feestrede. ““Lees je een paar dagen Asselbergs,” schrijft Jos Joosten, “dan schrijf je vanzelf brede zinnen.” Dat is dan weer een korte zin, maar Joosten behoort waarschijnlijk tot het selecte gezelschap dat het afgelopen jaar Asselbergs Verzamelde geschriften ter … [Lees meer...] overEen vrije geest en dito hand
Is die een robot?
Dat Donald Trump ongelijk heeft, blijkt uit een nieuw artikel van mijn Nijmeegse collega's Lynn de Rijk, Mieke Breukelman, Evi Dalmaijer en Wyke Stommel. In dat onderzoek analyseerden de collega's nauwkeurig de gesprekken tussen een zorgverlener en een patiënt in de aanwezig van een robot. Die robot zou de patiënt later interviewen en in de gesprekjes legde de zorgverlener … [Lees meer...] overIs die een robot?
Is taal 135.000 jaar oud?
De moderne mens kan niet bestaan zonder taal. We leven allemaal in samenlevingen die complexer zijn dan de gemiddelde roedel van andere sociale dieren, ook als we in traditionele groepen in het Amazon-gebied wonen. We maken voortdurend gebruik van elkaars gedachten, dankzij de taal, en zouden niet kunnen overleven als we alles ons leven lang alleen moesten doen en zonder de … [Lees meer...] overIs taal 135.000 jaar oud?
‘Door de gelige tint van het glas had de ruimte iets van een kapel’
Weinig Nederlandse schrijvers zijn zo precies over ruimtes als Vonne van der Meer. Zelfs in haar kortste verhalen beschrijft ze over het algemeen waar de personages precies zijn, en speelt die plek een rol in het verhaal, als was het nog een personage. Het kan een schuur zijn waar iemand zit te werken, een loge in een Praags theater, een pashokje van een lingerieafdeling – Van … [Lees meer...] over‘Door de gelige tint van het glas had de ruimte iets van een kapel’
Een leven van Duitse klanken
Het nieuwe boek German Phonology van mijn collega Caroline Féry stemde me melancholisch. Het is een soort levenswerk van Féry, een Brusselse taalkundige die haar heel loopbaan in Duitsland heeft gewerkt, inmiddels geëmeriteerd is, maar nog altijd bij Frankfurt woont. Het is ook een indrukwekkend werk, dat de inzichten van vele decennia onderzoek naar de klank van het Duits … [Lees meer...] overEen leven van Duitse klanken
Marək
Familieuitje. Een taalverandering aan den lijve ondervonden. Mijn vader zei bij het afscheid iets tegen mij, sprak me aan bij mijn naam, en mijn dochter proestte het uit. De hele middag heeft ze het herhaald, mijn naam, zoals uitgesproken door mijn vader: Marək, met de ə-klank van modə. En met een tongpunt-r. Ik ben oud genoeg om zelf een belangrijk deel van mijn leven Marək … [Lees meer...] overMarək
Eppo’s emmertje
Bijna ieder gesprek dat ik de laatste tijd voer met mensen die ik een tijd niet heb gezien, gaat zo. Een van de twee zegt 'hoe gaat het?', en dan zegt de ander 'nou, de wereld staat in brand'. Meestal volgt dan iets als: 'Maar persoonlijk gaat het wel goed.' De wereld staat natuurlijk al lange tijd op verschillende plekken in brand, maar de vlammen slaan nu zo hevig uit dat ze … [Lees meer...] overEppo’s emmertje
Reacties op taalverandering
Alle talen veranderen voortdurend en in die zin hoort verandering bij menselijke taal. Maar ook een (afkeurende) reactie op verandering lijkt erbij te horen. Hoe zit dat? De negende aflevering in de reeks videocolleges over sociolinguïstiek. … [Lees meer...] overReacties op taalverandering
‘Teine tieve toete teeeekeltje’
Brieven vol vaderliefde Het boekje Dag mijn zoete krekeltje is een massage voor iedereen die houdt van taal. Guus Luijters geeft in dit boekje, zijn laatste, de overgebleven brieven uit die Johan Andreas dèr Mouw schreef aan zijn pleegdochter Hetty (1900-1997). Dat zijn opmerkelijke briefjes. Als Hetty 17 is, eindigt haar vader bijvoorbeeld zo: Dag mijn teine … [Lees meer...] over‘Teine tieve toete teeeekeltje’
Belletje
Ik dacht dinsdag eerst dat het aan het Jeugdjournaal lag. Ik stoorde me er zelfs een beetje aan. Goed één keer, in de intro, spreken van het 'belletje' tussen Trump en Poetin, dat kan nog. Maar het telefoongesprek werd vervolgens door de verslaggever van diens herhaaldelijk zo aangeduid. Goed, hij had het ook een enkele keer over een 'telefoontje', maar steeds kwam dat … [Lees meer...] overBelletje
